Alpaka Nedir, Alpaka Lifleri, Alpaka Yünü

Alpaka liflerinden değerli ve lüks elbiseler üretilir. 

Alpaka lifi (Alm. Alpakahaar, Fr. poil d'alpaca, İng. alpaca fiber), deve familyasından, Güney Amerika'da yaşayan alpakanın tüylerinin kırkılması ile elde edilen eldiven, eşarp, şapka, giysi üretiminde kullanılan parlak, ipeksi hayvansal liflere denir. 

Alpaka, çiftparmaklılar takımının devegiller sınıfından, Güney Amerika’da And sıradağlarının yüksek, soğuk yerlerinde sürüler halinde yaşayan, uzun tüylü, tüyünden yararlanılan evcilleştirilmiş bir deve türüdür. Bu hayvandan elde edilen tekstilde kullanılan liflere de alpaka lifi ya da alpaka yünü denir. 

 

Alpaka (Vicugna pacos), devegiller (Camelidae) familyasından ağırlıklı olarak yünleri için beslenen bu deve türünün kökeninin guanakolardan mı yoksa vikunyalardan mı geldiği ya da kendine özgü bir cins mi olduğu ya da her iki türün bir melezi olup olmadığı tartışma konusudur. Tüm deve türlerinde olduğu gibi alpakalar da görece uzun vücuda sahip olup, ince bacaklar, uzun ve ince boyun, küçük bir kafa karakteristik özellikleridir. Bütün Yeni Dünya develeri gibi hörgücü bulunmaz. Lamalardan biraz daha küçük olmakla birlikte 55 ile 65 kg ağırlıklarıyla onlardan belirgin şekilde daha hafiftirler. 

Alpakalar, tüm deve türleri gibi sosyal hayvanlardır ve grup içinde rahattırlar. otçul yiyici hayvanlar olup, neredeyse sadece otlarla beslenirler. Tüm develer gibi sindirimde onlara yardımcı olan çok odalı mideye sahiptirler. Hamilelikleri 240 ile 345 gün arasında değişir ve yavru alpakalar, yaklaşık altı ile sekiz aya kadar emzirilir ve 12 ile 24 ay arasında cinsel olgunluğa ulaşır. 

Alpaka Tarihçesi 

Geçmişten günümüze alpaka liflerinin yolculuğunda; macera bu vahşi hayvan türünün evcilleştrilmesi ile başlar. Alpakaların evcilleştirilmesi lamalar gibi yaklaşık M.Ö. 3000 yıllarına uzanır. Alpaka, Güney Amerika'da yük hayvanı olarak hizmet etmesinin yanında yünleri için de üretilmişlerdir. Alpaka yünü ile yapılan elbiseler İnka kültüründe bir refah işareti olarak kabul edilmiş, İnkaların ileri gelenleri, sahip oldukları büyük alpaka sürülerini güçlerinin bir göstergesi olarak kabul etmişlerdir. İspanyol işgali sonrası önemini kaybeden bu hayvan türünün; bir ara nesli tükenme noktasına geldiyse de yapılan çalışmalar sonucu günümüzde sayıları artmıştır. 

Alpakalar ürkek ve sevimli hayvanlardır. 

Alpaka Yününün Özellikleri 

Sadece Peru ve Bolivya başta olmak üzere Güney Amerika'da yaşayan özel bir tür olan alpaka develerinden elde edilen alpaka yünleri; benzersiz yumuşaklığı, inanılmaz hafifliği ve kendine has özellikleri ile dünyanın en değerli yünlerinden birisidir. Alpaka lifleri, doğal olarak 22 ayrı renkte olabilir ve canlı tonlarını yıllar boyunca muhafaza eder. Alpaka yünü, doğası gereği su geçirmez ve çok iyi yalıtım özelliklerine sahiptir. Bu özellikleri ile alpaka elbiseler en soğuk ve yağışlı kış günlerinde bile sımsıcak ve yumuşacık bir his sunar. Alpaka yünü çok özeldir, nadir bulunan değerli bir kumaş ham maddesidir ve asla alerjik reaksiyona neden olmaz. Yapısı gereği hipoalerjik olan alpaka yünü tene batmaz, kaşındırmaz. Alpaka devesi yünleri uzun elyaf yapısı sayesinde çok sağlamdır. Alpaka devesi yününden üretilmiş bir kazak en zor şartlarda bile mükemmel şeklini korur, uzun süre dayanıklıdır. 

Alpakadan lifler kırkım yolu ile elde edilir. Görünüş bakımından tiftik yünlerine benzer. Beyaz, gri, kahverengi ve siyaha kadar giden renkleri vardır. Renk, genelde tek renkli kahverengi, siyah ya da mavi-gri olup, ender olarak lekelidir. Dikkat çekici olan, 50 cm'ye kadar ulaşabilen uzun tüylerdir ancak bu liflerin ortalama uzunlukları 15–30 cm civarındadır. Doğal renkleri ile kullanılan alpakanın en değerli olanları siyah ve kahverengidir.  Mukavemetleri, uzunluk ve incelikleri tiftik lifine benzer. Alpaka yünü, mukavemeti ve ipeksi yumuşaklığı nedeniyle çok değerlidir. Bu yünlerden alpaka kumaşlar yapılır. Alpaka lifinin mikroskop altındaki görüntüleri incelendiğinde lama ile aynı yapıda olduğu görülür. 

- Alpaka lif çapı ve uzunluk bakımından oldukça üniformdur. 

- Alpaka liflerinde çap ortalama olarak 24 mikrondur, uzunluk ise 8-12 cm’dir. 

- Alpaka liflerinde renk beyaz, gri, açık kahve, siyah ve karışık olmak üzere değişiklik göstermektedir. 

- Siyah renkli alpaka liflerinin mukavemetleri beyaz renkli alpaka liflerine göre daha yüksek olmasına karşın, beyaz renkli alpaka lifleri daha değerlidirler. 

- Alpakalar iki yılda bir kez kırkılmakta ve bir hayvandan ortalama 1.5-3 kg lif alınmaktadır. 

- Alpaka lifleri, Avrupa pazarlarında ekonomik bir yapı oluşturamamıştır. 

- Bu liflerin, başlıca kullanım alanının triko olmasına karşın, el sanatına yönelik halı, kilim, atkı ve şal ile birlikte ve giyim sanayine yönelik dokuma üretiminde de kullanılmaktadır. 

Lama mı? Alpaka mı? Farkları ve Benzer Yönleri Nelerdir