Tarak (Alm. Riet, Fr. peigne du battant, İng. reed), dokuma makinesinde tefe mekanizması üzerinde takılı bulunan, çözgü ipliklerini birbirinden ayırma, çözgü sıklığını ayarlama, tefe vuruşu sırasında atkı ipliğini sıkıştırma gibi görevleri olan ince yassı metal çubukların ya da tellerin eşit aralıklarla birbirine paralel olarak yerleştirilmesiyle oluşturulmuş iki tarafı kapalı elemana denir.
Tarak, çözgü ipliklerinin kumaşa düzgün dağılımını sağlayan, kumaşın enini (tarak eni) ve sıklığını belirleyen tarak aynı zamanda arka arkaya atılan atkı ipliklerini kumaşa doğru iterek sabitleyen elemandır. Tarak, dokuma tezgâhının tefenin ileri geri hareket edebilen parçasına takılı bulunan, çözgü ipliklerini düzenli aralıklarla tutmaya, ayrıca dokuma sırasında atkı ipliklerini sıkıştırmaya yarayan, çoğunlukla ince demir çubukların eşit aralıklarla birbirine paralel olarak yerleştirilmesiyle oluşturulmuş parçalardır.
Taraklar metal çerçeve içine yerleştirilmiş ince metal plakalardan oluşur. İnce metal plakaların arasındaki boşluğa tarak dişi adı verilir. İpek gibi çözgü sıklığı yüksek kaliteler için kullanılan taraklar 1 santimdeki, yün gibi kalın ipliklerin kullanıldığı kalitelerde ise 10 santimdeki diş adedine göre numaralandırılırlar. 14 numaralı tarak denince 1 santimde 14 tarak dişi olduğunu 60 numaralı tarak dendiğinde 10 santimetrede 60 tarak dişi olduğunu anlaşılır. Çözgüler tahar işlemi sırasında gücülerin arkasından taraktan geçirilir. Kumaşın eni, 1 santimdeki çözgü sıklığı, örgü raporu ve çözgü renk raporu gibi unsurlar kullanılacak tarağın numarasını ve bir dişten geçirilecek iplik adedini etkiler. Dişten geçirilecek tel sayısının örgü ve renk raporunun sayısına bölünebilir olması gerekir. Kumaş eni ve istenilen çözgü sıklığına uygun tarak tercih edilmelidir. Tarak planı tarağın bir diş boşluğundan kaç adet çözgü teli geçmesi gerektiğini gösterir.Tarak planı desen kâğıdında tahar planı ile örgü raporu arasında yer alır. Tarak planında desen kâğıdının yatay yönde her bir karesi bir çözgü telini gösterir. Bir diş boşluğundan geçecek tel sayısı kadar karenin yan yana içi doldurulur. Yan yana bulunan iki diş boşluğunun karışmaması için örgü raporu boyunca iki satır kullanılır.
Şekil 1'de yan yana iki adet kare dolu olarak gösterilmiştir. Bu durumda tarak taharı yapılırken her diş boşluğundan ikişer çözgü teli alınacaktır. Şekil 2'de ise her diş boşluğundan birer çözgü teli alınması gerektiği belirtilmiştir. Diş boşluğundan geçen tel sayısı genellikle örgü raporuna uygun olarak seçilir. Örneğin; bezayağı örgülü bir kumaş için bu sayı 2, 1/2 dimi örgülü kumaş için 3, 5'li saten örgülü kumaş için 5 olabilir. Bunun dışında çözgü sıklığı, istenen kumaş özelliği ve kullanılan iplik özelliği gibi kriterler de göz önünde bulundurulur. Tül ve organze türü kumaşlarda çözgü ipliklerinin düzgün dağılımı için her diş boşluğundan birer tel alınması uygun olmaktadır. Tarakta dişlerden geçirilecek ipliklerin adedi tahar raporuyla beraber hazırlanır. Örneğin dört ince bir kalın iplik raporlu bir çözgüde kullanılacak tarak numarası kalın ipliğe göre tercih edilmelidir. İnce iplikler kalınlıklarına uygun olarak dişten birden fazla geçirilebilir. Bazı kumaşlarda, kumaş enince farklı bölgelerde farklı çözgü sıklıkları oluşturmak gerekebilir. Bu durumda tarak taharı yapılırken diş boşluğundan geçen tel sayısı sabit kalmaz. Sürekli tekrar eden bir tarak raporu oluşturacak şekilde değişiklik gösterir.
0 yorum:
Yorum Gönder