El sanatları, toplumların yapılarına, geleneklerine, beğenilerine ve kültürlerine göre değişik özellikler gösteren, maddi ve manevi değerlerini yansıtan çalışmaların bir bölümüdür. Daha önemlisi, toplumların gelenek ve göreneklerini, yaşam biçimini kuşaktan kuşağa aktaran ve gelişmesini devam ettiren belgelerdir.
Anadolu, dünyanın en eski sanatsal geleneklerine ev sahipliği yapar. Bu geleneklerin çoğu, oldukça uzun bir geçmişe sahiptir, hatta bazıları yazılı tarihin kendisi kadar eski olabilir. Bu sanatsal geleneklerin bir parçası olan Anadolu motifleri sosyal statü, sevgi, beklenti, inanç, evlilik, bekârlık, göç, afet, hüzün, neşe, mutluluk, özlem, ayrılık, dilek ve daha birçok olguyu ifade etmek için kullanılmıştır. Ancak, tüm sanat eserlerinde olduğu gibi, birkaç motif özellikle güzel görüntüleri ile anlamı eşsiz bir şekilde harmanladıkları için daha fazla tanınır hale gelmiştir.
Bizden çok önceleri, üzerinde çeşitli uygarlıkların yaşadığı Anadolu'nun geçirdiği tarihsel yolculuk içerisinde, çeşitli kültürler, birikimlerini el sanatlarına yansıtmışlardır. Bu nedenle çekilen acılar, gönüllere haz veren sevinçler, dini inanışlar asalet ve güç gibi unsurlar dokuma tezgâhlarındaki kilim ve halılarda motife dönüştürülmüştür. Anadolu insanının yaşam zevkinin bütün inceliklerini üzerinde toplayan dokuma sanatı, dünya dokumacılığı içinde önemli bir yer tutar. Halkın amatörce yaptığı dokuma işi, el sanatlarımız içinde baş sırada yer alır ve giyim kuşam gibi önemli ihtiyaçlarımıza cevap verdiği için de, yaşantımızda vazgeçilmez bir unsurdur.
Elibelinde
Doğurganlığı, anneliği ve dişiliği simgeleyen elibelinde motifi, kilim ve halılarda yaygın olarak kullanılmaktadır; ancak motifi dokuma eşyalarda ve çuvalların üzerinde de görmeniz mümkündür. Anadolu'nun büyük bir bölümünde elibelinde motifli öğeleri kullanmanın aileye mutluluk getirdiğine ilişkin bir inanç vardır. Anadolu'da kullanılan tüm motiflerde olduğu gibi, Elibelinde motifinde de temel tasarım her zaman aynı olsa da farklı şekillerde dizaynlar görmeniz mümkündür.
Muska ve Nazarlık
Nazar bazı kişilerde bulunduğuna inanılan; özellikle savunmasız ve göz alıcı insanlara, evcil hayvanlara ve değerli nesnelere zarar veren, bakışlardan kaynaklanan etkili bir kuvvet olarak tanımlanabilir. Zamansız hastalanan bebekler ya da önemli bir olay sırasında kırılan bardak veya tabaklar nazarın işaretleri olarak yorumlanır. Bu gibi olumsuz olaylardan korunma amacıyla nazarlık ya da nazar boncuğu kullanma ritüeli ortaya çıkmıştır. Muska ile kötülükten korunmada da aynı temel amaç vardır. Tasarımlar aynı değildir, ancak muska tipik nazar motiflerinin stilize edilmiş bir şeklidir. Bu görüntüler Anadolu’da kilimler veya diğer dokuma ürünlere dokunduğunda ailenin kötülükten korunacağına inanılmaktadır.
Bereket
Anadolu'da bereket ve mutluluk bir bütünün ayrılmaz parçaları gibi kabul edilir. Kullanılan meyve ve hayvan motiflerinin hem bolluğu hem de mutluluğu temsil ettikleri düşünülür. Sonsuz mutluluğu ifade eden: Üzüm, incir, nar, karpuz, kavun, dut, balık, koç, geyik, kelebek, boğa, yılan, ejder gibi bereket motifi formları mevcuttur. Ayrıca bereket ve bolluğu temsil eden lotus çiçeği de kullanılmaktadır. Benzer şekilde ağaç, çiçek, toprak, yaprak, dağ ve su motiflerinin de bereket ve mutluluğu yansıttığına inanılır.
Koçboynuzu
Elibelinde nasıl dişil bir sembol ise koçboynuzu da eril bir semboldür. Kahramanlık ve güç gibi geleneksel özellikleri sembolize eden koçboynuzu, diğer birçok geleneksel Anadolu motifi gibi bereket ve bolluğu yansıtır. Koçboynuzu motifini kilimlerde görmekle birlikte geleneksel mezar taşları üzerinde de görmeniz mümkündür. Bu motif, dokumaların genellikle göbek ve bordür kısımlarında kullanılır.
Hayat Ağacı
Cennete yükselen hayatı sembolize eden hayat ağacı motifi, sürekli gelişim ve değişim içinde olan evreni yansıtmaktadır. Hayat ağacı; toprağın derinliğine inen kökleriyle yer altını, alt dalları ve gövdesiyle gökyüzünü, ışığa yükselen üst dallarıyla cenneti birleştirir. Motifin yeryüzü ve cennet arasındaki iletişimi sağladığına inanılmaktadır. Hayat ağacı motifi için yaygın olarak servi ağacının yanı sıra incir ağaçlarından palmiye ağaçlarına kadar birçok ağaç sembolü kullanılmıştır. Hayat Ağacı motifi çeşitli biçemlerle taş, tahta, çömlek, çini işleme, dokuma, cam, tezhip, minyatür, edebiyat ve müzikte de yer almıştır.