Kütle Kaybı Tayini

Kütle kaybı testi, TS EN ISO 12947-3 

Prensip: Belirli bir yük altındaki dairesel bir deney parçası bir Lissajous deseni oluşturan öteleme hareketi ile bir aşındırma yapan aşındırıcı (standart kumaş) ile aşındırılır. Aşındırıcıyı ihtiva eden deney parçası tutucusu, deney parçası düzlemine dik olan kendi ekseni etrafında ayrıca serbestçe dönebilir. Tekstil kumaşın aşınma direncinin değerlendirilmesi, deney parçalarının kütle kaybından tayin edilerek yapılır. 

Deney Numunelerinin hazırlanması: 

Laboratuvar numunelerinden deney parçası alınması işlemi yapılmadan önce, laboratuvar numuneleri düzgün yatay bir yüzey üzerinde standart atmosfer şartlarındaki serbest hava akışına maruz bırakılarak, herhangi bir gerilme kuvveti uygulamadan en az 18 saat süreyle şartlandırılır. 

Deney parçaları, laboratuvar numunesinin tamamından, kesilmiş kenar boyunca kenarlardan en az 100 mm mesafeden alınmalıdır. Yeterli sayıda deney parçası, İstatistiki seçme kurallarına uygun olarak alınır. 

Dokunmuş kumaşlar için, her biri farklı atkı ve çözgü ipliklerini içeren deney parçaları alınır. 

Desenli ya da tekstüre yüzeyli kumaşlar için deney parçalarında aşındırmaya karşı duyarlı olan desenli bölümlerin bulunduğundan emin olarak; deney parçalarının, desenin bütün karakteristik özelliklerini taşıdığına dikkat etmek gerekir. 

Deney parçaları, deney parçaları tutucularına köpük bir destek ile monte edilir. Birim alan kütlesi 500 g/m²'den daha büyük deney parçaları köpük destek olmadan numune tutucularına monte edilir. Köpüksüz olarak, deneye tabi tutulan havlı kumaşlar ve kord kumaşları, belirli bir ön hazırlama işlemine tabi tutulur. 

İki aşındırma yük parametresi tanımlanmıştır. Aşındırma yükünün toplam etkin kütlesi (deney parçası tutucusunun kaidesi ve uygun yükleme parçasının kütlesi): 

- İş kıyafetleri, döşemelik, yatak ve nevresim ile teknik kullanım amaçlı kumaşlar için (795 ± 7) g, (12 kPa'lık anma basıncı oluşacak şekilde) 

- Döşemelik ve nevresim kumaşlar hariç, diğer ev tekstili kumaşlar ve konfeksiyon ürünü kumaşlar için (595 ± 7) g, (9 kPa'lık anma basıncı oluşturacak şekilde). 

Deney parçasının kütle kaybı, kopmanın meydana getirdiği aşındırma hareketinin sayısına uygun olarak ayarlanan aşındırma hareketi sayısının her biri için tayin edilir. 

Kütle kaybı deneyi için deney aralıkları ve aşındırma hareketi sayısı. 

Aşındırma Deneyi İşlemi 

Daha önceden ISO 12947-2'de tayin edilen aşındırma hareketi için ilgili deney serilerine uygun olarak aşındırma hareketi sayısı seçilir. Gerekli olduğu durumlarda deney parçalarının ön hazırlık işlemi ve hazırlama işlemi de uygun olarak tamamlanır. Aşındırma cihazı çalıştırılır. 

Gerekli sayıdaki kütlesi bilinen deney parçası, seçilen deney serilerindeki belirlenmiş deney aralıklarında aşındırma işlemine tabi tutulur. 

Yükleme parçaları deney parçalarından, deney parçası tutucusu da deney cihazından dikkatlice uzaklaştırılır. Deney parçaları anormal yüzey değişimine (düğümlenme veya boncuklanma, buruşukluklar, havlı kumaşlarda hav kaybı gibi) karşı kontrol edilir. Bu türden anormal yüzey değişiminin gözlendiği durumlarda deney parçaları reddedilir. Bütün deney parçaları bu türden değişiklikler gösteriyor ise deneye devam edilmez. Bu tür anormal yüzey değişiklikleri sadece birkaç deney parçasında ortaya çıkıyor ise, gerekli sayıdaki deney parçaları deneye tabi tutuluncaya kadar tekrarlanır. Gözlenen yüzey anormallikleri ve bu kusura sahip deney parçası sayısı deney raporunda belirtilir. 

Deney parçalarındaki kütle kaybını tayin etmek için, deney parçaları bir pens yardımıyla tutucu kılavuzdan dikkatlice alınır ve her iki yüzeydeki aşınma sonucu oluşan döküntüler (elyaf döküntüsü), deney parçaları parmakla temas etmemeye özen gösterilerek, yumuşak bir fırça yardımı ile uzaklaştırılır. Her bir deney parçasının kütlesi, bu parçalar Standard atmosfer şartlarında kondisyonlandıktan sonra, 1 mg yaklaşımla tayin edilir. 

Sonuçların Gösterilmesi: 

Her bir deney parçası için kütle kaybı 1 mg yaklaşımla, deneyden önce ve deneyden sonra deney parçasının kütleleri arasındaki farktan yararlanılarak hesaplanır. 

Aynı sayıdaki aşındırma, sürtme hareketi için deneye tabi tutulan deney parçalarının kütle kaybından, aritmetik ortalama, ortalamanın güven sınırları ve standart sapma hesaplanır. Bağıl güven sınırları be değişim katsayıları ise % 0,1 yaklaşımla kaydedilir. 

Aşındırma sürtme hareketlerinin kademeli uygulandığı aşındırma deneyinde, sürtme hareketinin sayısına bağlı olarak (ortalamanın güven aralığını belirtmek gerektiğinde) ortalama kütle kaybından, deneye tabi tutulan tekstil kumaşının bir aşındırma indeksi olan aşındırma hareketlerinin sayısına karşı kütle kaybına gösteren bir grafik çizilir.