Beden Ölçüsü Nasıl Alınır, Ölçü Türleri ve Ölçü Alma Teknikleri

Göğüs, bel ve basen, en temel ölçülerdir, üç bölge için de en geniş alandan ölçüm yapılması gerekir. 

Beden ölçüsü ya da beden numarası (Alm. Grösse, Fr. pointure, taille, İng. size), kadın, erkek ve aynı yaş grubundaki çocukların ortalama beden çevresini ve boy ölçülerini ifade eden değerlerdir. Beden numarası giysi üzerinde etiketle gösterilen uluslararası sembollerdir. 

Giysi kalıbı ölçülerini, temel ölçüler ve yardımcı ölçüler olmak üzere iki grupta toplayabiliriz. Ayrıca ölçüleri alınış şekillerine göre uzunluk ve genişlik ölçüleri olarak da ayırabiliriz. Uzunluk ölçüleri yere dik olarak alınan ölçüler, genişlik ölçüleri ise yere paralel olarak alınan ölçülerdir. 

Temel Ölçüler 

Temel ölçüler, doğrudan vücut üzerinden alınan ölçülerdir ve dikilecek giysinin bir altına giyilen iç giysi üzerinden alınır. 

- Tüm boy: Düz bir ayakkabı ile baş dahil topuğa kadar olan mesafedir. 

- Göğüs çevresi: Göğsün en geniş noktasından ve sırt kemiğinden geçecek şekilde yere paralel olarak alınır. Mezur, bir parmak içeri girebilecek bollukta tutulmalıdır. 

- Bel çevresi: Mezura, bel hattı üzerinde belin en dar noktasından geçecek ve bir parmak bolluk bırakılacak şekilde yere paralel tutularak ölçü alınır. 

- Kalça çevresi: Kalçanın en geniş yerinden, yere paralel ve bir parmak bolluk payı bırakılacak şekilde ölçü alınır. 

- Kol boyu: Kol dirsekten hafif kıvrılarak, kolun en üst noktasından (omuzdan) el üzerinde istenen bir noktaya kadar alınan ölçüdür (dış kol boyu). Ayrıca bir cetvel yardımı ile kolun gövde ile birleştiği noktadan bilekte istenen noktaya kadar, kolun iç kısmından da iç kol boyu ölçüsü alınır. 

- Tüm boy: Düz bir ayakkabı ile baş dahil topuğa kadar olan mesafedir. 

- Göğüs çevresi: Göğsün en geniş noktasından ve sırt kemiğinden geçecek şekilde yere paralel olarak alınır. Mezur, bir parmak içeri girebilecek bollukta tutulmalıdır. 

- Bel çevresi: Mezura, bel hattı üzerinde belin en dar noktasından geçecek ve bir parmak bolluk bırakılacak şekilde yere paralel tutularak ölçü alınır. 

- Kalça çevresi: Kalçanın en geniş yerinden, yere paralel ve bir parmak bolluk payı bırakılacak şekilde ölçü alınır. 

- Kol boyu: Kol dirsekten hafif kıvrılarak, kolun en üst noktasından (omuzdan) el üzerinde istenen bir noktaya kadar alınan ölçüdür (dış kol boyu). Ayrıca bir cetvel yardımı ile kolun gövde ile birleştiği noktadan bilekte istenen noktaya kadar, kolun iç kısmından da iç kol boyu ölçüsü alınır. 

Yardımcı Ölçüler 

Yardımcı ölçüler, vücut üzerinden alınabildiği gibi temel ölçülerden bir takım oranlar yardımı ile hesaplanarak da bulunabilir. 

- Arka uzunluk: Ense kemiği ile bel ekseni arasındaki mesafedir. 

- Sırt yüksekliği: Ense kemiği ile göğüs ekseni arasındaki mesafedir. 

- Kalça düşüklüğü: Bel ekseni ile kalça ekseni arasındaki mesafedir. 

- Göğüs düşüklüğü: Boyun ile omuzun birleşme noktasından göğüs ucuna kadar olan mesafenin ölçülmesi ile bulunur. 

- Ön uzunluk: Boyun ile omuzun birleşme noktasından bel eksenine kadar (göğsün en yüksek noktasından geçecek şekilde) olan mesafedir. 

- Yan yüksekliği: Koltuk altı ile bel ekseni arasındaki uzunluktur. 

- Omuz genişliği: Boyun ile omuzun birleştiği noktadan omuzun bitim noktasına kadar olan mesafenin ölçülmesi ile bulunur. 

- Arka yaka oyuntusu genişliği: Ense kökünden boyun ile omuzun birleşme noktasına kadar olan mesafedir. 

- Sırt genişliği: Kolun gövde ile birleştiği noktadan arka ortaya kadar olan mesafenin yere paralel bir şekilde ölçülmesiyle bulunur. 

- Göğüs genişliği: Göğüs ekseni üzerinde kolun gövde ile birleştiği noktadan ön ortaya kadar olan mesafenin yere paralel bir şekilde ölçülmesiyle bulunur. 

- Yaka çevresi: Boyun çevresinin mezura ile ölçülmesi ile bulunur. 

- Pazu çevresi: Pazu çevresinin ölçülmesidir. 

- Koltuk genişliği: Göğüs ekseni üzerinde, kolun ön ve arka beden ile birleştiği noktalar arasındaki uzaklığın kol altından ölçülmesi ile bulunur. 

- Arka uzunluk: Ense kemiği ile bel ekseni arasındaki mesafedir. 

- Sırt yüksekliği: Ense kemiği ile göğüs ekseni arasındaki mesafedir. 

- Kalça düşüklüğü: Bel ekseni ile kalça ekseni arasındaki mesafedir. 

- Göğüs düşüklüğü: Boyun ile omuzun birleşme noktasından göğüs ucuna kadar olan mesafenin ölçülmesi ile bulunur. 

- Ön uzunluk: Boyun ile omuzun birleşme noktasından bel eksenine kadar (göğsün en yüksek noktasından geçecek şekilde) olan mesafedir. 

- Yan yüksekliği: Koltuk altı ile bel ekseni arasındaki uzunluktur. 

- Omuz genişliği: Boyun ile omuzun birleştiği noktadan omuzun bitim noktasına kadar olan mesafenin ölçülmesi ile bulunur. 

- Arka yaka oyuntusu genişliği: Ense kökünden boyun ile omuzun birleşme noktasına kadar olan mesafedir. 

- Sırt genişliği: Kolun gövde ile birleştiği noktadan arka ortaya kadar olan mesafenin yere paralel bir şekilde ölçülmesiyle bulunur. 

- Göğüs genişliği: Göğüs ekseni üzerinde kolun gövde ile birleştiği noktadan ön ortaya kadar olan mesafenin yere paralel bir şekilde ölçülmesiyle bulunur. 

- Yaka çevresi: Boyun çevresinin mezura ile ölçülmesi ile bulunur. 

- Pazu çevresi: Pazu çevresinin ölçülmesidir. 

- Koltuk genişliği: Göğüs ekseni üzerinde, kolun ön ve arka beden ile birleştiği noktalar arasındaki uzaklığın kol altından ölçülmesi ile bulunur. 

Ölçü Alma Teknikleri 

Giysilerin ölçüleri alınırken, ince bir giysi üzerinden ve bel, basen, göğüs ölçüleri hariç bolluk verilmeden ölçü alınır. Vücut üzerinden ölçü alınırken iki ölçüm aracı kullanılır: 

1) Ölçme tablo ve çubuğu (antropometre, somametre): Üzerinde dikey yönde hareket edilebilir yüzeyli bir kolu bulunan, milimetre olarak derecelendirilmiş dikey bir cetveldir. 

2) Şeritmetre (mezur): Boyutsal değişim göstermeyen, yaklaşık olarak 1.5 cm eninde ve milimetre olarak derecelendirilmiş bükülebilir bir ölçüm aracıdır. 

Vücut ölçüleri alınırken aşağıdaki esaslara dikkat edilmelidir: 

- Ölçüler alınırken ayakkabısız ve ince bir giysi üzerinden alınmalıdır. 

- Yetişkinlerin boy ölçüleri alınırken, ölçme tablo ve çubuğu kullanılmalıdır. 

- Diğer bütün beden ölçülerini almak için ve ayakta duramayan bebeklerin ölçülerini almak için şeritmetre kullanılmalıdır. Şeritmetre vücudun şeklini bozacak kadar sıkıştırılmamak şartı ile sıkıca tutularak ölçüm yapılmalı ve ölçümler en yakın bir üst santimetreye yuvarlatılmış olarak alınmalıdır. 

Ölçü Hataları 

Tekstil hazır giyim üreticilerinin karşılaştıkları önemli sorunlardan birisi de giysilerde ölçü sorunlarıdır. Ölçülerin istenilen tolerans sınırlarının üzerinde sapmalar göstermesi nedeni ile malını gönderemeyen, gönderip de geri almak zorunda kalan, ikinci kalite olarak gönderen veya reklamasyon yaptırımına maruz kalan ihracatçılarımızın sayısı az değildir. Aslında sistemli bir yaklaşım ile kolaylıkla çözümlenebilecek bir konu olan ölçü alma ve kontrol işlemleri aşağıdaki nedenlerden dolayı bir sorun haline gelmektedir: 

- Ölçülerin sınıflandırılmasında bilgi yetersizliği, 

- Ölçü alma tekniklerinin bilinçli bir şekilde uygulanmaması, 

- Yetişmiş teknik eleman yetersizliği, 

- Verilerin eksik veya fazla olması, 

- Yanlış üretim tekniği uygulanması, 

- Üretim hataları, 

- Birimler arası iletişim kopukluğu, 

- Organize olamama, 

- Birimler içi ve dış işbirliği yetersizliği, 

- Kontrol eksikliği, 

- Kumaş ve malzeme hatalarıdır. 

Ölçüm Hatalarının Nedenleri 
- Ölçüm hatalarının başlıca nedenleri aşağıdaki şekilde sıralamak mümkündür: 

- Hatalı ölçüm aleti kullanımı, 

- Ölçü değerlerini inç sisteminden metrik sisteme çevirirken yapılan matematiksel hatalar, 

- Ölçü tablolarında ölçüm değerlerinin eksik, fazla veya yanlış gösterimi, 

- Ölçünün üstüne giyildiği giysi üzerinde alınmamış olması, 

- Ölçü tablosunda bulunmayan ancak kalıp çiziminde kullanılacak doğruluğu saptanmış bazı temel ölçülerin daha öncece kullanılmış tablo değeri ile karşılaştırılmaması ve 

- Kişilerin yetersizliği.