Tiftik Ne Demek, Tiftik Keçisi, Tiftik Yünü Nedir

Tiftik keçisi, yoğun ve kabarık yünleri ile öne çıkar. 

Ankara keçisi veya tiftik keçisi, Ankara'ya has bir keçi türüdür. Ankara civarında yetiştirilen, Ankara keçisinin (Angora Goat) uzun, parlak ve yumuşak kıllarından elde edilen elyaflara tiftik denir. Tiftik yünü, moher (mohair) olarak da bilinir. 

Tiftik keçisi, Ankara'ya has bir keçi ırkı olup adının Ankara'dan almaktadır. Orta Asya kökenli bir ırk olduğu kabul edilir. Ataları, 13. yüzyılda Orta Asya'dan Anadolu'ya göçen Türkler tarafından, Hazar Denizi'nin doğusundan getirilmiştir. İç Anadolu'nun iklim özelliklerine adapte olmuş ve zamanla Ankara ile özdeşleşen bir hayvan olmuştur. Ankara Keçisi Ankara'nın bütün ilçelerinde yetiştirilmekle beraber, en çok ürün alınan ilçeler Ayaş, Beypazarı, Güdül ve Nallıhan'dır. 

Başta Ankara olmak üzere İç Anadolu Bölgesi'nde ve Siirt, Mardin ve Bitlis illerinde yetiştiriciliği yapılmaktadır. Tiftik, Türkiye’de en yaygın ikinci keçi ırkıdır. Fakat sayıları ekonomik nedenlerden dolayı hızla azalmaktadır. Ufak cüsseli olan ırkta renk genellikle beyazdır. Siirt ve Mardin yörelerinde melezlemelerin de etkisiyle siyah, kahverengi ve gri renkli tiftik keçilerine rastlanır. Boynuzluluk genel bir ırk özelliğidir, fakat boynuzsuz teke ve keçilere de rastlanır. Ergin canlı ağırlık, erkeklerde 35-55 kg, dişilerde 30-40 kg arasında değişmektedir. 

Ekonomik olarak önemli olan tiftik (Angora, Mohair), tekstil sanayisi için aranan bir ham maddedir. Tiftik verimleri dişilerde 3-4 kg, erkeklerde 4-6 kg’dır. Tiftik keçileri genellikle sağılmazlar. Sağıldığında bir laktasyon döneminde oğlağın emdiği hariç 25-50 kg’a kadar süt verebilirler. Etleri gevrek ve lezzetli olduğundan özellikle tiftik oğlaklarına talep fazladır. Döl verimleri düşüktür. Oğlaklama oranı % 80, ikizlik oranı % 1 kadardır. Geç gelişen bir ırktır. Geçmiş yıllarda Türkiye’den Güney Afrika ve ABD gibi ülkelere götürülerek, tiftik verimi ile diğer performans özellikleri ıslah yoluyla iyileştirilmiştir. Yetiştiriciliği dünyada yaygın olarak yapılmaktadır. Türkiye’de ise üretimi ekonomik olmadığı için azalırken, günümüzde gen kaynağını koruma programları devreye girmiştir. 

Tiftiğin Elde Edilmesi

Moher lifi (tiftik), keçiden ilkbahar ve sonbahar aylarında kırkılarak elde edilir. Yerli keçiler yılda bir kez kırkılır ve lif uzunluğu 20-25 cm arasındadır. Yılda iki kez kırkım yapılan keçiden daha kısa ştapelli lif elde edilir. 

Tiftik Lifinin Fiziksel Yapısı ve Özellikleri 

Yünde olduğu gibi, kütikül, korteks ve medüla tabakalarından oluşmuştur. Kütikül tabakasındaki örtü hücreleri, yünde olduğu gibi kalkık şekilde değildir; tiftik yününde, pullar geniş ve ince yapılıdır. Bu özellik, tiftiğin yünden çok daha parlak olmasını sağlar. Aynı zamanda pulların yapısından dolayı yün kadar çabuk çekmez ve keçeleşmez. İpek gibi parlak ve yumuşak liflere sahiptir. Renkleri beyazdan açık krem rengine kadar değişir. Nem çekme özelliği yüne benzer. Tiftik lifleri üzerinde % 16-18 oranında nem taşır. 

Tiftik lifi uzunlukları bakımından üçe ayrılır; 

1-) 11-15 cm boyundaki liflere kısa lifler, 

2-) 15-23 cm boyundaki liflere orta uzunlukta lifler, 

3-) 23 cm'den uzunlara da uzun lifler denir. 

Tiftik battaniyeler yünlü olanlardan daha yumuşaktır. 

Tiftik Lifinin Kimyasal Yapısı ve Özellikleri 

Tiftik, kimyasal yapı ve özellikleri bakımından yüne benzer. Pulumsu yüzeyinin ince olması nedeniyle, kimyasal reaktiflere karşı yünden daha hassastır. Seyreltik asitler, tiftik lifine etki etmez; ancak derişik asitlerde tamamen çözünür. 

Tiftik Tarihi, Angora Lifinin Tarih Boyunca Kullanımı 
Kimilerine göre, Ankara keçisinin Sümerlerden bu yana Anadolu’da yaşadığı biliniyor. Kimi araştırmacılar ise, Türklerin Ankara keçisini Orta Asya’dan yanlarında getirdiklerini savunuyor. Üzerinde tartışma yapılmaksızın kabul edilen tek gerçek ise 1840’lara kadar, Ankara keçisinin sadece Ankara civarında yaşadığıdır. Bu keçinin, tüm dünyada bilinen adını (Angora Goat) Ankara’dan alması da bu görüşü destekleyen en önemli kanıt olarak sunuluyor. Yüzyıllar boyunca sadece Anadolu’da yetişen Ankara keçilerinin çeşitli yıllarda farklı ülkelerde yetiştirilmesi için girişimlerde bulunulduğu, ancak başlangıçta bu girişimleri tümünün başarısız olduğu biliniyor. En son İngilizler tarafından iklim özellikleri dikkate alınarak 1838 yılında Güney Afrika’ya götürülen Ankara keçilerinin bu ülkede yetiştirilmesinde başarı sağlandı. Daha sonraki yıllarda ise ABD, Leshoto, Avustralya ve Yeni Zelanda'da Ankara keçisi yetiştiriciliği yaygınlaştı. Uzun yıllar dünyanın tek, daha sonraki yıllarda da en büyük tiftik üreticisi olan Türkiye, bugün dünya tiftik üretiminde Güney Afrika ve ABD’nin arkasından üçüncü sırada bulunuyor. Ankara keçisinin asıl önemi kuşkusuz sadece bu keçilerden üretilen tiftikten kaynaklanıyor. 

Tiftik Yününün Kullanım Alanları 

Ankara keçisinin asıl önemi, sadece bu keçilerden üretilen tiftikten kaynaklanıyor. Tiftik başta örme endüstrisi olmak üzere tekstilde birçok alanda kullanılıyor. Kadın ve erkek için kışlık elbise kumaşı üretiminde, örme kumaşlarda, şal ve atkı yapımında, döşemelik kumaşlarda ve battaniye yapımında kullanılır.