Kumaş Zımparalama Nedir

Kumaş zımparalama makinesi silindirleri. 

Zımparalama ya da süetleme (Alm. Schmirgeln, Fr. suédage, İng. sueding), tekstil mamullerinin yüzeyini zımparalayarak tüylendirme, süetimsi bir görünüş kazandırma işlemine denir. Zımparalama, özellikle bazı pamuklu kumaşları havlandırmak ve yumuşak bir tutum vermek için, üzerine zımpara tozu yapıştırılmış ya da şerit halinde zımpara sarılmış hızla dönen bir silindir üzerinden geçirme şeklinde uygulanır. 

Tekstilde zımparalama işlemi, şardonlamanın diğer bir şeklidir. Dokuma yüzeyinin güderi benzeri bir görünüş elde etmesi için, zımpara kağıdı ile kaplı bir silindir ile işlemden geçirildiği, ince dişli bıçakların ya da zımpara silindirlerinin kullanımı ile uygulanan mekanik işlemlerdir. Montluk, elbiselik vb gibi kumaşlara şevtali kabuğu gibi tüylük kazandırılır. 

Zımparalama işlemi, süetleme işlemi olarak da bilinmektedir. Kumaş yüzeyine efekt vermek amacıyla uygulanan bir mekanik bitim işlemidir. Özellikle pamuklu kumaşların zımparalanması sonucu kumaş kadifemsi ve süet görünümü kazanır. Zımparalama ile kumaş yüzeyinin süet tuşesi ve düzgün görünüm kazandırılması için çok ince bir şekilde tüylendirilmesidir. Boncuklanmayı önleyici aprede çoğu kez lif uçları, yaş durumda zımparalanarak uzaklaştırılır. 

Zımparalama işlemi: 

- Tek iplikli ve çözgülü örme kumaşlar. 

- Elastik kumaşlar. 

- Suni deri. 

- Nonwoven (Dokusuz yüzeyler) için uygundur. 

Zımparalama ile kumaşın ince bir şekilde tüylendirilmesi sağlanır. Ancak zımparalama işleminde şardonlamada olduğu gibi liflerin uçları iplik yüzeyine çekilmediği için bu tüylenme şardonda olduğu gibi değil süette olduğu gibi bir görüntü oluşturur. Ayrıca kumaştaki dolgunluk ve hacimlilik şardonda olduğu gibi büyük bir artış göstermez. Zımparalama işlemi şardon makinesinde olduğu gibi tambur üzerine yerleştirilmiş silindirlere zımpara sarılması ile yapıldığı gibi yan yana dizilmiş zımpara sarılı silindirler ile de yapılır. Zımparalama işlemi kuru ve temizlenmiş kumaşlara uygulanır. Ancak boncuklanma ihtimali olan kumaşlarla farklı efektler kazandırılması istenen kumaşlarda yaş hâlde zımparalama yapılır. İyi bir zımparalama etkisi birkaç temel faktöre bağlıdır: 

Zımparalama silindiri: Zımparalama silindiri standart boyutlarda olmakla birlikte seçilecek silindir çapı kumaşın zımparayla karşılaşacağı yüzeyi etkiler. Silindir çapı arttıkça zımparalama etkisi artar. Silindirin dönüş hızı zımparalamayı etkileyen faktörlerdendir. Ancak gereğinden hızlı dönen silindir yolunmalara ve düzgünsüz zımpara efektine neden olur. Silindir dönüş hızı, kumaşın kalınlığı ve sarılan zımparanın numarasına göre belirlenir. Makine üzerindeki silindir sayısı arttıkça zımparalama etkisi artar. 

Kumaşın geçişi: Zımparalanacak kumaşın geçiş hızı, kumaşın zımpara silindiri ile arasındaki mesafe ve kumaş ile silindir arasındaki baskı zımpara etkisini artıran ve azaltan faktörlerdir. Zımparalama işleminde yapılacak denemelerle en uygun hız, baskı ve temas yüzeyi belirlenir.

Zımparalama Silindirleri 

Tek tamburlu zımparalama makinesinde 24 adete kadar zımpara silindiri bulunur. Makine eni 2 metre kumaşla çalışılabilecek genişliktedir. Kumaşın, makinenin çekme ve germe silindirleri yardımıyla zımparalama silindirleri üzerinden istenilen baskıyla geçmesi sağlanır. Zımparalama silindiri üzerindeki zımpara kâğıtları, 1 cm'deki sürtme noktası sayısına göre numaralandırılmaktadır. Santimetredeki sürtme noktası kum olarak da adlandırılmaktadır. Kumaş yüzeyine ve istenen efekte uygun olarak 120-400 kum arasından seçim yapılabilir. Zımpara kâğıtları, zımpara silindirlerine spiral (verev) olarak sarılmaktadır. Şerit hâlde alınan kâğıtlar belli bir kullanım ömrüne sahiptir. Hızları ve dönüş yönleri elde edilecek efekte göre her biri için ayrı ayrı ayarlanabilmektedir. Örneğin 4 silindirli bir zımpara makinesinde ilk ikisi aynı yönde dönerken 3. silindir tam tersi yönde, 4. silindir de ilk ikisi ile aynı yönde hareket ettirilebilir. 

Silindirli zımpara makinesinde yan yana yerleştirilmiş üzeri zımpara sarılı silindirlerle zımparalama işlemi yapılır. 3-6 silindir kullanılan makine tipleri yaygındır. Burada silindir dönüş yönleri istenilen zımpara efektine göre kumaşın geçiş yönüne ters veya düz olarak düzenlenir. Bu makinede kumaşın zımpara silindiri üzerine baskısı germe ve çekme silindirlerinin yardımıyla yapılır. Kumaşların geçişleri sırasında meydana gelen gerginlik nedeniyle kumaşlar zımpara silindirine istenilen baskıda temas eder. 

Zımpara makinesindeki her bir zımpara silindiri farklı hızda çalıştırılabilmektedir. Aynı zamanda silindirlerin dönüş yönleri de ayrı ayrı ayarlanabildiğinden elde edilen etkiler de oldukça çeşitlidir. Zımpara silindirleri kumaşla aynı yönde veya ters yönde hareket ettirilebilir. 

Zımparalama, şeftali tüyü efekti vermek amacıyla uygulanan bitim işlemidir. Kumaş yüzeyinin her yerde aynı efekti göstermesi için zımpara silindirleri işlem sırasında sağa sola hareket hâlindedir. Kumaş üzerindeki zımparanın sağa sola hareketi (şanjır), daha düzgün sonuç için gereklidir. Zımpara silindirlerinin bu hareketi sonucu mamulün tüm eni boyunca aynı özellikte zımparalama etkisi elde edilmiş olur.