İplik numarası (Alm. Garnnummer, Fr. numéro de fil, İng. yarn count), ipliklerin inceliğini ifade eden, birim uzunluğun ağırlığını ya da birim ağırlığın uzunluğunu tanımlayan sayıya denir. İpliğin en önemli özelliklerinden birisi inceliğidir; ipliklerin incelik açısından mukayeseleri, materyalin rijit olmaması nedeniyle mümkün olmadığından, uzunluk ve ağırlıklarından yararlanarak yapılır. Birim ağırlıktaki iplik uzunluğu veya birim uzunluktaki iplik ağırlığı iplik numarası olarak tanımlanır.
İplik numarası ipliğin boyutunu (inceliğini, kalınlığını) belirlemek için verilen sayısal bir değer olup, birim uzunluk başına ağırlığı veya birim ağırlık başına uzunluğu belirten bir ölçüdür. İpliğin numarasını belirlemek amacıyla dünyada çeşitli sistemler kullanılmaktadır. Bunların bazıları uzunluğu bazıları da ağırlığı esas almaktadır.
İplik numarası ipliğin boyutunu belirlemek için verilen sayısal bir değer olup:
- birim uzunluk başına ağırlığı (Direkt sistem)
- birim ağırlık basına uzunluğu (İndirekt sistem) gösteren incelik ölçüsüdür.
İplik numarası, ipliğin fiziksel kalınlığını, kabalığını ya da inceliğini gösterir. İpliğin kalınlığı; birim uzunluğu ve ağırlığı ile orantılı olduğundan ipliğin örtücülüğünü etkiler. Bu da kumaşın 1 cm alanını doldurmak için ince iplik kullanıldığında daha fazla sayıda iplik kullanılması gerektiğini göstermektedir. İpliklerin numaralandırılmaları iplik inceliğinin belirlenmesi amacı ile yapılır. İpliğin numaralandırılması bir başka deyişle inceliği, daima uzunluğu ve ağırlığı ile oluşturulur.
Numaralandırma sistemlerinde kullanılan uzunluk ölçüleri şunlardır.
1 inch - 25,4 mm (Parmak ya da pus denir (") ile gösterilir)
1 foot (ft) = 12 inch = 30.48 cm
1 yarda (yd) = 3 foot = 91.44 cm
1 hank (hk) = 840 yarda = 768 metre
1 metre (m) = 1.09 yarda
1 metre (m) = 39.37 inch
Ağırlık Ölçüleri:
1 libre (lb) (Pound) = 453.6 gr
1 ovance (ons) =1/16 Ib
1 Grain (grs) = 1/7000 1 b
1 Grain (grs) = 65 mg.
İplik cins ve tiplerine göre yani ipliklerin ham maddeleri kullanım yerleri ve özelliklerine göre numaralandırma sistemleri çeşitli sınıflara ayrılır.
1. Uzunluk esasına göre numaralama sistemi (İndirekt sistem)
2. Ağırlık esasına göre numaralama sistemi (Direkt sistem)
Uzunluk Esasına Göre Numaralama Sistemi
Belirli bir ağırlığa karşılık gelen iplik uzunluğudur. Kesik elyaftan eğirilmiş ipliklerde yaygın olarak kullanılan sistemdir. İplik numarası kalınlıkla ters, uzunluklu doğru orantılıdır. İplik kalınlaştıkça numara küçülür. Aynı uzunluktaki ipliklerin numarası küçük olan daha ağırdır ve veya aynı ağırlıktaki iki iplikten numarası büyük olan daha uzundur. Numaralama da rakam sistem sembolünün sağına yazılır.
(Ne 30, Nm 60 gibi)
Numara, uzunluğun (metre), ağırlığa (gram) bölünmesi ile bulunur (N=L/G)
Uzunluk numaralandırma sisteminde kullanılan sistemler
- Metrik Sistem
- İngiliz Sistemi
- Fransız Sistemi
a) Metrik Numaralandırma Sistem (Nm)
1 gr. ağırlığındaki ipliğin metre olarak gösterdiği uzunluktur, 1 gr. iplik 20 m. ise o ipliğin numarası Nm20'dir.
Örnek : 240 m uzunluğunda iplik 4 gr ise:
Nm=240/4=60
Nm 60 bulunur.
Örnek: Ağırlığı 45 gr. olan ipliğin Nm'si 20 ise; Uzunluğu: L = 45 x 20 = 900 metredir.
b) İngiliz Numaralandırma Sistemi
İngiliz sistem ham maddenin cinsine göre 3 grupta incelenir.
- İngiliz Pamuk Numaralama Sistemi: (NeC)
Bir libre ağırlığındaki (453.6 gr iplikte 1 hanks (840 yarda - 768 m.) uzunluğunda iplik çilelerinin sayısı, o ipliğin numarasını verir.
- İngiliz Keten Numaralama Sistemi : (NeL)
Bir libre ağırlığındaki (453.6 gr) iplikte 300 yarda (274.31 m) uzunluğundaki iplik çilelerinin sayısıdır.
- İngiliz Kamgarn Yün Numaralama Sistemi: (NeK)
Bir libre ağırlığındaki (453.6 gr 560 yarda ( 512.064 m.) uzunluğundaki iplik çilelerinin sayısıdır.
- İngiliz Strayhgarn Yün Numaralama Sistemi: (NeW)
Bir libre ağırlığındaki (453.6 gr) 256 yarda (256 m.) uzunluğundaki iplik çilelerinin sayısıdır.
c) Fransız Numaralandırma Sistemi
Ağırlığı 1/2 (yarım) gram ipliğin kaç metre geldiği, o ipliğin Fransız numarasıdır.
NF = (L/G)x0,5
Nm ve Nec biribirine çevirme formülleri:
Nm = Nec x 1,693
Nec = Nm x 0,59
Ağırlık Esasına Göre Numaralandırma Sistemi
Belirli bir uzunluğa kargılık gelen iplik ağırlığıdır. Sentetik ve filament ipliklerde yaygın olarak kullanılan sistemdir.
İplik numarası uzunlukla ters ağırlıkla doğru orantılıdır. İplik numarası büyüdükçe iplik kalınlığı da artar. İnce iplikler, kalın ipliklere göre daha küçük numaralıdır. Numaralandırma da rakam, genel olarak sistem sembolünün soluna yazılır.(100 tex, 300 denye gibi). Denye kısaltılmış olarak Td şeklinde de gösterilebilir. (100 Td gibi.)
Numara, ağırlığın uzunluğa bölünmesi ile bulunur. N = G/L,
Ağırlık esasına göre numaralama sistemi 4 grupta incelenir.
1-) Denye Sistemi
2-) Tex Sistemi
3-) Şortland (Sortland titeri TS)
4-) Greeks
a) Denye Numaralandırma Sistemi
9000 m. ipliğin ağırlığı, o ipliğin denyesini verir ve kısaca td şeklinde veya denye olarak yazılır. Filament haldeki ipliklerde kullanılan bir sistemdir.
Denye = (G(gram)/L(metre))x9000
Örnek: 180 metre iplik 4 gram ise denye numarası
Denye = (4/180)x9000 = 200 denye bulunur.
Örnek : 300 denye iplik 500 gram ise uzunluk nedir?
T denye = (G/L)x9000
Denye = (500/L)x9000 = L = 1500 metre bulunur.
b) TEX Numaralandırma Sistemi (Üniversal Sistem)
1000 metre ipliğin ağırlığı o ipliğin tex olarak numarasını verir ve kısaca tex olarak gösterilir.
Tex = G(gram)/L(metre)x1000
Kilotex (ktex), desitex (dtex) ve militex (mtex) gibi alt ve üst katları da numaralandırma da kullanılmaktadır.
Rejenere, sentetik iplikler gibi yapay ipliklerde ve ipekte tex numaralama sistemi kullanılır. Dünyadaki bütün ipliklerin numaralandırılması için kullanılmak ve üniversal (tek bir) numaralandırma sistemine geçmek amacıyla tex sisteminin yaygınlaştırılmasına çalışılmaktadır.
c) Shortland (Shortland Titeri Ts)
14400 yarda (13166.88 m) uzunluğundaki ipliğin kaç libre ağırlığında olduğunu gösterir. TS şeklinde kısaltılır. Sak liflerinde kullanılır.
d) Greeks
10000 m (10 km) uzunluğundaki ipliğin kaç gram ağırlığında olduğunu gösteren sistemdir.
2 yorum:
iplikte ölçme sistemidir
tekstil numara nedir, ipliğin numarası nasıl bulunur, iplik numaralandırma nedir kısaca, iplik numarası ne demek,
Yorum Gönder