Flok Baskı Nedir, Flok Nasıl Yapılır

Flok tozları istenen renklerde üretilebilir. 

Flok baskı ne demek, flok baskı işlemi 

Flok baskı (Alm. Flockdruck, m; Fr. impression par flocage, f; İng. flock print; flocking), üzerinde yapışkan bir madde bulunan tekstil yüzeyine, elektrostatik alanda lif ya da lif tozlarını yapıştırarak tüylü (kadifemsi, süetimsi) desenli bir yüzey elde edilmesidir. Flok, belirli uzunlukta kesilmiş oldukça ufak doğal ya da sentetik liftir. Floklar, tekstil elyaflarından; kesmek, koparmak veya öğütmek suretiyle elde edilen çok kısa (toz gibi) elyaf parçacıklarıdır. Flok baskıda, flok tozları tutkal kaplı kumaş yüzeyine uygulanarak kadifemsi, tüylü bir efekt ve dekoratif bir görünüm elde edilir. Floklama işleminin ilk adımı, istenen desene uygun şekilde tutkalın kumaşa uygulanmasıdır. Desene göre baskı yapılabileceği gibi daha çok dantellerde uyguladığımız üzere tüm yüzeye sıvama baskı da yapılabilir. Bu işlemlerden sonra, aşağıda ayrıntısı açıklanacak çeşitli yöntemlerle flok parçacıkları önceden tutkallanmış kumaş yüzeyine dik bir şekilde düşerek floklanmış yüzeyi oluşturur. Flok baskı katma değerli alternatif bir baskı tekniğidir. Floklu yüzeyler yumuşak tuşeli şık bir kumaş dokusu oluşturur. Nakış ve devore baskıyla kıyaslandığında daha az maliyetlidir. 

Başlıca iki uygulama tekniği ile elde edilir: 

Doldurma floku: Genellikle düzgünsüz kırık elyaf şeklinde ve karışık küçük kütleler veya topaklar şeklindeki olup örneğin, keçeleştirme, makaslama veya tüylendirme işleminde yünlü kumaşlardan çıkan yan ürün olarak elde edilen ve kıtık, vatka veya döşemeliklerde kullanılan elyaf grupları. 

Kaplama floku: Bir yapıştırıcı ile sıvanmış olan iplik, kumaş, kâğıt, tahta, metal veya duvar yüzeylerine uygulanmak üzere kesilmiş veya kıyılmış elyaf. Flok baskılar, 1 ile 7 mm uzunluğunda ince lif parçacıklarının belirli bir desene göre kumaş yüzeyine yapıştırılması ile oluşturulan baskı tipleridir. 

Önce desenin boyar madde (ya da pigment) yerine bir yapıştırıcı basılması ve daha sonra liflerin bu yapıştırıcılı bölgeye yapıştırılmasıyla flok baskılar elde edilir. Flok baskı ya da desenlerin flok yöntemiyle basılmasına ek olarak floklama tüm kumaş yüzeyini kaplamak üzere de gerçekleştirilebilir. Kullanılan lifin ve floklama işleminin tipine göre materyal, süet ya da kadife görünümden pelüş tipi görünüme kadar çeşitli şekillerde üretilebilir. Bu tip kumaşlar ayakkabı ve giysi için kullanılır. Taklit peluşlar, yüzme havuzu kenarları ve tekne güvertelerinde kullanılan kaymaz parça kumaşlar, el çantaları ve kemerler, yaygılar, mobilya, otomobil koltukları ve diğer geniş kullanım alanları mevcuttur. 

Nihai kullanım için kullanılan yapıştırıcı ve liflerin uygun olmasına dikkat edilmelidir. Yapıştırıcı aktarılmış kumaş yüzüne flokları (tüyleri) aktarmak için iki yöntem vardır: Mekanik floklama ve elektrostatik floklama. Her iki yöntemin de yüzeye farklı ve özgün bir teması vardır. Mekanik floklamada lifler kumaş üzerine, kumaş açık en şeklinde floklama odacığından geçmekte iken serpilir. Mekanik dövücüler kumaş titreşim yapmasına sebep olurlar. Tüylerin birçoğu kumaşa dik olarak tutunmuş duruma gelir. Elektrostatik floklamada, flok partikülleri elektrostatik olarak yüklenmişlerdir. Bu da liflerin tümünün kumaşa dik olarak tutunmasını sağlar. Bu yöntem, daha yavaş ve daha pahalı olmasına rağmen mekanik yönteme nazaran daha üniform ve yoğun floklama sağlar. Genel olarak floklamada kullanılan lifler tüm insan yapısı liflerdir. Bunlardan rayon ve naylon en popüler olan ikisidir. Genellikle flok lifleri kumaşa aktarılmadan önce boyanır. Tamamen flok kaplı kumaşlarda önemli bir faktör de yapıştırmanın kumaşın hava geçirgenliğine etkisidir. Diğer yöntemlerde tamamen tatmin edici olan bazı yapıştırıcılar, burada kumaşı tamamen ya da tamama yakın bir şekilde nefes almaz duruma getirebilirler. Bunun nedeni, flokları tutmak üzere kumaşın tüm yüzüne yayılmış film şeklinde tutkal tabakasıdır. Bu kumaşlar bazı kullanım yerlerinde örneğin, kapalı ayakkabılar, yelekler ve paltolarda hayli rahatsız edici olabilirler. 

Flok Baskı Makinesi ve Kısımları 

Kumaş besleme: Kumaşın düzgün bir şekilde baskının gerçekleşeceği bankete aktarılmasını sağlar. Bu kısımda düzgün aktarımı sağlamak için merkezi bir açma sistemi bulunur. Bu sistem iki ana silindirden oluşur. Silindirler yardımı ile kumaş blankete düzgün bir şekilde aktarılır. Blankete aktarım kısmında bir yapıştırma silindiri bulunur. Bu silindir kumaşın düzgün bir şekilde blankete yapışmasını sağlar. 

Baskı kısmı: Bu bölüm toz aktarım kısmının önünde bulunur. Bir şablon yardımı ile kumaşa yapıştırıcı baskı patı aktarılır ve daha sonra aktarılacak tozların kumaşa yapışması bu şekilde sağlanır.
Toz dökme kısmı: Önceden üzerine pat basılmış kumaşın üzerine toz aktarım kısmıdır. Kumaş blanketle birlikte hareket eder, bu bölümden geçerken üzerine yağmur misali toz yağar. Düşen tozların yapışmayanları toz bölümünün çıkışındaki vakumlar vasıtası ile geri dönüşüm çuvallarına aktarılır. 
Kurutma ve fikse kısmı: Baskı işlemi gerçekleşmiş kumaş son olarak bu kısımda kurutularak dışarı kumaş arabalarına aktarılır. Fırın sıcaklığı yaklaşık olarak 120  ̊C - 180  ̊C’dir. Makinenin çalışma hızı yavaştır. Bir vakumlama sistemi ile fazla floklar temizlenir. Kurutma işlemi yapılır. Yapışkan kurutulur ve son temizleme ile baskı işlemi bitirilmiş olur. 

Flok Baskının Yapılışı 

Kumaş blanket üzerinde makineye verilir. Makinenin ön kısmında flok yapışkanı desenin aktarıldığı şablonlar ile kumaş yüzeyine aktarılır.Böylece flok yapışkanı sürülmüş olur. Daha sonra kumaş elektriksel alan bulunan bölmeye gelir. Burada elektriksel olarak yüklenen floklar kumaş üzerine tutunurlar. Floklifleri bir kutuptaki şarjı çeker ve yüksek bir hızla diğer kutupta olan tutkalın içine çekilir. Flok liflerinin iki kutuplu karakteristiğinden ötürü çekim gücü ile dikey olarak sıralanır. Kumaş üzerine direkt flok atarken bu elektrik alan iki elektrot ile oluşturulur. Bir tanesi yüksek voltajlı direkt gücüne bağlanır ve diğeri topraklanıp kumaşın altındaki metal tabakaya bağlanır. Elektrot, kesilmiş flok liflerini içeren kapta bulunur. Kaptaki elektrot şarj edildiği zaman kuvvet, flok liflerinin elektrot ve kumaş arasında gidip gelme hareketini yapmasını sağlar. Bir flok lifi basılmış bir tutkalla temas ettiği zaman dikey bir pozisyonda flok tutkalının içine gömülür.Tüm desene flok atıldıktan sonra tutkal kurutulur ve tutkala yapışmayan floktozları temizlenir. Genel olarak flok baskı 4 yöntemle yapılmaktadır. 

Basınçlı hava kullanarak floklama: Basınçlı hava kullanarak floklama yönteminde basınçlı hava ile çalışan flok püskürtme tabancaları kullanılır. Floklar tabancalarla püskürtüldüğünden tamamen düzensiz hâlde bulunurlar ve yüzeyde kadifeden çok keçe havası hissedilir. Bu yöntem bu nedenle geniş kullanım alanı bulamamaktadır. İkinci bir yöntem ise bir kutu içerisindeki flokların bir vantilatör yardımıyla üflenmesidir. Bu kutu, kapağı çıkarılabilir 30 inç (762 mm) boyutlarında bir kareden yapılmıştır. Kutunun bir yüzünde vantilatör için delik olmalıdır.Parça basıldıktan sonra baskılı yüz kutunun iç kısmına bakacak şekilde kutunun kapağına yerleştirilir ve kapak kapatılır. Kutunun dibinde duran flokların serbest hareketlenebilmeleri için vantilatör çalıştırılır. Flok materyal uçuşarak desendeki ıslak kısımlara yapışır.Bu yöntemlerin hiçbiri ile düzenli bir şekilde yüzey kaplaması elde edilemez. 

Silkme (sallama) yöntemiyle floklama: Silkeme (sallama) yöntemiyle floklama yönteminde de baskılı zemin üzerine floklar bir elekten silkelenerek floklama işlemi gerçekleşir. Bu şekilde elde edilen baskının yıkama, sürtme haslığı çok düşüktür ve yüzeyde tam bir kadife efekti elde edilememektedir. Bu nedenle günümüzde yaygın olarak kullanılmamaktadır. 

Elektrostatik yöntemle floklama: Elektrostatik yöntemle floklama yöntemi, iki zıt kutbun birbirini çekmesi ve elektrik alanı oluşturmasını açıklayan fizik kuralına göre çalışır.Flok lifleri bir kutuptaki şarjı çeker ve yüksek bir hızla diğer kutupta olan tutkalın içine çekilir. Flok liflerinin iki kutuplu karakteristiğinden ötürü, çekim gücü ile dikey olarak sıralanırlar. Kumaş üzerine direkt flok atarken bu elektrik alan iki elektrot ile oluşturulur. Bir tanesi yüksek voltajlı direkt bir akım gücüne bağlanır ve diğeri topraklanıp kumaşın altındaki metal tabakaya bağlanır. Elektrot, kesilmiş flok liflerini içeren kapta bulunur. Kaptaki elektrot şarj edildiği zaman kuvvet, flok liflerinin elektrot ve kumaş arasında gidip gelme hareketini yapmasını sağlar. Bir flok lifi basılmış bir tutkalla temas ettiği zaman dikey bir pozisyonda flok tutkalının içine gömülür. Tüm desene flok atıldıktan sonra tutkal kurutulur ve tutkala yapışmayan flok tozları temizlenir. Flok baskı yapılacak ortamda ideal şartlar; nem miktarı % 50-65 arasında ve sıcaklık 25 °C'dir. Flok lifleri ortamı çok çabuk kirlettiği için işletmede flok baskıya ayrı bir odada yapılmalıdır ya da istasyonların üzerinde havalandırma menfezleri olmalıdır. Partikülleri yutmamanız açısından yüzünüzde bir maske olması gerekir. Flok haznesinin içinde en az % 70 oranında flok lifleri olmalıdır. Daha az olması durumunda flok lifleri istenen bölgeye homojen bir şekilde dağılmaz. Tutkalı bastıktan sonra flok haznesi kumaşın üstüne getirilir. Kumaş ve hazne arasındaki mesafe 10-15 cm olmalıdır. 10-30 saniye arasında bile büyük bir desen floklanabilir. 
Isı transfer metodu ile floklama: Isı transferiyle flok yöntemi floklama işleminde çok daha temiz ve ucuz bir yöntemdir. Bu transferlerde önceden floklanmış ayırıcı bir kâğıt hazırlanır. Bu kâğıdın arkasında ısıyla presleme işleminde kendiliğinden eriyerek flok liflerini tutan bir tutkal tabakası vardır. Sıcak presle 175 °C civarında 15 saniyede orta-alçak basınç altında transfer sağlanmalıdır. Kâğıt, kumaşın üzerinden soğuk olarak sıyrılır. Tüm beyaz ve renkli kumaşlar üzerine uygulanabilir. Flok kâğıtları çok değişik renklerde bulunur.Flok transferlerinin dezavantajı presleme işi yüzünden görüntünün direkt flok baskıya nazaran daha alçak ve sert olmasıdır. Kadife hissi uyandırmaz. 

Flokların Fiksesi 

Flok baskılarda kullanılan en yaygın tutkal plastik boyadır. Kullanması kolay olduğu için çok yaygındır. Plastikler kuru temizlemeye dayanıklı olmadıkları ve gerçekte tutkal olmadıkları için plastikle yapılan flok baskıları gerçek bir flok tutkalı kadar iyi olmayabilir. Standart flok tutkalları su bazlı ve plastisoller olarak ikiye ayrılır. Su bazlılar akrilik reçine ve poliüretan reçine şeklindedir. Akrilik esaslılar % 40-45 katı madde ihtiva eder. Esnek yapılı binderler kullanılır.Su bazlı tutkallar % 100 pamuklu kumaşlarda kullanılır. Uygulama anında katalizör kullanılması gerekmektedir. Örneğin, “Aqualogı Fl Ck Base” pamuklu kumaşlarda kullanılan su bazlı flok tutkalıdır. Kullanımında 950 g flok tutkalı 50 g su bazlı katalizör ile çok iyi karıştırılmalıdır. 43 T ipek ile zeminde tabaka oluşturacak şekilde kumaşa aplike edilir. Üzerine flok atıldıktan sonra 160 °C civarında 3 min. kadar sıcak hava ile fikse edilir. Kurutma ve fiske süreleri fiksenin cinsine ve özelliklerine ve baskı yapılan alandaki boya rezervine göre değişiklik gösterebilir. Bu yüzden kullanılmadan önce test edilmesi gerekir. Floklanmış ürün 40 °C’de 40 dakika nazik yıkamaya karşı dayanıklıdır. Plastik olanlarda ise PVC ve çözücü ilave edilmelidir ve bunda da katalizör kullanılmalıdır. Plastik olanların avantajı suya karşıda yanıklı olmasıdır. Bu nedenle yıkama haslığı daha iyidir. Flok baskı yapılmış kumaşların üzerindeki flok tozlarının sabitlenmesi için fiske işlemine ihtiyaç duyulur. Fikse işleminin şartları, 150 derecedeki makine içinde floklu kumaşın 12 dakika bekletilmesi esasına dayanır. Fikse işlemi sonrası kumaşlar yıkanmak üzere yıkama bölümüne gönderilir.