 |
| Direkt boyarmadde ile boyanmmış kumaşlar |
Direkt boyar madde ya da substantif boyarmadde (Alm. Direktfarbstoff, Fr. colorant direct; İng. direct dyestuff; substantive dyestuff), suda çözünebilen, kolajen ve selüloz liflerini mordanlama ya da başka bir işleme gerek olmadan doğrudan boyayabilen bir boyar madde sınıfına denir.
Baskıda Kullanılan
Direkt Boyar Maddeler
Selülozik elyafın
boyanmasında oldukça önemli bir yere sahiptir. Selülozik elyafa
herhangi bir ön işlem gerektirmeden direk olarak bağlanabildikleri
için direkt boyar madde adını almışlardır.
Direkt Boyar Maddelerin
Özellikleri
Direkt boyar maddeler
suda çözünen bileşikler olup selülozik elyafı nötral veya
alkali ortamda, tuz varlığında boyayan boyar maddelerdir. Selülozik
elyafın boyanmasında oldukça önemli bir yere sahiptir. Elyafa hidrojen köprüleri ve van der waals kuvvetleriyle bağlanır.
Geniş renk paletine sahiptir. Ucuz ve elyafa en az zarar veren bir
boyar madde grubudur. Sıcak, ılık ve soğuk ortamda elyafa fikse
olabilen üç sınıf boyar madde grubu vardır.
Direkt Boyar Maddelerin
Haslıkları
Boyar maddenin
haslıkları çok iyi değildir. Özellikle ışık haslıkları
çoğunlukla kötüdür. Yaş haslıkları ise orta derecelidir.
Fakat özellikle ışık haslıkları geliştirilmiş özel direkt
boyar maddeler vardır.
Direkt Boyar Maddelerin
Kullanım Yerleri
Öncelikle selülozik
elyaf ve rejenere selülozik elyafın baskısında kullanılır.
Fakat haslıkları düşük olması nedeniyle yüksek haslık
gerektiren materyallerin baskısında tercih edilmez.
Direkt Boyar Maddelerle Baskı
Direkt boyar maddeler
direkt, aşındırma ve rezerve baskı yöntemlerinin hepsinde de uygulanabilirse de rezerve baskı uygulaması yaygın değildir.
Direkt boyar maddelerin baskı patında bulunması gereken
kimyasallar şunlardır:
- Kıvamlaştırıcı,
- Üre,
- Gliserin,
- Tuz,
- Baz.
Kıvamlaştırıcı olarak sentetik kıvamlaştırıcılar ve
alginat tercih edilir fakat bunun dışında kitre veya diğer
bitkisel kıvamlaştırıcılar da kullanılabilir. Üre ve gliserin,
yapısında nem tutuğu için fiksaj için gerekli nemi sağlar.
Direkt boyar maddeler bazik ortamda ve tuz varlığında elyafa
bağlanır. Baz olarak sodyum karbonat gibi zayıf bazlar kullanılsa
da sodyum hidroksitte kullanılabilir. Tuz olarak sofra tuzu
dediğimiz sodyum klorür veya glauber tuzu dediğimiz susuz sodyum
sülfat kullanılır. Baskı patı içerisinde tüm kimyasallarıyla
birlikte hazırlanır ve direkt olarak kumaş üzerine basılır. Bir
kurutma işlemine tabi tutulur ve ardından bir yıkama işlemine
alınır. Kurutma işlemi bir buharlama işlemiyle kombine edilerek
uygulanır. Aşındırma baskıda direkt boyar maddeler aşındırılacak
boyar madde olarak kullanılır. Direkt boyar madde ile zeminlenmiş
kumaş aşındırma patı ile baskı yapılır. Kolay aşındıkları
için bu boyar maddeler tercih edilir. Fakat uzun buharlama süresi
gerektiğinden yaş haslıkları düşük olur. Direkt boyar
maddelerin aşındırması indirgen ya da yükseltgen maddelerle
yapılabilir. İndirgen madde olarak sodyum ditiyonit yükseltgen
madde olarak hidrojen peroksit ya da sodyum hipoklorit
gösterilebilir.
Baskının Fiksajı
Direkt boyar maddelerin
fiksajı doymuş buharda olur fakat boyar maddenin haslıkları
buharın etkisiyle düşer. Direkt boyar maddelerin fiksajı için
tuz konsantrasyonu önemlidir. Boyar madde fiksajı için gerek
duyulan tuz, konsantrasyonlarına göre tuz ile fikse olabilenler,
tuz olmadan fikse olabilenler hem tuz hem de yüksek sıcaklıkta
fikse olabilenler olmak üzere üç sınıfa ayrılır. Tuz ile fikse
olabilenler için mutlaka tuz kullanılmalıdır. Tuz olmadan da
fikse olabilenler için yine de tuz kullanılır. Çünkü tuz
fiksajı kolaylaştırır. Hem tuz hem de sıcaklık ile fikse
olabilenler için tek başına tuz kullanımı yeterli değildir aynı
zamanda fiksajı için sıcaklığında olması gerekir. Baskı
sonrası ard işlem olarak kumaş yüzeyinde kalan boyar maddenin
uzaklaştırılması için yıkama işlemi yapılır. Bu yıkama
işlemi kontinü yıkama makinesinde yapılan sıcak çalkalama
kaynar sabunlama şeklindedir.
0 yorum:
Yorum Gönder