Çektirme Nedir, Tekstilde Çektirme Yöntemi

Çektirme metodu ile çalışan haspel makinesinin çalışma prensibi. 

Çektirme (Alm. Erschöpfung, Ausziehfärbung, Ausziehfärben Fr. épuisement, teinture par épuisement İng. exhaustion, dyeing by exhaustion; exhaustion dyeing, batch dyeing), tekstil terbiyesinde, işlem gören life karşı ilginliğe sahip boyarmadde ve/veya kimyasal maddelerin, uzun sürede, uzun banyo oranında uygulanması tekniğine denir. Çektirme yöntemi ya da çektirme boyama, tekstil materyalinin boyama için gerekli boyar madde, boyama yardımcı maddeleri ve kimyasal maddeleri içeren banyoda uzunca bir süre muamelesi esasına dayanan kesikli boya yöntemidir. Çektirme yönteminde materyal uzun flotte oranında uzun bir süre muamele edilmektedir. 

Tekstilde çektirme işlemi, bol miktarda işlem çözeltisi (flotte) içinde bulunan kimyasal maddelerin çözeltiden çekilerek kumaşa, tekstil ürünü üzerine alınmasına dayanan bir yöntemdir. Çektirme yöntemine göre aplikasyonda tekstil terbiye maddesinin tekstil elyafına substantiflik veya afinite olması istenir. Çünkü uzunca bir süre tekstil elyafı flotte içinde kalır ve arada denge oluşur. Bu çalışma yönteminin sembol makinesi overflow ve haspeldir. 

Çektirme yönteminin karekteristik özellikleri şunlardır 

- Uzun flotte oranı ile çalışılması ( ¼ veya 1/50 veya daha fazla) 

- Aplikasyonun uzun sürmesi (10-25 dakika) 

- Kullanılan kimyasal maddelerin substantifliğe yani afiniteye sahip olmaları 

- Genelde kesikli (diskontinü) ve halat halinde çalışmaların yapılmasıdır. 

Çekme Hızı 

- Elyafı cinsine 

- Boyar maddenin difüzyon hızına 

- Flotte oranına 

- Boyama koşullarına bağlıdır. 

Çektirme yöntemine göre aplikasyonda işlem süresi uzundur. Çünkü bolca flotte içindeki kimyasal maddelerin büyük kısmının lifler tarafından düzgün bir şekilde çekilip alınması zaman ister. Bu nedenle çektirme yöntemine göre çalışmada kullanılan kimyasal maddelerin afinitelerinin, yani o kumaşı oluşturan liflere karşı bir ilgilerinin, bağlanma isteklerinin olması gerekmektedir. Kimyasal maddelerin bu özellikleri onların substantif, afiniteli olmaları anlamına gelmektedir. Böyle olmasına karşın yine de işlem sonunda, hiçbir zaman çözeltideki (flotte) kimyasal maddelerin tümünün o kumaş veya lifler tarafından çekilip alınması mümkün değildir. Çalışma sırasında flotte sıcaklığı, pH değeri ve tuz içeriği (elektrolit) değişmediği sürece işlem sırasında oluşan bu dinamik denge pek fazla değişmez. Bu yöntemde aplikasyon süresi uzundur. Doğal olarak uzun süreli aplikasyon sırasında bir taraftan flottedeki kimyasal maddeler kumaş üzerine geçerken, kumaş üzerine daha önceden geçmiş olan bir kısım maddelerin de liflere bağlanması (fiksajı) gerçekleşmektedir. 

Çektirme Yönteminin Avantajları 

1) İşlem süresi ve işlem sıcaklığı istenildiği gibi ayarlanabilir 

2) İşleme sık sık müdahale edilerek rengini tutturmak daha kolaydır. 

3) Kadife gibi havlu yüzeylerin tatmin edici bir şekilde boyanması mümkündür. 

4) Baş son farkı kanat farkı gibi boyama hataları meydana gelmez. 

Çektirme Yönteminin Dezavantajları 

1) Kalıcı kırık izi oluşma tehlikesi olan kumaşlarda kullanılmaz. 

2) Üretim hız düşüktür. İşlem süresi uzundur. 

3) Uzun flotte oranı nedeniyle su, atık su, kimyasal madde, boyarmadde, yardımcı madde tüketimi ısıtma soğutma enerji giderleri bakımından maliyetlidir. 

Bu yönteme göre çalışan makineler 

- Haspel 

- Jet 

- Overflow 

- Üniversal boyama aparatları