İplik Kalite Parametreleri

İplikteki kalite parametreleri üç temel başlıkta incelenir: Numara, Büküm, ve USTER Kalite Parametreleri. Bu parametreler, ipliklerin özelliklerini anlamak, değerlendirmek ve üretim kalitesini optimize etmek için temel kriterlerdir.

---

1 - Numara:

Numara, ipliğin boyutunu (incelik ya da kalınlık) belirten sayısal bir değerdir. Birim uzunluk başına ağırlık ya da birim ağırlık başına uzunluk olarak ifade edilir. İpliğin numarasını belirlemek için farklı sistemler kullanılmaktadır. İki temel sistem mevcuttur:

• Doğrusal (Metric) Sistem: Belirli bir uzunlukta ipliğin ağırlığı esas alınır.
  • Örneğin: Tex Sistemi (1 km iplikteki gram ağırlık), Denye Sistemi (9 km iplikteki gram ağırlık).
• Dolaylı (English) Sistem: Belirli bir ağırlıkta ipliğin uzunluğu esas alınır.
  • Örneğin: Ne Sistemi (1 libre iplikteki 840 yard uzunluk).

Numaralandırma sistemi, iplik üretiminde doğru malzeme seçimi ve son ürün performansı için kritik bir öneme sahiptir.

---

2 - Büküm:

Büküm, ipliğin elyafları ya da iplikleri bir arada tutmasını ve mukavemet kazanmasını sağlamak için kendi ekseni etrafında spiral bir dönme hareketidir. Büküm, ipliğin dayanıklılığı, elastikiyeti, tüylülük gibi özellikleri üzerinde etkili bir faktördür.

a - Büküm Katsayısı:

Büküm seviyesini uluslararası düzeyde ortak bir anlayışla ifade etmek için kullanılan katsayıya "Büküm Katsayısı (α)" denir. Katsayı, bükümün ipliğin kalınlığı ve dayanımı üzerindeki etkisini anlamaya yardımcı olur.

b - Büküm Yönü:

İpliklerde büküm yönü "S" ve "Z" harfleriyle ifade edilir:

• S Yönü: Elyaflar saat yönünün tersine bükülür.
• Z Yönü: Elyaflar saat yönünde bükülür.

Büküm yönü, ipliğin üretim amacına uygun olarak belirlenir. Örneğin, dokuma iplikleri genellikle Z yönünde, örme iplikleri ise S yönünde bükülür.

---

3 - USTER Kalite Parametreleri:

USTER kalite parametreleri, ipliklerin kalite kontrolünde kullanılan standart ölçüm kriterlerini kapsar. Bu parametreler, ipliğin homojenliğini, kusurlarını, dayanıklılığını ve genel performansını değerlendirmek için kritik bir öneme sahiptir.

a - Düzgünsüzlük (Unevenness):

Düzgünsüzlük, iplik boyunca kütle veya kalınlık değişikliklerinin ölçüsüdür. Daha düşük düzgünsüzlük, daha homojen bir iplik anlamına gelir. İki temel metrik vardır:

• U% (Düzgünsüzlük Oranı): Ortalama kütle sapmalarının yüzdesi.
• CV% (Katsayı Varyasyonu): Kütle değişiminin standart sapması ile ortalama kütle arasındaki oran.

b - İnce-Kalın Yerler ve Neps (Kusurlar):

İplikteki kusurlar şu şekilde sınıflandırılır:

• İnce Yerler (-50%): Normal iplik çapına göre %50 daha ince olan bölgeler.
• Kalın Yerler (+50%): Normal iplik çapına göre %50 daha kalın olan bölgeler.
• Neps (+200%): Normal iplik çapına göre %200 daha kalın olan düğümler.

c - Mukavemet (Strength):

Mukavemet, ipliğin kopmaya karşı dayanıklılığını ifade eder. Yüksek mukavemet, ipliğin daha dayanıklı ve kaliteli olduğunu gösterir. Bu parametre genellikle Newton (N) ya da gram kuvvet (gf) birimleriyle ölçülür.

d - Tüylülük (Hairiness):

Tüylülük, ipliğin yüzeyindeki elyafın dışa taşan miktarını ifade eder. Tüylülük seviyesi, kumaşın görünümünü ve dokusunu etkiler. Özellikle dokuma ve örme işlemlerinde ipliğin performansı üzerinde belirleyici bir rol oynar. Tüylülük ölçümünde USTER Hairiness Index (H) kullanılır.

e - Uzama (Elongation):

Uzama, ipliğin kopmadan önce uzayabilme kapasitesidir. Yüksek uzama değerleri, ipliğin esnekliğinin iyi olduğunu gösterir. Bu özellik, esneklik gerektiren tekstil ürünlerinde özellikle önemlidir.

f - Kusur Frekansı:

İplikte belirli bir uzunluk birimi başına oluşan kusurların sayısıdır. Kusur frekansı, hammaddenin kalitesi ve üretim hassasiyetine bağlıdır.

g - Spektrogram (Harmanlama Problemleri):

Spektrogram, iplikteki periyodik hataları tespit etmek için kullanılan bir grafiktir. Harmanlama hataları, makinelerdeki yanlış ayarlar veya hammaddenin dengesiz karışımı nedeniyle ortaya çıkar. Spektrogram, bu tür sorunların tespitinde çok etkili bir aracıdır.