Ayakkabı Nedir, Ayakkabının Bölümleri Nelerdir 👞

Ayakkabını kısımları. 

Ayakkabı, kadın, erkek ve çocukların ayaklarını dış etki ve etkenlerden korumak, sosyal konum ve toplumdaki imajlarını sağlamlaştırmak için yüz ve tabanları farklı malzemelerden yapılmış ayak giysisidir, günümüzde artık ayakkabının asıl işlevi ayağın dış etkenlerden korumak değildir. Artık kişinin bulunduğu ortama uyumunu kolaylaştırmak rahat, hızlı hareket etmesini sağlamak ve ayak formunu korumaktır. 

Ayakkabının Tarihsel Gelişimi 

İlk insanlar, doğa koşullarının etkisiyle ayaklarını keskin taş, diken ve soğuk gibi dış etkilerden korumak amacı ile ağaç kabuğu veya sert yapraklardan taban yapıp, otları ayaklarına bağlayarak ilkel ayakkabıyı tasarlamıştır. Elde edilen kaynakların çoğu, ayakkabının tarihçesini eski Mısır'a dayandırmıştır. Antik Mısır'da iki şerit bant ile ayağın üzerinden tutturulmuş sandalet giyerlerdi. Basit yapısından da anlaşılacağı gibi, insanların ayakkabıyla tanışması sandalet ile olmuştur. Her medeniyet döneminde hangi kültür olursa olsun insanın mutlaka sandalet ile bağı olmuştur. Pers ve Hintliler'in oyarak yaptıkları sandaletler topukludur. Japonlar sandaletlerine zori adını vermişlerdir. Diğer sandaletleri olan tahta tabanlı yüksekliği 5 cm ile 15 cm arasında değişen geta farklı bir sandalet formudur. İspanyollar sandaleti halat türü iplerden, Slavlar ise keçeden yapmışlardır. Afrikalılar'ın değişik renkte derilerden dikerek yaptıkları parmak arası sandaletleri vardır. Yapılan tüm sandaletlerin temelini ise Eski Mısır'daki sandaletler oluşturmaktadır. 

Ayakkabı terimleri, ayakkabıdaki parçaların isimleri. 

Ayakkabının Bölümleri, Ayakkabı İç ve Dış yapısında Bulunan Parçalarının İsimleri 

Ayakkabı taban ve saya denilen temel iki bölümden oluşmakla birlikte ayrıntıya girildiğinde çok daha fazla bölümleri bulunmaktadır. 

1-) Saya 

Ayakkabının taban elemanları dışında gövdeyi oluşturan, yüz, gamba ve fileto (filato) gibi parçaların (ön, arka ve yan parçalar) astarsız veya astarlanarak dikilmiş ve kalıba çekilebilecek duruma getirilmiş halidir. Başka bir deyişle; ayakkabının üst kısmına saya denir. 

Sayada yer alan parçalar şunlardır: 

Burun (maskaret): Ayakkabının giyildiğinde sayada öne gelen uç tarafıdır. 

Ayna: Ayakkabının ön üst kısmını oluşturan yüze dikili parçadır. 

Yüz: Maskaretli veya maskaretsiz, aynalı veya aynasız olarak yapılacak ayakkabının ön kısmını oluşturan saya parçasıdır. 

Gamba (arka yan parçalar): Sayanın arka kısmını oluşturan ve yüzü tamamlayan parça veya parçalardır. 

Ayakkabı Dili: Bağcıkların altında ayağı korumak ve kaplamak için ayakkabı aynasının üst kısmına bağlanmış ayakkabı aynasının dil şeklindeki uzantısıdır. Ayakkabı bağlarının ayağı rahatsız etmemesini sağlar ve bağ altına rastlayan saya parçası olduğu gibi bağsız ayakkabıda aynanın üst kısmına da aynı isim verilmektedir. 

Fileto (Filato): Bir botun ya da ayakkabı gambasının arka çatma dikişini kapatan dar saya şeridine denir. Ayakkabının arka kısmında gambaların üstüne dikilen ve gambaların daha sağlam bir şekilde birbirini tutmasını ve arka kısma estetik bir görünüş vermesini sağlayan parçadır. 

Arkalık (Fortluk): Filetonun daha büyük halidir. Bu parça farklı olarak gambaların üzerine bindirme işlemi ile tutturulur. 

Kıyılık: Ayakkabının ağız kenarına estetik bir görünüş vermek ve ayakkabının ağız kenarının daha sağlam olması için yapılır. Genellikle fantezi türü ayakkabılarda yapılmaktadır. 

Astar: Ayakkabının sayasında yüz parçalarının altında ayak ile temas eden kısma denir. 

Sayanın daha diri, sağlam ve sayanın ayağımıza temasını kolaylaştırmak için kullanılır. Genellikle üç parçadan oluşur. Bu parçalar yüz astarı, gamba astarı ve çoraplıktır. Çoraplık her modelde olmayabilir.  Parçalar modele uygun olarak yapılır. 

Bombe: Sayada yüz ile astar arasına yerleştirilen, ayakkabının burun formunun ve parmakların korunması amacıyla kullanılan parçaya bombe denmektedir. 

Fort: Ayakkabının arka formun korunması ve ayak topuğunu desteklemesi için yine astar ile yüz arasına yerleştirilen parçaya fort denilmektedir. 

2-) Taban 

Ayakkabının burundan başlayarak ökçe arka ucuna kadar uzanan alt kısmıdır. 

Tabanda yer alan parçalar şunlardır: 

Pençe: Ayakkabının yere basan ön kısmı başka bir deyişle; burun ile milo arasındaki taban bölümüdür. 

Kamara (Bel): Milo ile ökçe arası olup ayakkabı giyildiğinde ayakaltı boşluğuna karşı gelir ve ökçe önünden milo başına kadar uzanır. 

Topuk (Ökçe altı): Ökçenin üstüne konulduğu, bel ile tabanın arkası arasındaki bölümdür. Tabanı köseleden yapılmış bazı ayakkabılarda ökçe altında conta adı verilen bir parça bulunur. Conta; taban köselenin ökçe altına gelen arka tamamlayıcı parçadır. Kösele tabanın ayakkabının boyuna uygun değil ökçenin kapatacağı kadar kısa kesilerek küçük parça köselelerle tamamlanmasının gayesi kösele maliyetini düşürmektir. Fakat conta koymak, üretim süresini uzatır. Bu bölümlerin yanında taban çeşitli parçalardan oluşmuştur. Bu parçalar; 

Dış taban: Ayakkabının dıştan görünen kısmıdır. PVC, TPR, PU, EVA vb. gibi kimyasal ürünlerden dökülerek veya enjeksiyon yöntemi ile elde edilen hazır tabanlar olduğu gibi neolit tabakalarından veya doğal malzeme olan köseleden kesilerek de elde edilebilir. Kösele olan tabanlarda ayakkabının dış kenarına estetik bir görünüş kazandırmak için genellikle vardola yapıştırılır veya dikilir. 

Ara taban: Ayağın ayakkabı içinde rahat bir pozisyonda durması için yumuşak malzemelerden üretilen parçadır. Dış taban ile taban astarının arasına yerleştirilir. 

Taban astarı (iç taban): Mostranın altında bulunan sayanın montasının yapıldığı malzemedir. 

Ayakkabının bel kısmından eğilmesini engellemek için genellikle bel demiri ve fiber kapak ile desteklenir. 

Mostra: Ayakkabının içinde ayağa temas eden ve taban astarının görünmesini engellemek için konulan parçadır. Mostranın altına ayağın kamara boşluğu kısmına kamara pedi konulması ayağımızı rahatlatır. Mostranın üstüne üretici firmayı belirten etiket yapıştırılır. 

Ökçe (Topuk): Tabanın arka ayağın topuk kısmının altına gelen kısımdır. Hazır tabanlarda ökçe taban ile bütündür. Neolit veya kösele tabanlarda ökçe ayrı parçadır. Ağaç ve plastikten yapılmaktadır. Ökçeler aşınmayı önlemek ve darbeleri önlemek için ökçe kapağıyla desteklenir.