Tıbbi Tekstiler (Sağlık ve Hijyen Tekstilleri)

Hastane ve sağlık alanında kullanılan tekstil ürünleri tıbbi tekstilleri oluşturur. 

Tıbbi tekstil (Alm. Meditextil, Fr. textile médical; textile sanitaire, İng. medical textile; medtech), tıbbi ve hijyenik amaçlı olarak kullanılan, tek kullanımlık hijyen ürünlerinden yapay damarlara kadar çok çeşitli ürünlerin oluşturduğu teknik tekstillere denir. 

Tıbbi tekstiller, teknik tekstiller içerisinde güçlü bir büyüme gösteren ve geniş bir ürün grubunu oluşturan alanlardan biridir. Bu alandaki ürünler ameliyat iplikleri, cerrahi elbise ve örtüler, bandajlar, tıbbi maskeler, ıslak mendiller, kadın hijyen bağları, idrar tutucu bezler, su geçirmez yatak kılıfları gibi ürünlerden oluşmaktadır. Bu ürünlerin büyük kısmı tek kullanımlık ürünlerden oluşmaktadır. Tekstiller, insan ve tıbbi uygulamalar arasında ideal bir ara birimdir. Şimdiye kadar ilaç reçeteleri veya tıp doktorlarının konsültasyon ile yaptıkları işlevleri, günümüzde yenilikçi tıbbi tekstiller üstlenebilmektedir. 

Tıp, tekstil sanayinin gerek elyaf gerekse mamul olarak sunduğu olanaklardan ağırlığı gittikçe artan bir şekilde yararlanan alanlardan biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Yeni tekstil lifleri ve değişik tekstil yüzeyleri yara enfeksiyonlarının önlenmesi, ameliyathanede hastaların ve personelin hijyeni, çalışması bozulmuş organ ve dokuların fonksiyonlarını üzerlerine almak, değişik şekillerde ortaya çıkan yaraları kapatmak ve damarları dikmek gibi durumlarda kullanılabilmektedir. Polimer teknolojisine bağlı olarak mevcut liflerin geliştirilmesi, yeni liflerin üretilmesi ve tekstil yapılarının çeşitlenmesi sonucu tıp ve cerrahinin pek çok alanında kullanılmaya uygun olan bu ürünler tıbbi tekstiller olarak bilinmekte olup insanların ve hayvanların tıbbi bakımı ve hijyeni için kullanılmaktadır. Mukavemeti ve esnekliği bünyesinde bir arada bulundurmasının yanında geniş ürün çeşidi sunması, çok fonksiyonlu karakteri, çevre ve doku ile biyolojik uyum gösterebilmesi ve çeşitli malzemelerle birleşebilmesi tıbbi tekstillerin özellikleri arasındadır. 

Tıbbi tekstillerde en hızlı gelişmeler sentetik liflerin keşfinden sonra gerçekleşmiştir. Daha sonra 1960'larda nonwoven ürünlerin bulunması ve 1985 yılında tek kullanımlık ürün kullanımıyla enfeksiyon geçiş riskinin % 56 oranında azaldığının ispatlanmasıyla bu alandaki gelişmelerin hızı artmıştır. Tıbbi tekstiller; dokuma, örme, nonwoven üretim yöntemleri ile üretilebilmektedir. Günümüzde, tıbbi uygulamalarda nonwovenlar (dokusuz yüzeyler) yaygın olarak kullanılmaktadır. Çünkü nonwovenlar: üretim kolaylığına, kullanım esnekliğine, fiyat uygunluğuna ve tekstiller içinde artan bir etkinliğe sahiptir. Amerika'da tıbbi kılıfların, örtülerin, havluların, masa örtülerinin, maskelerin, başlıkların, galoşların yaklaşık tümü nonwovenlardan üretilmektedir. Nonwoven maskeler yüksek bakteriyel filtrasyona, kullanım rahatlığına, düşük fiyat ve uygunluğa sahiptir. Nonwovendan yapılan başlıklar ve galoşlar da uygunluk ve düşük fiyat avantajı sağlar. Tıbbi tekstiller ve bununla ilgili olan bakım ve hijyen sektöründeki büyüme hem tekstil teknolojisindeki hem de tıbbi yöntemlerdeki sürekli devam eden ilerleme ve yenilikler sayesinde olmaktadır. Belirli ihtiyaçları karşılamak üzere üretilen tekstil malzemeleri ve ürünleri, mukavemet, esneklik ve bazen de nem ve hava geçirgenliği özelliklerinin birlikte istendiği tıbbi ve cerrahi uygulamalar için uygundur. Kullanılan malzemeler monofilament veya multifilament iplikler, dokuma, örme, nonwoven ve kompozit yapılı kumaşlardır. Tıp ve hijyen uygulamaları için tekstil malzemeleri dış uygulamada kullanılanlar ve iç uygulamalarda kullanılanlar olmak üzere aşağıdaki şekilde iki kısma ayırmak mümkündür. 

1-) Dış Uygulamalar: Bu materyaller insan vücudunun dışında uygulanır. Deri ile temas halinde veya temas halinde olmadan çalışabilir. 
- Vücut İçine Yerleştirilemeyen Ürünler: Yara sargıları (emici-absorbent ped), bandajlar, plasterler (basit elastik ya da elastik olmayan bandajlar, hafif destek bandajları, baskı bandajları, ortopedik bandajlar), gazlı bezler, sargı bezleri, tamponlar, fiber-optik elemanlar. 
- Ekstra Bedensel Ürünler (Ekstrakorporal): Yapay böbrek, karaciğer ve akciğerler. 
- Bakım/Hijyen Ürünleri: Tıbbi giysiler (önlükler, başlıklar, maskeler, çoraplar, eldivenler, üniformalar, koruyucu elbiseler), cerrahi kaplamalar (örtüler, kumaşlar, perdeler), yatak örtüleri (battaniyeler, çarşaflar, yastık kılıfları, battaniyeler, minderler, yorganlar), idrar tutucu pedler (bebek bezleri/yatak pedleri), bezler, bayan hijyen pedleri, kumaşlar/temizlik bezleri ve cerrahi çoraplar. 

2-) İç Uygulamalar: Bu uygulamalar vücudun içerisinde uygulanır, yapay organlar, stendler vb. 

- Vücut İçine Yerleştirilen Ürünler: Ameliyat iplikleri (biyolojik olarak çözülebilen ve çözünemeyen), yumuşak doku implantları (yapay tendon, ligament, kıkırdak, kas, deri ve göz kontak lensi/yapay kornea), ortopedik implantlar (yapay eklemler/kemikler), kardiyovasküler implantlar (damar greftleri, kalp kapakçıkları ve tamiri için kumaşlar, damar ekleme). 

Bütün tıp ve sağlık hizmetleri sektörü, teknik tekstillerin önemli kullanıcısıdır. AIDS veya hepatit virüsü taşıyabilecek vücut sıvılarının en küçük miktarlarına karşı koruma sağlayan cerrahi önlükler ve steril kumaşlar artan oranda talep edilmektedir. Hastalıklı atardamarlar ve damarlar ince örülmüş tüp şeklinde parçalar ile by-pass yapılırken kalpte ve dizde zarar görmüş bağlar güçlü tekstil destekleri ile yer değiştirebilir. Bir ameliyattan sonra yarayı dikmek için kullanılan ve klasik olarak ipekten yapılan ince iplikler, yerini hızla biyolojik olarak uygun polimerlere bırakmaktadır. Hastanelerde kullanılan çeşitli tipteki kumaş yapılarının üretimi yoğun araştırmaların, sektörler arası işbirliğinin sonucu üretilmektedir. Gerek tıp gerek tekstil sektörünün sürdürdüğü çalışmaların sonuçlarının bu alanda kullanılmasıyla daha kaliteli, amaca uygun, tedaviyi destekleyen ve ekonomik ürünlerin elde edilmesi sağlanacaktır. Bu duruma ilginç bir örnek; dokuma ve bitkisel ilaç dallarının işbirliği ile gerçekleştirilmiş olan, içine ince ilaç mikro kapsülleri yerleştirilmiş dokuma kumaştır. Bu kumaşta egzama, artrit, hatta depresyon gibi uzun süreli hastalıklar için gereken ilaç gün boyunca, cilt ile temas ederek yavaşça cilde bırakılmaktadır. İlacın cilt yardımıyla direkt kana karışması nedeniyle bu metot çok etkilidir. İlaç, aylarca dayanır ve iyileştirme özelliğini yitirmeksizin tekrar tekrar elde yıkanabilir. "Tedavi eden kumaş" olarak tanıtılan bu kumaşın tasarımcısı Diana Irani, kişilerin ihtiyaçlarına uygun özel olarak formüle edilmiş giysiler tasarlayabileceğini söylemiştir. 

Medikal elbiseler. 

Hasta ile doktorun mekansal ayrılığı teletıp olarak adlandırılan alanın kapılarını açmıştır. Teletıp, mesafenin hasta ve doktorları birbirinden ayırdığı zaman sağlık bakım hizmetleri sağlamak maksadıyla elektronik bilgi ve iletişim teknolojilerinin kullanılmasıdır. Bilişim ve haberleşme teknolojilerinde maliyetlerin düşmesiyle birlikte fiyatların ucuzlaması ve bu teknolojilerin kullanılmasında meydana gelen kolaylıklar, toplumun büyük bir kısmının kolayca erişebilmesi, teletıp uygulamalarının gelişmesini sağlamıştır. Teletıp alanındaki tıbbi tekstillerin önemi elbiseye entegre edilen sensörler ve iletişim sistemleri aracılığıyla hastanın tıbbi göstergeleri elde etmesi, izlemesi ve bunları doktora, hastaneye veya acil servise bildirmesine dayanmaktadır. Bununla birlikte, tıbbi talimatlara göre, entegre elektronik sistemler ve ilaç uygulayabilen özel tekstiller ile ilaçlar hastaya uygulanabilir. Bu teknolojiler özellikle yaşlı ve kronik hastalar için zaman kaybı olmadan, hastane ve doktora gidilmesi sonucunda oluşan maliyetlere gerek kalmadan sürekli tıbbi izleme ve optimal tıbbi bakımı mümkün kılar. Buna ek olarak, hastaların beden fonksiyonlarının kendi evlerinde bile izlenmesi, hastaların güvenliğinde ve yaşam kalitelerinde çok büyük kazançlar sağlayacaktır. Teletıp, tedavinin kalitesinden ödün vermeden kamunun sağlık alanındaki yükünün önemli oranda azaltılmasında anahtar bir rol oynayabilir. 

Gelişmiş ülkelerde yaşlı nüfusun artması, dünyada çalışan kadın sayısındaki artış ve toplumların refah seviyelerindeki artış nedeniyle hijyen ve bakım ürünlerine yönelik talep son yıllarda güçlü bir artış göstermiştir. Bu ürünlerin büyük bir kısmı gelişmiş ülkelerde tüketilmektedir. Bununla birlikte, yakın zamanda gelişmiş ülkelerdeki hijyen ve bakım ürünlerine yönelik güçlü bir talebin olacağı beklenmektedir. Dünya nüfusundaki yaşlanma ve yaşam kalitesindeki beklentilere paralel olarak, hijyen ve tıbbi tekstillere olan talep sürekli artacaktır. Yukarıdaki örneklerden de görüldüğü üzere, tekstil endüstrisindeki teknik gelişmelerin ve bu gelişmeler neticesindeki faydaların sonu görünmemektedir. Bu alandaki gelişmelerin tekstil üreticilerine sonsuz alternatifler sağladığı da muhakkaktır. Ayrıca, tıbbi tekstil alanındaki gelişmeler ve ilerlemeler, ülkemizde kronikleşen sağlık sorunlarının çözülmesine de önemli katkılar sağlayacaktır. Bu çerçevede, ileride oluşacak bu talebi karşılayacak ürünlerin üretilmesi için Ar-Ge çalışmaları yapılmalı, bunun sonucunda yatırımlar yönlendirilmelidir.