Spor Tekstilleri Nedir, Özellikleri Neler, Nerelerde Kullanılır

Spor tekstilleri, kullanım alanına göre pek çok farklı özelliklerde üretilmektedir. 

Spor tekstilleri ve serbest zaman tekstili (Alm. Sporttextilien und Freizeitbekleidung, İng. sport and leisure technical textile; sport textile; sportech), spor yaparken ya da serbest zamanlarda yapılan aktiviteler sırasında giyilen giysiler ve kullanılan alet ve araçlarda yer alan tekstil malzemeleri ve ürünleridir. Spor tekstilleri, amatör veya profesyonel sporcular için tasarlanan, genel olarak hava alan, çabuk kuruyan, hareket özgürlüğü sağlayan, vücuda tam uyum, giyim konforu, rüzgara ve hava koşullarına karşı koruma, daha az ütü ve bakım gerekliliği gibi ihtiyaçları yerine getirmek için özel malzemeler ile istenen özelliklerde üretilen tekstil ürünlerine denir. 

Olimpiyatlar, dünya şampiyonaları, kıta şampiyonaları ve diğer bölgesel sportif aktivitelere verilen önem gün geçtikçe artmaktadır. Spor, son yıllarda daha da ticarileşmiştir buna bağlı olarak yapılan yatırımlar ve gördüğü ilgi de artmıştır. Spor karşılaşmaları; takımlar, şehirler, bölgeler ve ülkeler için prestij göstergesi olarak görülmeye başlanmıştır. Bu nedenle sporcuların eğitimi ve yetiştirilmeleri daha önemli hale gelmiştir, buna ek olarak giyilen giysiler ve kullanılan malzemelerin performansı daha çok etkilemeye başlamasıyla, spor tekstillerine verilen önem de artmıştır. Bu müsabakalarda yarışan sporcuların giydikleri giysilerin ve kullandıkları malzemelerin, yüksek performans sağlayan, her türlü hava şartlarında, vücut ısısını dengede tutan ve faaliyet gösterilen spor dalındaki ihtiyaçlara göre tasarlanması gereklidir. Örneğin bir yüzücünün giysisi, sürtünmeyi azaltıp yüzücünün hızını olumlu yönde etkilemelidir. Kısa mesafe koşan atletlerin elbiseleri ise sporcunun hareketini engellememelidir, günümüzde rekorların artık mili saniyelerle kırıldığı göz önüne alınırsa, giyilen giysinin ne kadar önemli olduğu anlaşılabilir. Sportif giysilere ve malzemelere olan talep son yıllarda büyük artış göstermektedir. Buna neden olan bir başka etkende; iş yaşamının hareketsiz ve rutin ortamından kaçan bireyler daha çok spor yapmaktadırlar, spor yapılan saatler ve buna uygun mekanların sayısı da hızla artmaktadır. Pazardaki büyüme oranı, diğer tür akıllı tekstillere göre; ortalamanın epeyce üzerindedir. Spor tekstilleri sektörü, yenilikleri kabul eden bir yapıdadır ve yeni lifler, kumaşlar ve uygulamalar geliştiren şirketler ve ülkeler bu alandaki pazar payını rahatça artırabilmektedirler. 

Teknik tekstillerin, spor ve serbest zaman ürünleri piyasasında kullanımı için çok sayıda alan bulunmaktadır. Uygulamalar birbirinden farklıdır ve spor sahalarında kullanılan yapay çimlerden; raket çerçeveleri, oltalar, golf sopaları ve bisiklet gövdeleri için geliştirilmiş karbon kompozitlere kadar uzanmaktadır. Görülen diğer kullanım alanları balon kumaşları, paraşüt kumaşları ve yelken bezleridir. Tekstil malzemeleri, hemen hemen bütün spor aktivitelerinde kullanılır hale gelmiştir. Spor giysileri olarak kullanılan tekstiller yüksek performans özelliği olan lif ve kumaşlardan oluşmaktadır. Örneğin yüzücü mayoları, jimnastik ve kayak giysileri, orijinal boylarının 5 katı daha fazla uzama özelliğine sahip spandex, likra ve elastan olarak isimlendirilen poliüretan köpük (PUR) liflerinden yapılmaktadır. Bu lifler diğer doğal liflerle karışım halinde kullanılabilir. Günlük yaşantımızda genelde pamuklu giysileri tercih etmemize rağmen terleme sonucu kumaşın üzerinde oluşan nem, giysiyi ağırlaştırmaktadır. Bu nedenle, çok aktif spor giysilerinde, üzerinde nem tutmadığı için sentetik lifler tercih edilmektedir. Günümüzde spor giysilerinde istenen belirli özellikler vardır. Bunlar sırası ile; rüzgar, su ve hava şartlarından korunma, ayrıca ısı izolasyonu özelliği, buhar geçirgenliği (vücut terini, giysinin tüm katlarından dışarı vermesi gerekir), esneklik özelliği olmalıdır (sporda hareket özgürlüğü sağlanmalıdır). 

Spor ekipmanlarında, tekstil yapılı kompozitlerin kullanımı gittikçe artmaktadır. Örneğin bisiklet tekerleği, tenis raketi, golf sopaları, kayak ve sörf ekipmanları, futbol topu, tenis ve basketbol topları gibi bir çok yerde bu tür kompozitler kullanılmaktadır. Son zamanlarda fonksiyonel sportif giysilerde, ısının düzgün olarak dağılmasını sağlayan ve sıcaklığı 38 °C, 34 °C ve 30 °C'de ayarlayan mobilthermo giysiler kullanılmaktadır. Ayrıca özel bitim ve terbiye işlemleri ile kumaşların gereken performans özellikleri geliştirilmektedir. Örneğin polivinil klorür (PVC) mikro gözenekli kaplamalar ile nefes alabilen kumaşlar geliştirilmiştir. Günümüzde vücut terini emip, hızlı bir şekilde kurumasını sağlayan spor giysileri önem kazanmaktadır. Bu giysilerde fieldsensor, cubesensor, coolmagic ve aerosensor gibi özellikler bulunmaktadır. Ayrıca spor giysilerde hem işlevsellik hem de hijyen özellikleri birlikte olmalıdır. % 100 polyester kumaşlar kolay bakım ve çabuk kuruma özelliklerinin yanında çevreye istenmeyen koku verebilirler. Bu nedenle spor giysilerine bu kokuyu azaltmak için antimikrobiyal bitim işlemleri uygulanmaktadır. Ozon tabakasının incelmesi sebebi ile ultraviyole ışından korunma son yıllarda önem kazanmıştır. Dolayısıyla ultraviyole ışınlardan koruyucu kimyasallar da spor giysilerde yaygın bir şekilde kullanılmaktadır.