 |
| Baskı Kumaş |
Asit Boyar Maddeler
İçin Baskı Patında Bulunması Gereken Maddeler ve Görevleri
Asit boyar maddelerle
yün, ipek ve polyamid mamullerin baskısında kullanılır. Asit
boyar maddelerin fiksesi asidik ortamda doymuş buharla yapılır.
Baskılar aşırı kurutulmamalıdır. Buharlayıcı girişindeki
nemlendirme donanımı bu sakıncayı ortadan kaldırır. Asit boyar
maddelerde baskı patında bulunan maddeler şunlardır: Boyar madde,
kıvamlaştırıcı (çekirdek unu, guar unu), üre, asit verici
maddeler, zayıf oksidasyon maddesi
Boyar madde
Yün ve ipek üzerine
asit boyar maddelerle yapılan baskılarda elde edilen renkler çok
canlıdır. Ancak haslıkları düşüktür. Bu lifler üzerine
yapılacak baskılarda özel asit boyar maddeler kullanılır.
Baskıda kullanılan asit dink boyar maddelerinin çözünürlüğü
pekiyi değildir. Bu nedenle boyar maddenin ayrı bir yerde çözücü
maddelerle çözündürülmesi gereklidir. Asit boyar maddelerle
polyamid üzerine baskı oldukça yaygın bir kullanım alanına
sahiptir. Yün ve ipek baskıcılığında kullanılan asit boyar
maddeler polyamid baskıcılığında da kullanılır.
Kıvamlaştırıcı
Baskı patına
kıvamlılık vermesi için kullanılır. Kıvamlaştırıcı olarak
asidik ortama dayanıklı, katı maddece zengin kıvamlaştırıcılar
seçilir. Kristal gummi, keçiboynuzu çekirdeği eteri, düşük
viskoz alginat, arabisch (arabiş) gummi kullanılabilir.
Boyar madde çözücüleri
Asit boyar maddeleri
diğer boyar maddeler gibi kolay çözünmez. Bu nedenle boyar
maddenin çözünmesini kolaylaştırmak için çözücü yardımcı
maddeler kullanılır.
Higroskopik madde
Baskı patındaki
higroskopik maddeler buharlamada baskılı bölgelerde buhar
yoğuşmasını (kondenzasyon) hızlandırır. Higroskopik maddeler
boyar maddenin çözünürlüğünü artırır. Buharlama sırasında
doygun buhardan nemi çeker ve lifi şişir. Böylece baskılı
bölgelerin ıslanmasını sağlayarak boyar maddenin elyafa nüfuz
etmesini hızlandırır.
Asit verici maddeler
Asit boyar maddeler ile
lif arasındaki kimyasal bağ asidik ortamda gerçekleşir. Bu
nedenle baskı patına asit ilave edilir. Bu maddeler fiksaj
sırasında asit açığa çıkartarak boyar maddenin life
bağlanmasını sağlar.
Zayıf oksidasyon
maddesi
Materyalin kendisinden,
kıvamlaştırıcılardan ve buharlama ortamından gelebilecek
indirgen etkilere karşı boyar maddenin korunması için kullanılır.
Asit Boyar Maddeler
İçin Baskı Patı Reçetesi Tanzimi
Baskıda kullanılacak
asit boyar madde miktarı üretici firmanın kataloğunda tavsiye
ettiği kadar kullanılmalıdır. Bu değer genellikle 30 g/kg’dır.
Bu miktar ana pat hazırlamak için kullanılacak miktardır. Baskıda
kullanılan asit boyar maddelerin sudaki çözünürlüğü pekiyi
değildir. Bu nedenle üre (veya tiyoüre) beraberliğinde
tiyoetilenglikol ve sıcak su ile dikkatli bir şekilde çözülmelidir.
Tiyoetilenglikol yerine aynı miktarda ticari ürünlerde
kullanılabilir. Baskı patına gliserin ilavesi baskılı kumaşların
aşırı kurutulması ve buharlayıcı sıcaklığının yüksek
olması gibi durumlarda renk veriminin olumsuz yönde etkilenmesini
önlemeye yardımcı olur. Boyar maddenin çözünmesinde kullanılan
üre aynı zamanda pat içinde higroskopik madde görevini de yapar.
Üre miktarı tüm lifler için 50 g kadardır. Daha pahalı olmasına
rağmen renk veriminin daha iyi olması için hidrotrop madde olarak
ana patında üre yerine tioüre kullanılır. Kıvamlaştırıcı
olarak günümüzde yaygın olarak modifiye çekirdek unları
kullanılır. Özellikle keçiboynuzu çekirdeği unu ve guar unu
türevleri tek başına kullanıldığı gibi uygun british gummi
tipleriyle karıştırılarak da kullanılır. Kıvamlaştırıcılar
% konsantrasyonlarına göre su ile çözündürülüp şişirilerek
hazırlanmalıdır. Zayıf oksidasyon maddesi olarak yaygın olarak
sodyum klorat kullanılır. Sodyum klorat baskı patında 5-7 g/kg
olmalıdır. Yünlü kumaşların baskısında pata ıslatıcı ilave
edilmesi bulutlu görünümü önler ve boyar maddenin penetrasyonunu
artırır. Yün ve ipek için hazırlanan asit boyar maddelerle baskı
patında asit verici olarak blankete ve rakleye zarar verdiğinden
sülfürik asit kullanılmaz. Bunun yerine zayıf asidik özellik
gösteren organik asitler ya da amonyum tuzları kullanılır.
Polyamid için hazırlanan asit boyar maddelerle baskı patında asit
verici olarak sitrik asit ve tartarik asit gibi uçucu olmayan
organik asitler ile sodyum dihidrojen fosfat (NaH2PO4) ve disodyum
hidrojen fosfat (Na2HPO4) gibi maddeler kullanılır. Bu asit
vericiler, sitrik asit ve tartarik asit gibi organik asitlerden
farklı olarak nikel şablonlar üzerinde korozyona neden olmaması
ve alginatlarla daha iyi uyum sağlaması nedeniyle tercih edilir.
Asit Boyar Maddeler
İçin Baskı Patı Hazırlama
Baskıda kullanılan
asit boyar maddelerin sudaki çözünürlüğü pekiyi değildir. Bu
nedenle üre (veya tiyoüre) beraberliğinde tiyoetilenglikol ve
sıcak su ile dikkatli bir şekilde çözülmelidir. Tiyoetilenglikol
yerine aynı miktarda ticari ürünlerde kullanılabilir. Baskı
patına gliserin ilavesi baskılı kumaşların aşırı kurutulması
ve buharlayıcı sıcaklığının yüksek olması gibi durumlarda
renk veriminin olumsuz yönde etkilenmesini önlemeye yardımcı
olur. Asit boyar maddelerle baskı patında yaygın olarak guar
eterleri kıvamlaştırıcı olarak kullanılır. Guar eterleri
piyasada % 8-12’lik konsantrasyonlarda bulunur. Kullanılacak guar
eterinin konsantrasyonuna göre uygun miktarda soğuk su ile 1400
devir/dakika hızla karıştırmaya başlanır. Karıştırma hızı
2800 devir/dakikaya çıkartılarak homojen bir karışım sağlanır.
Karıştırma 10–15 dakikada bitirilir. Guar eteri hazırlanan
kıvamlaştırıcı şişmesi için 4-6 saat serin ve kuru bir yerde
bekletilir. Boyar madde üre yada tiyoüre beraberliğinde
tiyoetilenglikol ve sıcak su ile çözündürülür. Şişmiş
kıvamlaştırıcıya asit verici madde eklenir. 1400 devir/dakika
hızla karıştırılır. Pata sırasıyla ıslatıcı, oksidasyon
maddesi ve gliserin eklenerek 2800 devir/dakika hızla 5-10 dakika
karıştırılır. Pata en son daha önce hazırlanan boyar madde
çözeltisi eklenir. 2800 devir/dakika hızla 5-10 dakika
karıştırılır. Pat soğuk su ile 1000 grama tamamlanır. 2800
devir/dakika hızla 15–20 dakika karıştırılır.
0 yorum:
Yorum Gönder