Pamuk Bitki Özellikleri

Pamuk bitkisi. 

PAMUK 

Pamuk Bitki Özelikleri, Toprak İsteği, Ekim, Bakım ve Gübreleme; Hem lifi hem de yağı için yetiştirilen pamuğun lifleri sanayinin temel hammaddesidir. Malvaceae familyasından Gossypium cinsine ait 20 tür vardır. Bunun dört tanesi kültür türü olup, ikisi yeni dünya, ikisi eski dünya pamuğu olur. 

1. Eski Dünya Pamukları (Gossypium herbaceum ve Gossypium arboreum); Dünyada ilk kültüre alınan pamuklardır. Her iki türde diploid olup, 2n=26 kromozomludur. Lifleri kısa (18-23 mm) ve kalın, kozaları kapalı, verimleri düşük, daha çok dolgunluk ve kaba iplik dokuma amacı ile kullanılırlar. Soğuğa dayanıklı olmaları nedeniyle elverişsiz iklim koşullarına sahip bölgelerde yeni dünya pamuklarının yerine tercih edilmektedir. Ancak lif uzunlukları kısa olduğu için dokuma kalitesi iyi değildir. 

2. Yeni Dünya Pamukları (Gossypium hirsitum ve Gossypium barbadense), Her iki türde tetraploid olup, 2n=52 kromozomludur. Açık kozalıdırlar. Üzerinde tarımı en fazla yapılan pamuk türü olup, Amerikan Upland pamuk çeşitleri bu grupta yer alır. Sıcak ve sulama imkanı bol olan bölgelerde yetiştirilmektedir. Tekstilde çok ince iplik ve dokumalar hariç normal kalite için uygundur. Dünya pamuk lifi üretiminde yedinci sırada olmamıza rağmen gelişen dokuma sanayimizin talep ettiği miktarı karşılamada yetersiz kalmadığı için her yıl pamuk lifi ithal etmek zorunda kalmaktayız. Pamuk bitkisi tek yıllık, kazık köklü, sap üzerinde almaşıklı olarak dizilmiş 3-5 parçalı yaprakları olan bir bitkidir. Ana ve yan dallarda her yaprak koltuğunda 2 tip tomurcuk çıkar. Tam ortadan çıkan merkezi tomurcuk odun dalı, yandan çıkan lateral tomurcuk ise, meyve dalı meydana getirir. Meyve dalları ana sapa dik olacak şekilde zikzaklı gelişirler, her birinin üzerinde 1-8 adet arası çiçek oluşur. Çiçek tomurcuğuna tarak denir ve her bir tarağın dışında 3 adet üçgen şeklinde çanak yaprak, bunların altında gerçek çanak yaprağı bulunur. Ayrıca 5 adet taç yaprak, 40-50 adet erkek organ ve 3-5 karpelli (6-10 gözlü) yumurtalık vardır. Her bir göz bir tohum oluşturur. Bin tane ağırlığı ortalama 80-125 gr kadardır. Pamuk kendine döllenen (outogam) bir bitki olmasına karşın, rüzgar ve böcek yoğunluğuna göre yabancıda tozlaşabilir. Türkiye’de her yıl pamuk ekimi yapılan bölgelerde yaygın olarak aynı tarlada sürekli pamuk yetiştirilmekte, çok az pamuk-buğday-pamuk ekim nöbeti uygulanmaktadır. Pamuk; havalanması, drenajı iyi olan 6,5-7,5 ph’ya sahip tınlı, tınlı-kum ve killi-tınlı olan alüviyal topraklarda iyi yetişebilmektedir. En iyi pamuk ekimi kombine mibzerlerle yapılır. Pamuk tohumları ekildikten sonra gelen yağışlarla toprak kaymak tutmuş ise tabakası kırılmalıdır. Pamuk yetiştiriciliğinde en ekonomik gübreleme, dekara 8 kg saf N, 5 kg saf, P2O5 ve 4,5 kg saf K2O verilmelidir. Belli başlı pamuk hastalıkları olarak fide hastalıkları ile solgunluk hastalığı, köşeli yaprak leke hastalığı başta gelir. Pamuk zararlıları ise beyaz sinek, yaprak biti, kırmızı örümcek, yaprak piresi ve yaprak kurdudur. 

PAMUĞUN KULLANILDIĞI ALANLAR 

İplikçilikteki klasik kullanışı dışında pamuğun kimya sanayisinde, yağ sanayisinde ve suni tekstil maddeleri yapımında geniş bir kullanım alanı vardır. Bunun sebebi saf bir selüloz kaynağı olmasıdır. Ayrıca taranmış halde hidrofil pamuk olarak tedavi maksadıyla da kullanılır. Pamuğun küspesi ise hayvan besiciliğinde kullanılmaktadır. Görüldüğü üzere pamuk ihracatı ülke ekonomisine katkı sağlamaktadır. 

LİF BİTKİSİ OLARAK PAMUK 

Pamuk çok önemli bir lif bitkisidir. Pamuk lifi, pamuk mahsulünün ekonomik değerinin % 85’ini teşkil etmektedir. Pamuk lifi tekstil sanayisinde ham madde olarak kullanıldığı için büyük önem taşımaktadır. Sentetik ve rejenere lif üretimindeki artışlar nedeniyle toplam lif üretimindeki payı oluşmaktaysa da, pamuk lifi özelliklerinde yapay lif elde edilemediğinden vazgeçilemez bir lif bitkisi olan pamuk ekonomik olarak Türkiye’de ve dünyada ki önemini korumaktadır. Lif karakterlerine göre pamuklar dört grup altında toplanırlar. 

-Kısa Lifli : Bu pamuklar kısa ve kalın olduklarından kaba mamullerin yapımında kullanılır. Dünya toplam pamuk üretiminde % 5-10’unu kapsar. 

-Orta Lifli: Dünya üretiminin % 80-85’ni kapsar. 

-Uzun Lifli: Dünya üretim miktarları yaklaşık 1,8 Milyon tondur. Ancak ülkemizde pek kullanılmamaktadır. 

-Çok Uzun Lifli: Tekstil endüstrisinde ince mamullerin yapımında kullanılır. Ancak yetiştirilmesi için özel iklim şartlarına ihtiyaç vardır. Ülkemizde pamuk pazarlamasında sadece lif derecesi dikkate alınmaktadır. 

TÜRKİYE’DE PAMUK ÜRETİMİ VE PAMUK ÜRETİM BÖLGELERİ 

- Ege Bölgesi: Gediz, Büyük-Küçük Menderes ve batı Akdeniz Havzaları 

- Çukurova Bölgesi: Seyhan, Ceyhan, Asi havzaları 

- Antalya Bölgesi: Antalya, Finike, Kalkan, Serik, Manavgat ve Alanya Ovaları - Diğer Bölgeler: Güney Doğu, Meriç, Susurluk; Aras, Dicle, Fırat havzaları. 

Ege Bölgesinde Üretim: Yurdumuzda en kaliteli diyebileceğimiz pamuk bu bölgemizde üretilmektedir. Bölge pamuğuna olan yurt içi ve yurt dışı talepte bunu doğrulamaktadır. 

Çukurova Bölgesinde Üretim: Çukurova bölgesinde üretim son yıllarda etkili olan hastalık ve zararlıların etkisiyle, bu bölgemizde pamuk ekiminin ekonomik olmaktan çıkması nedeniyle düşmüştür. Bu bölgede olaydan en fazla etkilenen ilimiz pamuk depolarından biri olan Adana ili olmuştur. 

TÜRKİYE PAMUK TÜKETİMİ 

Nüfus artışıyla birlikte günün şartlarına göre değişkenlik arz eden tüketim miktarları yıldan yıla sürekli artış göstermektedir. Bir endüstri bitkisi olan pamuk dokuma, tekstil ve yağ sanayisinin ham maddesidir. Özellikle ülkemizde bu alandaki fabrikaların artışıyla pamuk tüketimi artmaktadır. 

TÜRKİYE PAMUK İHRACAT VE İTHALAT DEĞERLERİ 

Yıllara göre ihracat ve ithalat rakamlarımız incelendiğinde, karşılaşılan ilk önemli nokta yıllara göre çok büyük dalgalanımların görülmesidir. Pamuk ihracatının getirisi kilogramda 1 $ iken, pamuk ipliğinin 3 $ pamuklu konfeksiyon ürünlerinin ise 20 $’dır. Türkiye ihracat gelirlerini artırabilmek için pamuk gibi ham madde değil, pamuğun işlenmiş ürünlerinin ihracatına önem vermelidir. Hem ihracattaki hem de ithalattaki bu dalgalanmalar uygulanmakta da ekonomik politikalardan kaynaklanmaktadır. Devlet tarafından saptanan fiyatlarla dünya fiyatları arasındaki uyumsuzluk zaman zaman önemli ölçüde pamuk ham maddesinin ihraç edilmesine, bazı yıllarda ise milyonlarca dolar ödenerek pamuk ithal edilmesine sebebiyet vermektedir. 

PAMUK SANAYİ 

Pamuk, dokuma, tekstil ve yağ sanayisinin ham maddesidir. Türkiye'nin ekonomisine ihracatı ile büyük katkı sağlayan pamuk bu sanayi kollarında ham madde olarak kullanılmasıyla da büyük önem taşımaktadır. 

PAMUKLU DOKUMA SANAYİ 

Türk tekstil sanayi Cumhuriyetin kurulmasından hemen sonra faaliyete başlamış, ilk aşamada Sümerbank tarafından dokuma ve eğirme alanlarında yatırımlar yapılmıştır. Türkiye 1920'li ve 1930'lu yıllarda yeterli işletme kapasitesine sahip olmadığı için hem pamuk ihraç edip hem de işlenmiş ürün ithal eden bir ülke konumunda idi. Özellikle 1950'li yıllarda önemli aşama kaydeden Türk Tekstil Endüstrisi kendi pamuğun büyük ölçüde işleme kapasitesine sahip olarak dünya pazarlarında güçlü bir ülke konumuna gelmiştir. Dışa açılma savaşı veren Türk sanayisinin en önemli ve en önemli sektörlerinden birisi tekstil sektörüdür. Pamukta ham madde bu sektörün temel taşı özelliği korumaktadır. Bu açıdan devletin pamuk üretimine ve üreticisine özel önem vermesi gerekmektedir. 

PAMUK İPLİĞİ SANAYİ 

Pamuk ipliği sanayi hem bez, havlu, örgü ve halı dokumacılığında kullanılmaktadır. Yurt içi pamuk üretim, maliyet ve satış fiyatlarının yüksekliği bazı ülkelerin kota uygulaması gibi nedenler pamuk ipliği ihracatının azalmasına neden olmaktadır. Pamuk ipliği yapılmasının en önemli nedeni ise, iplik fiyatlarının yurt dışı pazarlarda, yurt içine oranla daha düşük olmasında ve yurt içi fiyatların dış fiyatlarla dengelenmek istemesinden kaynaklanmaktadır. Geçmiş yıllardaki ham pamuk ihracatı yerini son yıllarda iplik, bez ve konfeksiyon ihracatına bırakmıştır. 

PAMUK YAĞI SANAYİ VE ÇİĞİT 

Bitkisel yağ üretimimizde önemli payı olan ürünlerden birisi de pamuk tohumunun çekirdeği olan çiğittir. Çiğit pamuğun yan ürünü olması sebebiyle üreticiye ek gelir sağladığından üreticinin ekim tercihini pamuk yönünde kullanmasına da olumlu yönde etki etmektedir. Pamuk tohumunda % 18-20 oranında yağ elde edilmekte olup pamuk bitkisi ağırlık olarak liften çok çiğit vermektedir. Pamuk tohumundan yağ çıkarıldıktan sonra geriye kalan proteine zengin küspe hayvan yemi olarak değerlendirilmektedir. Pamuk yağı ihracatımızın büyük kısmı İsrail'e olup, ithalatın büyük kısmı ise ABD'den yapılmaktadır.