Baskı Patı Hazırlama. |
Asit boyarmaddesi (Alm. Säurefarbstoff, Fr. colorant acide, İng. acid dyestuff), protein ve poliamid liflerinin boyanmasında ve baskı yapılmasında kullanılan, boyama işlemi kuvvetli asidik ortamdan nötr ortama kadar değişen pH 3-7 aralığında yapılan, suda çözünen bir anyonik boyarmadde grubudur.
Baskıda Kullanılan
Asit Boyar Maddeler
Asit boyar maddeler,
suda çözünebilen ve protein elyafa substantifiliği olan boyar
maddelerdir.
Asit Boyar Maddelerin
Özellikleri
Asit boyar maddeler,
suda çözünebilen ve protein elyafa substantifiliği olan boyar
maddelerdir. Boyar madde yanında bir asit ile muamele edilir. Bu
asit sülfürik asit, formik asit ya da asetik asit olabilir. Boyar
madde seçimine göre kuvvetli ya da zayıf bir asit seçilir. Asit
boyar maddeler, boyadıkları asidik ortamın derecesine göre dört
sınıfa ayrılır: Kuvvetli asit ortamında boyayanlar pH 2-3
(egalize asit boyar maddeleri), Orta kuvvetli asit ortamında
boyayanlar pH 3-4 (egalize dink boyar maddeler), Zayıf asit
ortamında boyayanlar pH 4-5,5 (dink boyar maddeler), Çok zayıf
asit ortamında boyayanlar pH 5,5-6 (süper dink boyar maddeler).
Kuvvetli asit ortamında boyayan boyar maddeler için sülfürik asit
kullanılır. Bu boyar maddelerle düzgün boyamalar elde edilir. Bu
yüzden bunlara egalize boyar maddeler denir. Bu boyar maddelerin
migrasyon yetenekleri yüksektir. Boyama sırasında boyar maddenin
tamamı elyaf üzerine çekilir. Daha sonra boyamanın ilerleyen
dakikalarında düzgünleştirme yapılır. Küçük molekül
yapısına sahip boyar maddelerdir. Orta kuvvetli asit ortamında
boyayan boyar maddeler için formik asit kullanılabilir. fakat
pahalı olmasından ötürü çok tercih edilmez, bunun yerine asetik
asit kullanılır. Zayıf ve çok zayıf asit ortamında boyayan
boyar maddelerdir. Migrasyon yetenekleri yoktur. Life yavaş yavaş
çektirilmelidir. Bu boyar maddeler dinleme koşullarına dayanıklı
olduğundan dink ve süper dink boyar maddeler adını alır.
Asit Boyar Maddelerin
Haslıkları
Asit boyar maddelerin
haslıkları sınıfa göre değişir. Egalize boyar maddelerinin
migrasyon yetenekleri yüksek olduğundan özellikle yaş haslıkları
düşüktür. En yüksek haslık değerlerine süper dink boyar
maddeler sahiptir çünkü migrasyon yetenekleri yok gibidir. Elyafa
çok iyi bağlanır. Bu boyar maddeler baskı için idealdir.
Asit Boyar Maddelerin
Kullanım Yerleri
Asit boyar maddeler en
çok poliamidlerin baskısında, daha sonra ipek ve ender olarak da
yünün baskısında kullanılır.
Asit Boyar Maddelerle
Baskı
Asit boyar maddelerle
baskı işlemi tek adımda direkt baskı yöntemi ile uygulanır.
Direkt baskı yönteminde kullanılacak baskı patında asit boyar
maddenin ihtiyaç duyduğu tüm kimyasal ve yardımcı maddeler
vardır. Bir asit boyar madde baskı patında kullanılan kimyasallar
şöyle sıralanabilir: Kıvamlaştırıcı, Asit, Üre veya
gliserin, İyon tutucu, Köpük kesici. Kıvamlaştırıcı olarak
doğal kıvamlaştırıcılardan alginat kullanılabilir fakat pat
içerisinde ait bulunduğundan asitlere karşı daha dayanıklı olan
sentetik kıvamlaştırıcılar tercih edilir. Asit seçimi
kullanılan boyar maddenin sınıfına göre değişir fakat baskı
için süper dink boyar maddeler tercih edildiğinden zayıf asit
olan asetik asit ya da amonyum sülfat kullanılır. Üre veya
gliserinin kullanım amacı baskı patının nem oranını
artırmaktır. Üre veya gliserin bünyelerinde su tuttukları için
bu nem fikse sırasında gerekli olan ortamın sağlanmasında
kullanılır. İyon tutucular su ile birlikte gelebilecek ağır
metal iyonlarının patın içerisindeki kimyasal maddelerin
yapılarının bozulmasını önlemek için kullanılır. Eğer
arıtılmış su kullanılıyorsa iyon tutuculara gerek
duyulmayabilir. Baskı patları kıvamlı yüksek viskoziteli
karışımlardır. Bu karışım hazırlanırken önce kıvamlaştırıcı
su ile uzun süre yüksek devirde karıştırılır, ardından
kimyasallar sırayla bu karışıma ilave edilir ve bu süre
içerisinde pat karıştırılmaya devam edilir. Bu yüksek devirde
karışım köpüklenmeye sebep olabilir. Bunun önlenmesi için
köpük kesici kullanılır. Tüm kimyasallar eklenince pat baskıya
hazır demektir.
Asit boyar maddelerle direkt baskı üç adımda
gerçekleşir: Direkt baskı, Kurutma, Fikse.
Direkt baskı patının
renksiz kumaş yüzeyine direkt basılması esasına dayanır. Boyar
madde ile hazırlanan pat direkt olarak beyaz kumaşın üzerine
basılır. İkinci adım olan kurutma, baskı yapıldıktan hemen
sonra yapılmalıdır. Bu işlem, her ne kadar pat kıvamlı ve
akması, yayılması zor olsa da fikseye gitmeden önce bir kurutma
işleminden geçmelidir. İşletme içerisindeki iş akışına bağlı
olarak kumaş baskıdan hemen sonra beklemek zorunda kalabilir ve
fikseye giremeyebilir. Bu esnada renklerin karışmaması birbiri
üzerine sarılan ya da yığılan kumaşın kendini kirletmemesi
için bir ara kurutmaya ihtiyaç duyulur. Bu işlem 100-120 °C
sıcaklıklar civarında ve sadece kumaş üzerindeki patı kurutmak
amaçlı yapılır. Islaklığın yoğunluğuna göre 5-10 dakika
arasında değişir.
Baskının Fiksajı
En son adım fiksaj
adımıdır. Bu işlem 180-200 °C arasında 3-5 dakika süre ile
yapılır. Bu aşamada yüksek afiniteye sahip boyar madde kumaşa
fikse olur. Bu işlem ayrıca kumaşa uygulanmayıp kurutma işlemi
sırasında kamaralı kurutma makinesinin ilk kamaralarında kurutma
işlemi, ilerleyen kamaralarında da fikse işlemi kademeli olarak
uygulanır.
Baskı Sonrası Ard
İşlemler
Fikse olmuş mamul
üzerindeki bağlanmamış boyar maddeden arındırılması için
yıkamaya alınır. Yıkama işlemi kumaş üzerinde kalan tutunmamış
boyar maddeyi uzaklaştırmak için yapılır. Yünlü mamullere
uygulanan yıkama işlemi sabunlamadan ziyade yıkama maddeleriyle
yapılan bir işlemdir. Yün çünkü soda ve sabunlu ortamda
keçeleşme gösterir. Fakat yine de nötralizasyon işlemi için
ortam bazik olarak ayarlanır. Buna göre kumaş kontinü yıkama
makinesinde sırasıyla;
- Soğuk çalkalama (nötralisazyon),
- Soğuk
yıkama (yıkama maddesiyle yıkama),
- Sıcak yıkama (40-50 °C’de),
- Ilık durulama,
- Soğuk durulama işlemleri yapılır.
Işık Kabininde Renk
Kontrolü
Işık kabini üzerinde
gün ışığı, UV ışığı ve TL-84 ışığı bulunan bir
kutudur. Bu kutu içerisinde subjektif olarak renk karşılaştırması
yapılır. Gün ışığı her türlü rengin karşılaştırılmasında
kullanılır ve genel bir değerlendirme kriteridir. UV ışığı
ultraviole (mor ötesi) ışığın kısaltmasıdır. Fosforlu
renklerin ve optik beyazlatma yapılmış kumaşların tespitinde
kullanılır. TL-84 aydınlatma indeksi yüksek mağaza ışığıdır.
Müşteri isteği doğrultusunda kullanılan bir kriterdir.
1 yorum:
asit boyarmaddelerle baskı yapma hakkında önemli bilgiler
Yorum Gönder