Serigrafi Baskı (Düz Film Baskı)

A: boya, B: ucu kauçuk boya sıyırıcı rakle, C: boyanın içinden geçtiği desen bölgesi, D: boya geçmeyecek alanın emülsiyon kaplaması, E: kalıp çerçevesi, F: baskı yapılan bölge. 

Serigrafi baskı, gaze bezi adı verilen bir çerçeveye gerilmiş gözenekli ve desen işlenen bir kumaş şablon içinden boyanın geçirilmesi aracılığıyla baskı yapılmasını sağlayan bir tür baskı yöntemidir. Serigrafi boyanın, kalıbın delik (görüntülü) kısımlarından baskı altı malzemesi üzerine aktarıldığı baskı tekniğidir. Serigrafi baskı aynı zamanda elek baskı, ipek baskı, (literatürde) şablon baskı olarak da bilinir. Sistemin en önemli özelliği, diğer baskı teknikleriyle (ofset, tipo, flekso, tifdruk) basılamayan ya da çok zor basılan değişik malzemeler cam, porselen, metal, taş, kumaş) üzerine baskı yapabilmesidir. En önemli yanı, sıvıların ve gazların dışında her şeye baskı yapılabilmesine olanak sağlayan bir tekniktir. Baskı kalıbının ana malzemesi ipek, plastik ya da metal kılcal dokumalardır. Bu dokumaların sıklığı baskı kalitesini etkiler. 

Serigrafi baskının pek çok eş anlamlı ismi mevcuttur. El baskıcılığı, şablon baskı, ipek baskı ve elek baskı en bilinenleridir. Tekstil sanayisinde, grafik sanatında ve özgün baskı sanatında kullanılan bir baskı yöntemidir. Serigrafi İngilizcede "screen" ya da "silk screen", Fransızcada "serigraphie", Almancada ise "siebdruck" olarak adlandırılır. Bizim dilimizde ise ticari olarak serigrafi, sanat ortamında ise özgün baskı isimleri ile kullanılmaktadır. 

Tekstilde serigrafi ya da düz film baskıda genellikle, içinden boyanın geçebileceği ince gaze bezi (ipekli kumaş) kullanılır. Desenlenmeyecek yerler, boyanın geçmemesi için her iki yüzde de suda çözülebilen bir cila tabakası ile kaplanır. Her basılacak renk için ayrı bir şablon gereklidir. Şablonlar, foto kimyasal yolla hazırlanır. 

Serigrafi’de şablon hazırlamak için kullanılan birçok yöntem bulunmaktadır. En çok kullanılan yöntem, eleğin önceden ışığa hassas bir emülsiyonla kapatılıp, sonra resim ve yazıların güçlü bir ışıkla kopya edilmesidir. Fotomekanik kalıp hazırlama da denilen bu yöntemle en küçük ayrıntıların bile şablonu hazırlanabilir. 1/10 oranında hassaslaştırıcı karıştırılmış emülsiyon, bir rakle veya cetvel yardımıyla eleğe sürülür. Elekte açık yer kalmamasına dikkat edilmelidir. İpeğe detaylı baskılar için kopya alınırken ince emülsiyon, çok trajlı baskılar için ise kalın emülsiyon sürülmesinde yarar vardır. Fakat kalın emülsiyonun daima kalın boya tabakası geçireceği unutulmamalıdır. Serigrafi (elek) baskı tekniğinde kalıp hazırlama aşamasında dokuma üzerine ışığa duyarlı emülsiyon, ince bir tabaka halinde sürülür ve kurutulur. Üzerine film koyulup pozlandırılır. Suyla banyo edilir. İş olan yerdeki emülsiyon tabakası poz görmediğinden çözünür ve banyoda atılır. İş olmayan yerdeki emülsiyon tabakası ise (pişer) dokumaya tutunur ve kalır. 

Şablonun boya geçiren kısımlarından bir lastik rakle veya bir rulo ile kumaş üzerine baskı boyası bastırılır. Düz film baskı, özellikle büyük desenler ve küçük miktarlar için kullanılır. Bu tekniğin dezavantajı ise, yer ihtiyacının fazla olmasıdır. 

Kalıp üzerine mürekkep sürülerek rakle yardımıyla baskı gerçekleştirilir. Kalıp, baskı işlemi bittikten sonra selülozik solventler (çözücüler) ile temizlenerek yani emülsiyon tamamen yok edilerek başka bir iş için kullanıma hazır hale getirilir. Serigrafi kalıbı diğer baskı tekniklerinin kalıpları gibi baskı bittikten sonra atılmaz, tekrar kullanılır.