 |
| Jigger Makinesi |
Pad-jig yöntemi ya da emdirme-jigger yöntemi (Alm. Pad-Jig Verfahren, Fr. teinture sur foulard jigger, İng. pad-jig process), boyarmaddenin sıkma silindirli teknede emdirildiği ve isteniyorsa bir ara kurutmadan sonra jiggerde liflere sabitlenmesinin sağlandığı bir yarı kesintisiz kumaş boyama yöntemine denir.
Pad-Jig Yöntemi Uygulanması
Pad-jig, yarı kesikli
yöntemlerin sonuncusudur. Bu yöntem, emdirme-jigger de fiksaj
olarak da adlandırılır. Mamul önce boyar madde çözeltisi ile
emdirilir. Ara kurutmadan sonra fiksaj için gerekli olan kimyasal
maddeleri içeren flotte ile jiggerde fikse edilir. Boyar maddenin
emdirilmesi fulard makinesinde yapılır. Ara kurutmadan sonra jigger
makinesinde muamele ile uygulamaya devam edilir. Pad-jig metodunda
haşıl sökme, alkali kaynatmadan beyazlatmaya kadar bütün ön
muamele prosesleri jiggerde çektirme (tam banyo) metoduna göre
kesikli olarak yapılabilir. Bu yöntem, kısmen az metrajdaki
(500–2000 m) kumaşları açık en çalışmak içindir. Kullanımı
yaygın değildir. Fiksaj işleminin yapıldığı jigger makinesinde
paslanmaz çelikten bir tekne üzerinde iki silindir vardır. Muamele
görecek kumaş bu silindirlerden birine gergin olarak sarılır.
Kumaş bu silindirden boşalıp diğerine sarılırken banyo teknesi
içinden geçer. Kumaşın bu silindirden diğerine sarılmasına
pasaj denir. İlk pasaj bitince silindirlerin dönme yönü
değiştirilerek ikinci pasaja geçilir. Bu şekilde muamele türüne
bağlı olarak bir kaç pasaj çalışılır. Jiggerde banyo
hareketsiz, kumaş hareketlidir. Burada kumaş çekme gerilimlerine
maruz kaldığından ince, hassas kumaşlardan çok orta ağırlıkta
ve ağır kumaşların muamelesinde kullanılır.
Pad-Jig Yönteminin
Tercih Edilme Sebepleri
Kontinü çalışmalar
için yeterince uzun metrajda olmayan partiler için kullanılır.
Yüksek, orta reaktiviteli boyar maddelerle, pamuk ve viskoz lifin
boyanmasında kullanılabilir. Emdirme sonrası jiggerde muamele ile
boyar madde veriminin artacağı yaklaşımıyla uygulanmış olan ve
günümüzde kullanımı olmayan bir yöntemdir.
Pad-Jig Yöntemine
Uygun Boyar Madde Seçimi ve Boyama Yöntemleri
Materyal boyar madde ve
ıslatıcı ile fulardlanır. Bu yöntemde de reaktif boyar maddeler
tercih edilir. Boyama veriminin artması için jigger makinesine
verilir. Jigger boya banyosunda önce NaCl veya Na2SO4’ın sıcak
nötral çözeltisi ile muamele edilir. Sonra alkali eklenerek fikse
işlemi sağlanmış olur. Pad-jig metodu ile reaktif boyama
prosesinin işlem sırası ise söyledir: Nötr boyar madde çözeltisi
ile emdirme, Ara kurutma, Jiggerde NaOH ve NaCl ile 50 °C’de 30–40
dakika muamele, Ard işlemler, Kurutma.
Boya Banyosunda
Kullanılan Kimyasal Maddeler ve Görevleri
Islatıcı: Tekstil
materyalinin kısa sürede ve homojen ıslanmasına yardımcı olur.
Kompleks bağlayıcı:
Kompleks tutucuların kullanım amacı, kumaş, su ve tuzda bulunan,
Ca, Mg, Fe, Cu ve diğer metalleri, kimyasal kompleks yaparak
bağlamak ve daha da önemlisi dispers hâlde tutmaktır.
Alkali (kostik,
kostik+silikat): Ortamın Ph'ını ayarlar. Boyar maddenin elyaf
ile kimyasal bağ yapmasını sağlar.
Tuz: Boyar maddenin lif
üzerinde homojen dağılımını ve banyonun tuz konsantrasyonunu
yükselterek boyar madde moleküllerinin kumaşa yönlenmesini
sağlar.
Fulard Sıcaklığı ve
Önemi
Emdirme ve jiggerde
çalışma için hazırlanan flotteler sıcak olarak muamele edilir.
Fulard Hızı
Diğer yarı kesikli
yöntemler için (pad-batch ve pad-roll) söz konusu olan, pick-up
değerine göre fulard hızı belirlenmesi bu yöntem için de
uygulanır.
Pad-Jig Yöntemine Göre
Boyama
Sıkma % si Hesabı
Emdirme kısmında,
silindirlerin sıkma değeri için, pad batch ve pad-roll yönteminde
dikkate alınan bütün noktalar ve hesaplamalar pad-jigg yöntemi
için de geçerlidir.
Sıkma Silindirlerinin
Basınç Ayarı
Sıkma silindirlerinin
basıncı, kumaş üzerinde pick-up değeri kadar flotte kalacak
şekilde sıkılmak üzere ayarlanır.
Dakikadaki İlave
Miktarının Ayarı (Debi Ayarı)
Fulard teknesinde
flotte seviyesi aynı kalacak şekilde düzenli besleme yapılır.
Fulard Makinesindeki
Çalışma Ayarı
Pad-jig uygulamalarında
pick-up değerine göre belirlenen fulard hızı, flotte besleme hızı
ve sıkma silindirlerinin basınç değerleri kontrol panolarından
ayarlanır.
Jiggerde Yapılan
İşlemler
Boyar Maddenin Fiksajı
Bu yöntemde, boyar
madde fularda emdirildikten sonra migrasyonu önlemek için bir ara
kurutma yapılır. Kumaş, boyama için kullanılan kimyasal
maddeleri içeren flotte ile jigger makinesinde uygun görülen pasaj
sayısı kadar muamele edilir. Elyaf ile boyar madde arasındaki
kimyasal reaksiyon bu uygulama sırasında gerçekleşir.
Son İşlemler
Bu yöntemde yıkamalar
için ayrı bir makine kullanılmaz. Jiggerde yeterli pasaj sayısı
ile muamele sonrası flotte değiştirilir. Hazırlanan yeni flotte
(flotteler) ile yıkamalar aynı makinede yapılır.
0 yorum:
Yorum Gönder