Sof Kumaş Nedir, Sof Kumaş Özellikleri

Ankara sofu. 

Sof, tiftik yününden ince bükülmüş iplikle dokunan düz kumaşa, ham sof veya som sof denir. Ankara sofu olarak da bilinmektedir. Kumaşın eni yaklaşık bir arşındır. Dokunan kumaş ancak yıkanıp fırınlandıktan sonra kullanılabilir. Kumaştaki parlaklık fırınlama ile elde edilir, Beyaz, siyah, kırmızı renkleri en çok kullanılan renklerdir. Halk tarafından giyim eşyası yapımında kullanılan softan, zaman zaman padişahlara da kaftan dikilmiştir. 

Sof Kumaş Tarihi 

Tiftik keçisi, Ankara ve Tosya civarında yetiştirildiği için sof kumaş yapımı da genellikle bu yörelerde gelişmiştir. 16. yüzyıldan itibaren Ankara sofu ün yapmıştır. Sof dokumasının Selçuklu dokumalarından olduğu ve Ankara’da 16. yüzyıldan çok daha önce dokunduğu literatürdeki kaynaklardan öğrenilmektedir. Sof dokuması özellikle Ankara ve çevresi, Selanik ve Yanbolu'da dokunmuştur. 

Osmanlı döneminde Ankara, Anadolu'nun önemli bir ticaret merkezi olarak karşımıza çıkmaktadır. Tiftik keçisi yetiştiriciliğinde uzmanlaşan Ankara'da bu keçilerden elde edilen tiftikten dokunan bir kumaş olan sofun şehrin ekonomik ve sosyal hayatında önemli bir yeri bulunmaktadır. Tarihi kaynaklara göre, Ankara keçisinden elde edilen tiftiğin dokunmasıyla oluşturulan sof kumaşı, özellikle 16. ve 17. yüzyılda altın dönemini yaşamış; ünü ülke sınırlarını aşan geleneksel kumaş, bu dönemlerde Avrupa'nın birçok ülkesine ihraç edilmiştir. Özünde beyaz olan sof kumaş, doğallığı, güneş ışınlarını yansıtması nedeniyle yazın terletmeyen, kışın üşütmeyen yapısı, kolay buruşmaması ve dayanaklılık özellikleriyle Osmanlı padişahlarının da vazgeçilmezi olmuştur. Sof kumaşlardan dikilmiş içlik, entari, cübbe ve kaftanları kullanan Osmanlı padişahları arasında Fatih Sultan Mehmet, Kanuni Sultan Süleyman gibi isimler yer alıyor. 

Ankara keçisinin tiftiğinden dokunan sof, 16. yüzyıldan itibaren Ankara yaşamı ve ticaretinde önemli bir role sahip olmuştur. 1590 tarihli Ankara Şer’iye Sicilindeki bir kayıtta, Osmanlı sultanının emriyle Ankara’ya gelen Süleyman Ağa’nın burada çalışan 621 tezgahtan vergi topladığı yazılmıştır. Hatta 17. yüzyılın ortasında Ankara'daki tezgah sayısının 1000'e yükseldiği kabul edilmektedir. 

Sof Kumaş Özellikleri 

Sof kumaşlar temel özellik olarak terletmiyor, üşütmüyor ve kolay kolay buruşmuyor. Tiftik keçisinin lifleri parlak ve uzundur. Bu özellik, sof kumaştan üretilen ürüne ipeksi bir görünüm verir. Giyildiğinde sıcak tutan ve çok hafif olan sof kumaşlar çok aranan bir mal olarak Osmanlı'nın da başlıca ihraç ürünlerinden biri olmuştur. Sof dokumacılığı, Selçuklular döneminde de yapılmaktaydı. Ankara sofu, Bağdat sofu, ince sof, kalın sof gibi türleri vardır. 

Ankara sofu; çözgü ve atkısı Ankara keçisi tiftiği kullanılarak bezayağı, dimi, atlas dokuma örgüleriyle dokunmaktadır. Kaliteli sof dokuması için 6 aylığa kadar olan Ankara keçilerinin uzun lifleri tercih edilmektedir. Ankara sofu, malzeme özelliği nedeniyle parlak bir dokumadır. Dokumanın harelenmesi için cendere işlemi yapılmaktadır. Ayrıca battaniye, namazlık, yer yaygısı amacıyla Ankara keçisi tiftiği kullanılarak saçaklı kebe/velense gibi tüylü dokumalara zemin kumaşı oluşturmakta kullanılmıştır. Sof dokumasında mavi, bordo, mor, kahverengi, doğal beyaz tiftik rengi kullanılmıştır. Ankara Sofu’nun Menevişli, Hareli, Muhayyer, Sali, İnce ve Kalın gibi farklı türleri de vardır. Sof dokuması, ferace, hırka, etek, şalvar, şal, ayrıca Saçaklı Kebe/Velense tekniğiyle yer yaygısı, battaniye ve namazlık/seccade olarak kullanılmıştır.