Hayvansal Kumaş Nedir, Hayvansal Kumaş Özellikleri

Yünler hayvansal kaynaklı tekstil ham maddeleridir. 

Yapımında hayvanlardan elde edilen hayvansal lifler kullanılarak üretilen iplikler ile dokunarak veya örülerek yapılan kumaşlara hayvansal kumaş denir. 

Hayvansal kaynaklı lifler iki gruba ayrılır: Deride meydana gelen lifler ve salgı lifleri. 

1-) Deride Meydana Gelen Lifler 

A-) Koyun soyundan 

Yün koyundan elde edilir. Eski dönemlere bakıldığında, teknik amaçlarla liflerin kullanımları, piramitlerin ve Budist tapınaklarının temellerini takviye etmek ve sağlamlaştırmak için papirus hasırlar kullanan eski Mısırlılara ve Çinlilere kadar uzanmaktadır. Avustralya yün üretiminde dünya birincisidir. Avustralya'yı Çin, Yeni Zelanda, Güney Afrika, İngiltere, Arjantin ve ABD takip ediyor. Farklı yün tipleri elde edilen 200'den fazla değişik koyun ırkı olmasına rağmen, Avustralya'daki 72 milyon koyunun yüzde 75 civarı merinos cinsinden. 

% 100 yünlü kumaşlar. 

Yün Lifinin Özellikleri 

- Rengi beyazda, açık bej ve gri, kahverengiden siyaha kadar değişiklik göstermektedir. 

- İnce yün lifleri kısa, kalın yün lifleri uzundur. 

- Keçeleşme özelliği vardır. 

- Parlaklığı fazla değildir. 

- Mukavemetleri düşüktür. 

- Yaylanma yeteneği çok iyidir. 

- Hacimsel yoğunluğu düşüktür. 

- Nem çekme özelliği yüksektir. 

- Alkali çözeltilerden kolay etkilenir. 

- Yoğun asitler yün lifini parçalar. 

- Isıyı ve elektriği iletme özellikleri düşüktür. 

- Alevde yavaş şekilde yanarlar. 

- Kışlık giysi üretiminde sık kullanılır. 

- Lifler kuruyken yaylanma yetenekleri yüksektir. 

- Yünlü giysiler alkali içermeyen ürünlerle yıkanmalıdır. 

 

B-) Keçi soyundan elde edilen lifler 

Tiftik lifler, kaşmir lifleri, kıl lifi ve cashgora lifi çeşitleri vardır. 

1-) Tiftik Lifi: Moher olarakta bilinmektedir. 1847 yılına kadar tiftik keçisinin sadece Ankara ve çevresinde yetiştirildiği kabul edilmektedir. Günümüzde Türkiye dışında Güney Afrika, Lesotho, Arjantin, Yeni Zelanda ve ABD'de yetiştirilmektedir. Dünya da tiftik üretiminin çoğunluğu Güney Afrika'da ve Letosho'da yapılmaktadır. Tiftik keçileri yılda iki kez kırkılır. En kaliteli tiftik lifleri kısırlaştırılmış erkek keçilerden elde edilir. 

Tiftik Lifinin Özellikleri 

Yüne göre daha parlaktır. Kaygan ve pürüzsüz bir yüzeyi vardır. Keçeleşme oranı düşüktür. Sürtünmeye karşı dayanaklıdır. Kolay kir tutmaz Genel olarak beyaz olmakla beraber, bazı hayvanların yünleri kahverengi, siyah veya kırmızımsı renkte olabilmektedir. Battaniye, şal, atkı, elbise yapımında kullanılmaktadır. 

2-) Keşmir (Kaşmir) Lifi: Keşmir keçisi Hindistan, Çin, Tibet, Türkiye, İran ve Irak'ta yetiştirilmektedir. Üstün özellikleri ve hayvan sayısı az olduğu için kaşmir kumaş pahalıdır. Kaşmirden ve ipek ve kaşmir karışımından üretilen şallara paşmina denilmektedir. Kaşmir yününün en önemli özellikleri ince ve yumuşak olmasıdır. Yalıtım özelliği yüksektir. Hafiftir, parlaktırlar. Kazak, elbise, palto yapımında kullanılmaktadır. 

3-) Kıl Keçisi Lifi: Üst uzun kaba kıllar ve alt kısa ince kıllardan oluşur. 

4-) Cashgora Lifi: Yeni Zelanda'da üretilmektedir. Cashgora adı verilen bu keçi türü, vahşi dişi keşmir keçi ile erkek tiftik keçisi melezlenerek üretilmektedir. Keşmir (Cashmere) ve Ankara (Angora) sözcüklerinin birleştirilmesinden oluşan Kaşgora (Cashgora) ismi verilmiştir. 

C-) Deve soyundan elde edilen lifler 

Deve lifleri, alpaka lifleri, lama lifleri, vikunya lifleri, guanako lifleri ve huarizo ve misti lifleri olarak gruplandırılmaktadır. 

1-) Deve Lifleri: Çift hörgüçlü Bakterian develerinden elde edilir. Bu develer Moğolistan, Türkistan, Çin, İran ve Türkiye'de yetişir. Develerde üstte kaba kıllardan, altta ince liflerden oluşan lif örtüsü bulunmaktadır. Deve liflerinin mukavemetleri düşüktür. 

2-) Alpaka Lifleri: Alpaka deve soyuna mensuptur. And Dağları'nda yaşarlar. Peru, Bolivya, Arjantin'de yetiştirilir. 

Alpaka Lifinin Özellikleri 

Rengi beyazdan siyaha kadar değişiklik gösterebilir. Parlaktır. Mukavemeti yüksektir. İpeksi görünüşü vardır. Su iticidir. Kolay kolay yanmaz. Medikal, restoran, otel gibi iş alanı kıyafetlerinde kullanılır. 

3-) Lama Lifleri: Lamalar Peru, Şili, Arjantin ve Bolivya'da yetiştirilir. 

Lama Lifinin Özellikleri 

İncedir. Parlaktır. Alpaka lifi kadar sağlam değildir. Renkleri genellikler koyu kahverengi ve siyahtır. Elbise, şal, palto yapımında kullanılmaktadır. 

4-) Vikunya (Vicuna) Lifleri: Güney Amerika'da yabani olarak bulunan Vicuna'dan elde edilmektedir. And Dağları'nda yaşamaktadır. Alpaka ve Vicuna'nın melezleştirilmesiyle paco vicuna denilen bir tür üretilmiştir. 

Vikunya Liflerinin Özellikleri 

İnce ve yumuşaktır. Mukavemeti düşüktür. Vikunya lifleri parlaktır nadir bulunur bu nedenle pahalıdır. 

5-) Guanaco Lifleri: Guanako, Şili, Peru, Bolivya ve Arjantin'de yetişmektedir. Guanaco lifinin rengi kızıl kahverengidir. Pahalıdır. 

D-) Tavşan lifleri 

En kaliteli olanı Ankara tavşanı olarakta bilinen angora tavşanıdır. Fransa, İtalya, Şili, Arjantin, Japonya ve ABD'de yetiştirilmektedir. Üretimin büyük çoğunluğu Çin'de gerçekleşmektedir. Tavşan yılda 3 - 4 kez kırkılır. Angora lifleri uzun, ince ve yumuşaktır. Rengi beyazdır. Angora lifi kayak kıyafetlerinin içinde dolgu malzemesi olarak kullanılır. İplik, örme kumaş, triko yapımında kullanılır. Sıcağı ve soğuğu geçirmediği için ticari değeri yüksektir. Güneş ışığından olumsuz etkilenir. 

E-) Hayvan kılları 

Kıl (Alm. Haar, Fr. poil, İng. hair) memeli hayvanların derisinde gelişen sertlik doğrultu ve özgün yüzey motifleri ile karakterize olan keratinleşmiş liflerdir. Tekstilde genellikle; çadır, kilim, tela gibi ürünlerin yapımında kullanılan, giysi üretimi için uygun olmayan hayvanların üst derisinde bulunan, kaba, kalın lifleri ifade etmek için kullanılır. Hayvansal lif çeşitlerinden olan kılların bizon kılı, at kılı, sığır kılı ve domuz kılı çeşitleri bulunmaktadır. 

1-) Bizon Kılı: Bizonlar başta Alaska olmak üzere ve Kuzey Amerika'da yetişir. Bizon kılının tutumu ve yumuşaklığı kaşmir lifine benzerdir. 

2-) At Kılı: Fırça, balık oltası, kamçı örgüsü yapımında kullanılmaktadır. Beyaz renkli at kılından keman yayı yapılır. 

3-) Sığır Kılı: Battaniye, resim fırçası, dolgu malzemesi yapımında kullanılmaktadır. 

4-) Domuz Kılı: Fırça yapımında ve dolgu malzemesi olarak kullanılır. 

2-) Salgı Lifleri 

Hayvansal lif çeşitlerinden olan salgı liflerinin en bilineni ipek ve örümcek lifidir. 

a-) İpek lifleri 

Uzak Doğu kökenli bob-mbyx mori adlı ipek böceğinin salgısından elde edilir. Doğal lifler içinde filament halde bulunan tek liftir. Başlıca üreticileri Çin, Hindistan, Japonya, Tayland, Türkiye, Fransa ve Mısır'dır. İpek böceğinin beslenebilmesi için dut ağacına ihtiyaç vardır. Kozadan ipek lifinin çekilmesi işlemine filatür denir. Filatür işleminde ilk çekilen liflere kamçıbaşı denir. Kozadan çekilemeyen liflere tava dibi denir. 

İpek Lifinin Özellikleri 

İpek lifinin rengi gri beyazdan krem rengine kadar değişmektedir. Doğal lifler içinde filament olarak elde edilen tek liftir. Kozadan ilk çekilen lif kalındır, kozanın içine doğru gidildikçe lif incelir. Parlaktır. Mukavemeti yüksektir. Boyut değiştirmezlik özelliği yüksektir. Esnektir. Nem tutma özelliği iyidir. Asitler zarar verir. Alkalilerden etkilenir. Güvelerden zarar görür. Elektrik iletkenliği zayıftır. Güneş ışığından olumsuz etkilenir. Elbise, bluz, eşarp, kravat, fular, dikiş ipliği, halı yapımında kullanılır. İpek Böceği Yetiştiriciliğinde İzlenen Temel Adımlar Kelebek 400 - 600 yumurta bırakır. Yumurtalardan tırtıllar çıkar. Tırtıllar 5. yaş döneminin sonunda koza örmeye başlar. Kozasını örerken 8 rakamına benzer hareketler yapar. Koza örüldükten sonra tırtıl, krizalite sonra da kelebeğe dönüşür. Kelebekler çiftleşerek yeniden yumurta bırakır. 

b-) Örümcek İpeği 

Örümceklerin yuvalarını yaparken ve avlanma amacıyla salgıladıkları liflere örümcek ipeği ya da örümcek ağı denir.