Dokusuz Yüzeylerin Tarihsel Gelişimi

Hava ile Lif Serimine Yönelik İlk Patent Başvurusu

Dokusuz kumaşların ilk örnekleri olarak yünden üretilen keçeler gösterilir. Bu kumaşlar su, ısı ve bitkilerden elde edilen çeşitli kimyasallarla, mekanik olarak yünün dövülerek sıkıştırılması ve birleştirilmesiyle meydana gelmiştir. Günümüzde dokusuz yüzeyler adı verilen hızla gelişmekte olan sektörün temelini elde yapılan bu tür tepme-dövme keçeler oluşturur. Önceleri bu tür kumaşların üretiminde çok büyük oranda yün elyafları kullanılırken günümüzde çoğunlukla yapay olmak üzere; çok çeşitli yapay ve doğal elyaflar kullanılmaktadır. 

Tepme, dövme yöntemi ile hayvan veya insan beden gücüyle üretilen dokusuz kumaşlar (keçe tarzı) dış giyim, yatak, yorgan, eyer-koşum takımları, eyer altı örtüleri, elbiseler, çorap, başlık gibi giyim türlerinin yapımında yüzyıllardır kullanılmaktadır. 19. yüzyıla kadar üretim yöntemleri klasik bir şekilde usta-çırak ve el sanatı olarak devam ettirilen dokusuz yüzeyli kumaşlar, sanayi devrimi ile birlikte makinelerde üretilmeye başlamış; üretim hızları ve üretim miktarları önemli oranda artmış; kumaş maliyetleri ve üretim süreçlerindeki insan ve hayvan gücü kullanım oranları ise makineleşmeyle düşmüştür. 

Patent sistemi buluşçuların getirdiği yenilikleri kamuya açıklama şartıyla onlara yasal bir tekel hakkıyla ödüllendirmek için geliştirilmiş sistemdir. Tekstil sektörünün hızla büyüyen ve gelişen bu alanında pek çok buluş gerçekleştirilmiştir. Dokuma ve örmeye göre daha yeni olan bu üretim tekniği, hızlı bir ilerleme göstermiştir. Bu teknikte sağlanan ilerleme kronolojik olarak aşağıda açıklanmaya çalışılacaktır. 

Dokusuz yüzey tekniğine yakın bir işlem olan endüstriyel kâğıt üretimine ait ilk buluş 1798 yılında Nicholas-Louis Robert tarafından ortaya konulmuştur. 1801 yılında Robert ve kayınbiraderi John Gamble tarafından söz konusu buluş için İngiltere’de ilk patent alınmıştır. 

Nonwoven (dokusuz yüzeyler) konusundaki ilk buluş; August BELLFORD tarafından 1853 yılında İngiltere’de alınan 114 numaralı patent belgesine dayandırılır. Bu buluş dokusuz yüzey kumaş üretimi için tarak makinesi, taşıyıcı bantlar, vatka üretilmesi, emprenye aşamasını içeren tekniği içerir. Pamuk keçesi üretim yöntemi olan bu buluş ile çağdaş dokusuz yüzey endüstrisinin doğmuş olduğu kabul edilir. 

Dokusuz yüzey üretiminde kullanılan iğneli tezgâhların 1870’lerde ortaya çıktığı biliniyor. 1878 yılında William Bywater Ltd, yünlü kumaş üreten Hargreave & Mussey şirketine; atlar için semer üretiminde kullanılmak üzere iğneli tezgâhlardan üretip teslim ettiği tarih olarak kayıtlara geçiyor. Bazı kaynaklar tarafından iğneli tezgâhların, dokusuz yüzeyli kumaşların üretiminde kullanımını 1860’lı yıllara kadar götürülüp, sadece İngiltere’de olmayıp Almanya’da da bu tarihlerde iğne tezgâhların kullanıldığını iddia edilir. 1882 yılına ait bir patent başvurusunda ilk hava ile serme yöntemi açıklanmış ve bu konuda US253162A patent belgesi alınmıştır. Bu tarihten 20. yüzyılın ilk yarısına kadar dokusuz yüzeyler üretiminde teknolojik olarak belirgin bir değişiklik olmamıştır. 

Amerikan Dexter firması tarafından 1936 yılında kâğıt üretiminde de kullanılan ıslak serme tekniğini geliştirilmiş. Aynı yıl Freudenberg firması taraklama tekniğinden yararlanarak, kuru serme sisteminde nonwoven kumaş elde etmek için çalışmalara başlamış ve 1948 yılında ilk patenti almıştır. Daha sonra Du Pont ve Freudenberg firmaları birbirlerinden bağımsız olarak yaptıkları çalışmalar sonucunda 1965 yılında farklı tekniklerle polimer halinde serme sistemleri geliştirilmiştir. 

20. yüzyıla gelindiğinde, dokusuz yüzeylerde kumaş üretim yöntemleri çeşitlenmiş, dokusuz yüzeyli kumaş üretmek için tasarlanmış özel makineler daha da geliştirilmiştir. Yeni bulunan yapay lif türleri ve ucuz ham madde sayesinde tek kullanımlık ürünler piyasaya sürülmüştür. Aşağıdaki şekil, dokusuz yüzeyli kumaş üretimi için geliştirilen makineye ilişkin olup sadece yünü işlemeyip diğer elyaf türleri ile de çalışmaya olanak sağlamaktadır.