 |
| Yapay liflerden üretilen iplikler. |
Yapay lifler, doğal polimerlerden (kâğıt, odun, linter, bitkisel veya hayvansal kökenli proteinler, bir tür deniz yosunu olan algler, kauçuk) veya sentetik polimerlerden (petrokimya, petrol yan ürünü) bir takım kimyasal ve fiziksel yöntemlerle filament hâlde elde edilen tekstil ham maddeleridir. Kimyasal lifler, suni (rejenere) ve sentetik lifler olmak üzere iki guruba ayrılmaktadır. Kimyasal lif elde edilmesinde; yaş çekim, kuru çekim ve yumuşak çekim yöntemleri kullanılmaktadır.
Tekstil endüstrisinde kullanılan lifler (elyaflar) menşeine göre doğal lifler ve yapay lifler olarak iki başlık altında toplanmaktadır. Doğal lifler doğal yollarla hayvansal (yün gibi) ya da bitkisel (pamuk gibi) kaynaklardan elde edilirken, yapay lifler ise sentetik ya da selülozik malzemelerden yapay yöntemlerle elde edilmektedir. Onun için bu ikinci gruptaki liflere yapay ya da insan yapımı lifler de denilmektedir. Yapay liflerin elde edilmesi genel olarak üç temel adımda gerçekleşir:
1-) Yapay lif eldesin de kullanılacak maddenin ya çözünmesini sağlamak ya da eriterek akışkan (eriyik) hale dönüştürmek,
2-) Bu eriyiğin (akışkanın) şekillendirmede kullanılan düzelerden püskürtülmesi,
3-) Püskürtülen filamentlerin katılaştırılarak çekilmesi ve sarılmasıdır. Burada kullanılan ham maddenin sentetik esaslı mı yoksa rejenere selülozik esaslı mı olduğuna bağlı olarak farklı üretim teknikleri (yöntemleri) kullanılmaktadır.
Aşağıda hem sentetik hem de rejenere malzemelerden lif üretiminde kullanılan yöntemler ve bu yöntemlerle üretilen ticari lif isimleri yer almaktadır. Yapay lif üretim (çekim) yöntemleri ve ticari lif isimleri:
- Yumuşak çekim (eriyikten çekim): Polyester, polyamid (naylon), polipropilen, polietilen vb.
- Kuru çekim: Asetat, Tri-asetat, akrilik, spandex (elastan) vb.
- Yaş çekim: Viskon (viskoz), akrilik, modakrilik, spandex (elastan)
0 yorum:
Yorum Gönder