Kalandırlama Nedir, Kalandırlama İşlemi Ne Demek

Kalandırlama işlemi, kalandır (kalender) makineleri aracılığı ile yapılır. 

Kalandır, kalandırlama ya da kalenderleme (Alm. Kalander, Fr. calandre, İng. calender), kumaşların yüzeyine uygulanabilecek çeşitli ısıl işlemler için kullanılan ve basınç altındaki en az iki silindirden oluşan mekanik bitim işlemi makinesine denir. 

Kalandır makinesi, selülozik materyalin tutum ve görünümünü güzelleştirmek ve ütülemek amacıyla yapılan bir mekanik apre çeşididir. Kalandırlama, selüloz esaslı tekstil mamulünün yüzeyini parlatmak, yumuşatmak ve ipliklerinin arasını kapatmak amacıyla yapılan bir apre çeşididir. Kumaş, sıcaklık ve basınç altında silindirler arasından geçirilir. 

Kalandırlama, kumaşın biri büyük biri küçük olmak üzere en az iki silindir (kalender, kalandır) arasından geçirilmesi esasına dayanır. Kullanılan silindirin biri çelik diğeri ise elastik olmalıdır. Kumaş basınç altında silindirler arasından geçirildiğinden iplikler ezileceğinden kumaş yüzeyinde düzgünlük sağlanırken aynı zamanda parlaklık da artacaktır. Kalandırlama da sıcaklık ve basıncın da önemi büyüktür. Silindir sıcaklıkları arttıkça sert bir tutum elde etmekle beraber daha parlak görünüm elde edilir. Soğuk silindirlerden geçirildiğinde kumaşın tuşesi yumuşar ancak parlaklığında herhangi bir değişiklik olmaz. Yine basınç arttıkça kalandırlama da istenilen etkiler de artar. Kalandırlama da kumaş bir dizi roliklerden geçerek makineye verilir. Bu roliklerden biri germe, biri yön verme, diğeri ise kumaşın makineye düzgün girmesini sağlar. Makineye giren kumaş kalandırlamanın gerçekleştiği çelik ve elastik silindirlerden basınç altında geçerek makineden çıkar. 

Kalandırlama Çeşitleri 

Kalandırlamada kumaşın yapısı, silindir yüzeyi, silindirlerin hızı ve sıcaklığı, farklı kalandır efektleri elde etmek için önemli faktörlerdir. Bu faktörlerin değişmesi ile farklı kalandır çeşitleri ortaya çıkmaktadır. 

Rolik Kalandırlama 

Rolik kalandırlama yaygın olarak kullanılan kalandırlama çeşididir. Bu kalandırlamada kumaş, en az bir çelik silindir ile bir elastik silindirden geçirilir. Basınçla silindirler arasından geçen kumaşın yüzeyi yassılacağından daha ince/zayıf bir kumaş eldesi mümkündür. Bu nedenle basınç ayarını dikkatli yapmak gerekir. Rolik kalandırlama basit bir ütüleme işlemidir. Kumaşın yüzeyini düzgünleştirir. 

Friksiyon Kalandırlama 

Friksiyon kalandırı ya da sürtünmeli kalandır (Alm. Friktionskalander, Fr. calandre frictionneuse, calandre à friction, İng. friction calander; friction glazing calender), terbiye işlemi görmüş kumaşın ısıtılmış sert silindir ile onun altında bulunan elastik silindir arasından geçirildiği, sert silindirin elastik silindire göre % 30 daha hızlı döndüğü, dolayısıyla kumaşın sert silindire bakan yüzünde oluşan sürtünme sonucu metalik bir parlaklık kazandığı kalandır tipidir. Kumaşa metalik bir görünüm ve parlaklık kazandırmak istendiğinde friksiyon kalandırlama yapılır. Bu efekti kazandırmak çelik silindirin elastik silindirden daha hızlı dönmesiyle elde edilir. 

Chintz Kalandırlama 

Çinz kalandırı (Alm. Chintz Kalender, Fr. calendre pour chintz, İng. chintz-calender), mum, parafin gibi sürtünme sonucu parlaklık sağlayan maddelerle emdirilmiş kumaşın farklı hızda dönen yüksek sıcaklıklara kadar ısıtılmış silindirler arasından geçirildiği, kumaşa yüksek parlaklık kazandıran kalandır tipidir. Kumaş mum, parafin gibi dolgu maddeleri ile emdirildikten sonra sıcak silindirler arasından yüksek basınçla geçirilerek parlak bir görünüm elde edilir. Kalandırlama öncesinde verilen mum, parafin hem ipliklerin arasını doldurur hem de parlaklık etkisini arttırır. 

Matlaştırma Kalandırlama 

Mat kalandır (Alm. Mattkalander, Fr. calandre de matage, İng. delustring calender; matt calender), terbiye işlemi görmüş kumaşın yalnız elastik silindirler arasından geçirildiği, elde edilen düzgünlüğün fazla olmadığı, lifler ezilmediği için kumaşın tutumunun yumuşak, görünümünün mat olduğu bir kalandır tipidir. Matlaştırma kalandırlamada kumaş elastik silindirler arasından geçirilir. Sıcak çelik silindirlerden geçmediğinden parlaklık sağlanmaz. Ancak kumaşın tutumu yumuşaktır. Özellikle parlak olması istenmeyen ancak yumuşak olması istenen tekstil mamullerinde kullanılan kalandırlama çeşididir. 

Chaising Kalandırlama 

Chaising kalandırlamada kumaş silindirler arasından katlı olarak geçirilir. Bu şekilde basınç altında kumaş daha az ezilmektedir. Daha dolgun bir tutumun yanı sıra hoş bir parlaklık da elde edilir. 

Simili (merserize) Kalandırlama 

Simili kalandırlamada kumaş yaş hâlde yüksek sıcaklıktaki silindirler arasından geçirilerek merserize parlaklığı elde edilir. Merserize kumaşlar simili kalandırlamadan geçirildiğinde daha parlak görünüm elde edilir. 

Moire Kalandırlama 

Dalga etkili kalandır ya da moire kalandırı (Alm. Moiré-Kalander, Fr. calandre à moirer, İng. moiré calender) sahte dalgalı bir parlaklık elde etmek için kullanılan, kumaşta yanardöner bir görünüş sağlayacak motifin çelik merdaneye işlendiği özel bir baskı kalandırı tipidir. 

İpek Kalandırlama 

İpek kalandırlamaya yivli silindirler kullanıldığından yivli kalandırlama da denilmektedir. Çelik silindir üzerine ince diyagonal çizgiler yiv oluşturacak şekilde grave edilmiştir. Bu şekilde yivli silindirden geçirilmiş kumaşta ipek parlaklığı elde edilirken yumuşak ve dolgun bir tutum da kazandırılır. 

Gofraj Kalandırlama 

Gofraj kalandırı ya da baskı kalandırı (Alm. Gaufrierkalander, Fr. calandre à gaufre, İng. embossing calender), basılacak motifin çelik, pirinç gibi silindirlerin yüzeyine işlendiği ve kumaşın hangi yüzünün sert silindire dönük geçirildiğine bağlı olarak motifin kumaşın ön yüzüne kabartma ya da çukur olarak aktarıldığı bir kalandır tipidir. Gofraj kalandırlamada kumaş üzerine desen basılır. Çelik silindir üzerine desen grave edildiğinden sıcaklık ve basıncın etkisiyle desen kumaşa basılır. Çelik silindir üzerine grave edilen desenin derinliği ne kadar çoksa kumaş üzerinde o kadar kabartma etkisi oluşur.