Cer Makinesi Nedir, Ne Amaçla Kullanılır

Cer makinesi. 

Cer makinesi ya da çekme makinesi (Alm. Zeichenmaschine, Fr. étireuse, İng. drafting machine; drawing frame) iplik işletmelerinde, şerit (bant) formundaki lif topluluğunun, çekim silindirleri yardımıyla, çekme işleminin uygulandığı makinedir. Cer makinesi, tarak dairesinden gelen iplik şeritleri ile çalışır. Tarak dairesinden alınan şeridin kalınlığı her yerinde aynı değildir. Şeritler boyunca ince ve kalın yerler mevcuttur. Cerde amaç şeritteki bu ince ve kalın yerlerin düzeltilmesidir. Şeritlerin düzeltilmesi için birkaç şeridin birleştirilerek ve katlanarak bir araya getirilmesi gerekir. Bu işlemleri yaparken şerit kalınlaşacağından kalınlaşmış şerit çekmek suretiyle tekrar inceltilmektedir. 

Çekim işlemi birbirini takip eden 2 silindir takımından sonra gelenin hızının ilk takımdan daha hızlı olması ile sağlanmaktadır. Cerden çıkan şeritler otomatik olarak cer kovalarına doldurulmaktadır. Bu işlem genelde 2 defa tekrarlanmaktadır. Eğer daha ince iplik elde edilmek istenirse taraktan sonra tarama (penyöz) işlemi yapılmaktadır. Bu işlemde cer şeritleri bir araya getirilerek vatka halinde dönüştürülmekte daha sonrada penyözde içindeki kısa elyaflar arındırılarak daha ince iplik elde edilecek özellik kazanmaktadır. Tarama (penyöz) işleminden sonra elyaf tekrar cerde çekilerek şerit formunu almaktadır. 

Cer işlemi, iplikhane içinde merkezi bir rolü vardır. İplik kalitesini olumlu yönde etkileyebilecek son pasaj makine olmasından dolayı burada giderilemeyen hatalar ipliğe ve dolayısıyla örme/dokuma kumaşa yansıyacaktır. Cer makinelerinin üretim hızı artarken üretimdeki pasaj sayısı azalma trendi göstermektedir. Pazarın bu tarifleri doğrultusunda yüksek kalitedeki band üretimini garanti edecek şerit regülasyon sistemini uygulamak kaçınılmaz olmuştur. Tarak makinesinde taranarak paralelleştirilen lifler bilindiği gibi tarak kovalarına doldurulur. Tarak makinelerinin numaralarına göre tarak kovaları da numaralandırılır. Örneğin 16 tarak makinesinin önünde 4 adet tek kova çıkışlı cer makinesi varsa ve sehpa altına 8 kova diziliyorsa 1. cer makinesi altına 1 den 8'e kadar (8 dahil) tarak makinesi kovaları, 2. cer makinesi altına 9 dan 16'ya kadar (16 dahil) tarak kovaları dizilir. Bu durum 3. ve 4. cer makinelerinde da 1. ve 2. de olduğu gibi uygulanır. Bu uygulamanın amacı, tüm tarak makinelerinden çıkan kovaları aynı zamanda çalışarak homojen bir harman yapmaktır. Cer makinelerinde şeritler dublaj ve çekime tabi tutulurlar. Çekme işlemi pek çok iplikhane makinesinin çok önemli ve ortak bir prosesidir (cer, penye, fitil ve ring/OE iplik makinesi gibi). Çalışılan lif malzemesinin özellikleri çekimle çok yakın alakalıdır. Uygulanan yanlış ayarlar kalitenin bozulmasına sebep olur. 

Dublaj vasıtasıyla şeritler karıştırılarak homojenlik amaçlanır. Dublaj işleminin olduğu her proses kaliteyi olumlu yönde etkileme şansına sahiptir. Dublaj işlemi cer pasajları ve penye sisteminde mevcuttur. Örneğin fitil ve iplik makinelerinde dublaj olmadığı için kalitenin düzelmesini sağlayacak hiçbir etken yoktur. En fazla uygulanabilecek yanlış çekim ve çekim sistemindeki yanlış ekartman ayarı ile kalite bozulabilir. 

ÇEKİM VE DUBLAJ İLE SAĞLANAN AVANTAJLAR 

Cer pasajlarının görevleri: 

- Uygulanan çekim vasıtasıyla liflerin paralelleştirilmesi ve çalışılan şeritlerin çekilerek inceltilmesi, 

- Dublaj vasıtasıyla şeritlerin karıştırılması ve homojenliğin arttırılması, 

- İkinci cer pasajındaki regülasyon sistemi vasıtasıyla çıkan şeritlerdeki kütlesel farklılıkların (numara farklılıkları) giderilmesi, 

Ayrıca özel bir konstrüksiyon olan karıştırma cerlerinde arzu edilen oranlarda pamuk/sentetik ve diğer karışımlar gerçekleştirilir. Cerde yapılan karıştırma işleminin faydaları, karışımın esaslı bir şekilde kontrol altında tutulabilmesi ve karışımı getiren kısımların ayrı ayrı taranmış olmasıdır. Fakat cerde yapılan karıştırma, harman hallaçtaki terazili karıştırmaya oranla personel ve enerji açısından daha masraflıdır. Ayrıca terazili elyaf karıştırma ile elde edilen harman özelliği (kesitteki karışım homojenliği) daha iyidir. Cer makinelerinde yapılan farklı elyaf karışımı özellikle yün iplikçiliğinde yoğun bir şekilde uygulanmaktadır.