Sentetik Lifler Yakma, Mikroskop ve Kimyasal Analiz Testleri

Liflerin iyi özelliklerini artırmak amacıyla, iplik; çeşitli lifler karıştırılarak üretilir. 

Sentetik Lifleri Tanıma Testleri 

Yakma Testi 

Bir organik maddenin ısı enerjisi ile bu enerjiden kaynaklanan etkileşimi belli bir değere kadar fizikseldir. Ancak belli bir ısıdan sonra yani eşik değeri aşılmasıyla, kimyasal etkileşim meydana gelmeye başlar. Yeterli ısıyla yanma olayı başlar. Isıtma ve yakma yöntemiyle, lif örneğinin ısı ve alev karşısındaki davranışı gözlenir. Lifin ısı karşısında eriyip erimediği, nasıl tepki verdiği, yakma işlemi sonucundaki yanma biçimi, yanma sonrasında çıkardığı koku ve yanma artığı külleri incelenerek lif örnekleri birbirinden ayrılarak sınıflandırılabilir. 

Sentetik Liflerin Aleve Karşı Tepkileri ve Yanma Karakteristik Özellikleri 

Alev içinde yanma şekli, çıkardığı koku ve yanma karakteristik özelliğinden lifler gruplandırılabilir. Sentetik liflerin aleve karşı tepkileri ve yanma karakteristik özelliklerine ait gruplandırma aşağıda gösterilmiştir. 

Sentetik lifler ve liflerin yakma testi sonuçları (Sentetik lifleri yakma deneyi ile yanma şekline, kokusuna ve küllerine bakarak ayırt etme testi) 

Poliamid Lifleri (naylon, perlon rilsan) 

Yanma: Lifler ateşe yaklaşınca önce erir, sonra yanar. Alevden çıkarılınca yanmaya devam eder. İssiz yanar, söndükten sonra beyaz duman çıkarır. 

Koku: Hafif yanık saç kokusu, pridin gibi kokar. 

Kalıntı: Kremsi, sarı, kahverengi boncuk şeklinde olan sert kalıntısı vardır. 

Polyester Lifleri 

Yanma: Polyester lifleri ateşe yaklaşınca: önce erir, sonra yanar. Alevden çıkınca yanmaz. Dumanı isli ve siyahtır. 

Koku: Tatlı aromatik keskin koku ortaya çıkarır. 

Kalıntı: Külü kremsi-sarı, kahverengi boncuk şeklinde ve sert kalıntı. 

Akrilik Lifleri 

Yanma: Akrilik lifi ateşe yaklaştırılınca önce erir, sonra yanar. Alevden çıkarılınca sönmez. Hızlı ve siyah isli olarak yanmaya devam eder. 

Koku: Yanık et kokusu, tatlı aromatik bir koku meydana getirir. 

Kalıntı: Siyah sert şekilsiz kalıntı. 

Modakrilik Lifleri 

Yanma: Modakrilik lifleri ateşe tutulunca önce erir, sonra yanar. Alevden çıkarılınca kendini söndürür.

Koku: Keskin bir kimyasal koku ortaya çıkarır. 

Kalıntı: Siyah sert şekilsiz kalıntı bırakır. 

Polivinil klorür Lifleri 

Yanma: Polivinil lifleri ateşe yaklaştırılınca; önce erir, sonra yanar. Alevden çıkarılınca söner isli yanar, söndükten sonra beyaz duman çıkarır. 

Koku: Keskin ve öksürtücüdür. 

Kalıntı: Gevşek, siyah kalıntı bırakır. 

Polipropilen Lifleri 

Yanma: Ateşe tutulunca erir. Yanmaz, beyaz dumanlar çıkartır. 

Koku: Yanan mum kokusu verir. 

Kalıntı: Gevşek kahverengi kalıntı. 

Polietilen Lifleri 

Yanma: Önce erir, sonra yanar. Alevden çıkarılınca yanmaya devam eder. Dumanı issiz ve beyazdır. 

Koku: Yanan mum kokusu verir. 

Kalıntı: Gevşek kahverengi kalıntı. 

Polivinilalkol Lifleri 

Yanma: Erir. Hızlı yanar, alevden çıkınca yanmaya devam eder. 

Koku: Yanık şeker kokusu. 

Kalıntı: Açık kahverengi gevrek kalıntı. 

Poliüretan Lifleri 

Yanma: Polietilen lifleri ateşe yaklaşınca erir. Tutuşunca lifler yanar, alevden çıkınca yanmaya devam eder. İssiz yanar. 

Koku: Hoş olmayan çok kötü bir koku verir. 

Kalıntı: Kahverengi sert kalıntı. 

Sentetik Liflerin Boyuna Görünümü ve Enine Kesit Özellikleri 

Mikroskopla liflerin boyuna görünüm ve enine kesitleri incelenerek lifler gruplandırılabilir. Sentetik liflerin mikroskopla boyuna görünüm ve enine kesitleri aşağıdaki gibi gösterilmiştir. 

Poliamid lifleri (naylon, perlon, rilsan) 

Naylon Boyuna Kesit Görünümü. 

Boyuna Görünüm: Poliamid lifleri mikroskop altında düzgün bir silindir, cam bir çubuk görünümündedir. 

Naylon Enine Kesit Görünümü. 

Enine Kesit: Enine kesiti yuvarlaktır. 

Poliester lifleri 

Boyuna Görünüm: Poliester lifleri mikroskop altında düzgün bir çubuk şeklinde görülür. 

Enine Kesit: Enine kesiti ise yuvarlaktır. 

Akrilik Lifleri

Boyuna Görünüm: Akrilik liflerinin boyuna görünümleri pürüzsüz , büklümlü ve çizgilidir. 

Enine Kesit: Yaş eğirme yöntemine göre üretilen akrilik liflerinin enine kesiti yuvarlak veya fasulye şeklindedir. Kuru eğirme yöntemine göre elde edilen akrilik liflerinin enine kesiti yer fıstığı şeklindedir. 

Modakrilik Lifleri 

Boyuna Görünüm: Modakrilik liflerinin boyuna görünümleri pürüzlü ve boyuna çizgilidir. 

Enine Kesit: Enine kesiti tırtıklı, U şeklinde veya yerfıstığı şeklindedir. 

Polivinil Klorür Lifleri 

Boyuna görünüm: Boyuna görünümleri düzgündür. 

Enine Kesit: Enine kesiti yuvarlağa yakındır. 

Polipropilen Lifleri 

Boyuna Görünüm: Boyuna görünümleri silindiriktir. Lif yüzeyi pürüzsüz görünür. 

Enine Kesit: Polipropilen liflerinin enine kesitleri genelde yuvarlaktır. 

Polietilen lifleri 

Boyuna Görünüm: Boyuna görünümleri düz ve üstleri pürüzsüzdür. 

Enine Kesit: Polietilen liflerinin enine kesit görünümü daire biçimindedir. 

Polivinilalkol Lifleri 

Boyuna Görünüm: Boyuna görünümleri düz ve pürüzsüzdür. 

Enine Kesit: Enine kesiti yassı fasulye biçimindedir. 

Poliüretan lifleri 

Boyuna Görünüm: Poliüretan liflerinin boyuna görünümleri düzgündür. 

Enine Kesit: Enine kesiti genelde yuvarlaktır. 

Kimyasal Çözünürlük Testi 

Lif Türüne Uygun Çözücü Hazırlama 

Kimyasal çözünürlük testi lifin belirli bir çözücü içerisinde çözünüp çözünmediğinin anlaşılması esasına dayanır. 

Sentetik Liflerin Çözücülerdeki Tepkimeleri 

Çözücüler sırayla kullanılır. Her çözme işlemi; çözeltide lif çözüldü veya çözülmedi şeklinde değerlendirilir. Her bir inceleme için yeniden ve yeterli miktarda lif örneği alınır. Çözme işlemi sırasında çözünme belirgin olarak söylenemiyorsa, lifin çözünürlüğü hakkında kesin karar verinceye kadar lif örneğini hem çözünenler hem de çözünmeyenler grubunda belirtmek gerekir. 

Poliamid lifleri (naylon 6.6 ve naylon 6): Poliamid lifleri derişik sülfürik asitte, derişik hidroksik asitte, derişik nitrat asidinde, % 98 - 100 formik asitte, % 80 fenol sıcakta ve soğukta tamamen çözünür. Naylon 6, hidroklorik asitte ve % 96’lık asetik asitte ise sıcakta tamamen çözünür. Ayrıca naylon 6 lifi dimetil formamid de sıcakta tamamen çözünür. 
Poliester lifleri: Poliester lifleri derişik sülfürik asitte sıcakta soğukta tamamen çözünür. Diklorobenzen, dimetil formamid ve % 80 fenolde sıcakta tamamen çözünür. Derişik nitrat asidinde sıcakta topaklaşır ve parçalanır. 
Polivinilklorür lifleri: Polivinilklorür lifleri dimetil formamid, metilen klorür ve siklohekzanonada sıcakta ve soğukta tamamen çözünür. Derişik sülfürik asitte, kloroformda, diklorobenzen, monoklor benzen, dioksan, asetik asit esteri ve % 80 fenolde ise sıcakta tamamen çözünür. Benzen, toluen ve ksilen çözücülerinde sıcakta tamamen parçalanır. 

Polivinilidenklorür lifleri: Polivinilidenklorür lifleri, siklohekzanonda sıcakta ve soğukta tamamen çözünür. Derişik sülfürik asitte, toluen, ksilen, monoklor benzen, diklorobenzen, dioksan, dimetil formamid ve % 80 fenol gibi çözücülerde sıcakta tamamen çözünür. 

Poliakrilonitril lifleri (orlon, droclon) lifleri: Poliakrilonitril lifleri derişik sülfürik asitte ve derişik nitrat asidinde sıcakta ve soğukta tamamen çözünür. Dimetil formamid de ise sıcakta tamamen çözünür. % 40 potasyum hidroksit çözeltisinde soğukta rengi, değişir, % 80 fenol de ise sıcakta topaklaşır ve lif yapısını kaybeder. 

Polietilen lifleri: Polietilen lifleri karbon tetra klorürde, benzen, toluen, ksilen, diklorobenzen, monoklorbenzen gibi çözücülerde sıcakta tamamen çözünür. 

Kuru Destilasyon Testi 

Sentetik lifler kuru destilasyon sonuçlarına göre de gruplandırılabilir. Sentetik liflerin kuru destilasyon sonuçlarına göre liflere ait gruplandırma aşağıda gösterilmiştir. 

Sentetik Liflerin Kuru Destilasyon Sonuçları 

Poliamid lifleri, Turnusol kağıdı bazik, pH 10 - 11, 

Poliester lifleri, Turnusol kağıdı asidik, pH 3 - 4, 

Akrilik lifleri, Turnusol kağıdı bazik, pH 10 - 11, 

Polivinilklorür lifleri, Turnusol kağıdı asidik, pH 2 - 3, 

Polivinilalkol lifleri, Turnusol kağıdı boyanmaz, pH 4 -5, 

Polietilen lifleri, Turnusol kağıdı zayıf asidik, pH 5 - 6, 

Polipropilen lifleri, Turnusol kağıdı zayıf asidik, pH 6 - 7, 

Poliüretan lifleri, Turnusol kağıdı bazik, pH 10 - 11,