Elastomer, çekilince uzayan, çekme mukavemeti yüksek, çabucak eski boyutuna dönebilen, kauçuk benzeri polimer maddelerin genel adı. Elastomer kelimesi elastik polimer teriminin kısaltılmış şeklidir.
Elastomerler temel olarak, yapılarında viskosite ve elastisiteyi bir arada barındıran, lineer polimerler olan termoplastiklerin bir alt üyesidir.
Yüksek uzama kabiliyetine sahip lif çeşitleri elastomer (elastan) lifleri kimyasal yapılarından dolayı kopmadan çok yüksek uzama gösterebilen ve kopma noktasına kadarki uzamalarda tamamen ve çabuk eski haline dönebilen liflerdir. Yüksek esnekliğe sahip malzeme yapımında uzun zaman iplik kaplı lastik kullanılmıştır. Fakat doğal lastik ısı, ışık, ağartma maddeleri ve kuru temizlemeye karşı dayanıklı değildir. Aynı zamanda lastiğin boyarmaddelere karşı afinitesi yoktur. Bütün bu durumlar ve esnek malzemeye duyulan gereksinmenin artışı, sentetik yollarla esnek lif elde etmek için yoğun çalışmalar yapılmasına yol açmıştır. Özellikle poliüretan esaslı elastomerik lif, son yıllarda aşırı önem kazanmıştır. Uluslar arası sözleşmelere göre elastan lif olarak adlandırılan poliüretan-elastomer elyafın sadece esnekliği yüksek olmayıp, aynı zamanda yırtılma direnci de çok yüksektir. Bu nedenle pek çok alanda kullanım kolaylığı sağlamaktadır. Poliüretan elyafı; makromolekül zincirleri, fonksiyonel üretan gruplarının bir tekrarı şeklinde olan lineer makromoleküllerden oluşan elyaf çeşididir. Poliüretan liflerinin esneklik özelliklerinin fazla olması nedeni ile de elastan elyaflar olarak önem kazanmışlardır. Poliüretan makromoleküllerinin esneklik ve dayanıklılık özelliklerini arttırmak için, yeterli esnekliği sağlayabilecek yumuşak ve sert karakterli segmentlerin oluşması sağlamıştır. Böylece; poliüretan lifinin uzama yeteneği artırılırken makromoleküller arasındaki bağların dayanma gücü de artırılmıştır. Poliüretan lifleri, doğal kauçuk liflerinden daha üstün esneklik özelliğine sahiptir. Uzunluğunun % 800’ü oranında uzama gösterebilir. Bunun yanında; poliüretan elyafının boya alması, kimyasal kararlılığı ve aşınmaya karşı mukavemeti daha iyidir. Bu avantajlarından dolayı poliüretan elyafı günümüzde doğal kauçuğun yerine kullanılmaktadır. Poliüretan esaslı elastomerik lif sentezinin esası, 1937 yılında Otto Bayer, H.Rinke ve arkadaşları tarafından geliştirilen diizosiyanat-poliadisyon prosesine dayanmaktadır. Endüstriyel anlamda ilk poliüretan esaslı elastomerik lif üretimi, J.C.Shvers ve arkadaşları tarafından DuPont firması araştırma bölümlerinde kuru çekim prosesiyle gerçekleştirilmiştir. Dupont firması bu geliştirdiği poliüretan esaslı multi filament yapıdaki elastomerik elyafı Lycra adı altında 1962 yılından beri üretmeye devam etmektedir. Amerika Federal Ticaret Komisyonu’nun yaptığı tanımlamaya göre yapısında en az %85 oranında bölümlenmiş poliüretan bulunan sentetik polimerizasyon zincirlerine spandex adı verilmektedir. Poliüretan grubu liflerinin yaygın kullanımlarından ötürü özellikle Amerika ve Kanada’da “Spandex” elastomerik liflerin genel adı olarak kullanılmaktadır. Avrupa’da ise poliüretan esaslı elastomerik liflerin genel adı olarak “Elastan” adıyla kullanıldığı görülmektedir. Batı Avrupa sentetik iplik üreticileri tarafından kurulan BISFA (International Bureau for the Standardisation of Rayon and Synthetic Fibres) tarafından yapılan standart isimlendirme çalışmalarında, elastan elyafın “EL” şeklinde kısaltılarak ifadesine karar verilmiştir. Elastanlar günümüz dünyasında en çok kullanılan ve son derece önemli bir değere sahip sentetik filament elyaflardan bir tanesi olmuştur. Bunun en baştaki sebebi; insan vücuduyla mükemmel uyumudur. Süper elastik yapısıyla vücudu son derece iyi sarar ve konfor sağlar. Kullanımı son derece rahat ve pratiktir. Elastik mamullerde dayanıklılık da son derece iyidir. Bu da esnekliğinin bir sonucudur. Her türlü çekme, germe ve diğer zorlamalara karşı dayanıklıdır. Elastan lifler; genellikle mayo, streç giysiler, spor giysileri, kadın çorapları, iç çamaşırı, tıbbi malzemeler ve bazı teknik aksesuarlar gibi geniş bir kullanım alanına sahiptir. Başka liflerle (poliamid, pamuk, polyester, viskon, yün vb.) kombine şekilde de kullanılabilir. Dokuma, dar dokuma ve örme kumaş üretiminde kullanılabilirler.
0 yorum:
Yorum Gönder
Merhaba, daha kaliteli bir site için yorumlarınızı bekliyoruz.