Shibori Nedir, Shibori Tekniği ile Kumaş Boyama Nasıl Yapılır

Shibori tekniği ile renklendirilen kumaşlar. 

Shibori (şibori), kelimesi Japonca’da sıkma, döndürerek burkma, baskı yapmak gibi anlamlara gelmektedir. Shibori boyama tekniği, boyama işlemi gerçekleştirilmeden önce kumaşın farklı biçimlerde bağlanması suretiyle boyanın kumaşa daha az işlemesini sağlama ve farklı, eşsiz desenler ortaya çıkarma olanağı vermektedir. Shibori Japonya'dan dünyaya yayılan bir çeşit batik boyama türüdür. Shibori tekniği, Japonya’ya ve haliyle Japonlara has geleneksel bir kumaş boyama sanatıdır. En eski örneği 8. yüzyıla dayanan shibori tekniği ile boyanarak desen oluşturulmuş kumaş günümüzde bilinmektedir. 

Kumaşın boyanmasının yanı sıra desenlerin üç boyutlu bir biçim kazanmasını da sağlayan bu teknikte kumaşa uygulanan bükme, sıkma vb. gibi teknikler ardı ardına uygulanmakta ve en sonunda boyama yapılmaktadır. Kumaşa üç boyut kazandıran bu teknikler ise taş raptiye gibi malzemeler ile yapılmalıdır. 

Geleneksel batik tekniği, genellikle çivit mavisinin kullanıldığı boyama tekniğinde ahşap parçalar, hasır iplikler, yünlü, ipek, keten veya pamuklu kumaşlar ile çalışma yapılır. Shibori kısaca kumaş üzerine, kumaş boyası kullanarak geometrik, simetrik ya da asimetrik çizgi, desen ve motiflerden meydana gelmiş sanatsal kumaşlara şibori kumaş denmektedir. 

Shibori boyama yöntemleri. 

Shirobi Uygulama Teknikleri 

Shibori tekniğinde dikerek, katlayarak, bağlayarak ya da boruya sarma tekniği kullanarak kumaşa üç boyutlu bir desen kazandırma amaçlanmaktadır. 

Bağlama, düğümleme shibori tekniği. 

1-) Shibori Bağlama Tekniği 

Bağlama tekniği shibori sanatında yüzyıllardır uygulanan bir yöntemdir. Burada kumaşa geçirilen ve desen olması beklenen unsurun geçirileceği noktaların iyi belirlenmesi ve sarılması önemlidir. Burada desen oluşturması için kullanılan maddeler yapılacak desenin büyüklüğü ya da biçimi göz önüne alınarak seçilmelidir. Bu maddeler; taş, nohut, vida gibi materyaller olabileceği gibi kumaşın belli yerlerinin sıkıştırılması ve böylelikle boyama işlemi esnasında sıkıştırılan bölgelerin boya almayarak desenin ortaya çıkması yoluyla yapılabilir. 

Dikişli shibori boya tekniği. 

2-) Shibori Dikiş Tekniği 

Shibori dikiş tekniğinde öncelikli olarak verilmek istenen desen kumaşa, yıkandığında kolayca geçecek bir materyal yardımıyla çizilir. Daha sonra desenin çizildiği yerlerden kumaş teğelleme usulü ile dikilir. Boyama işleminin öncesinde teğel geçilen yerler iplerin ucundan çekilmesi suretiyle sıkıştırılır. Boyama işlemi yapıldıktan sonra kumaş yıkanır, kurutulur ve akabinde ipliklerin kumaştan çıkartılmasıyla verilen desen ortaya çıkar. 

Katlama tekniği ile shibori. 

3-) Katlamalı Shibori Tekniği 

Bu yöntemde kumaş farklı biçimlerde katlanarak boyama işlemi gerçekleştirilir. Kumaş, enine ya da boyuna dar ya da geniş biçimde katlanıp bağlanarak ya da bazı yerleri sıkıştırılarak boyanır ve böylelikle istenilen desen kumaşa verilmiş olur. 

Boruya sarma tekniği ile yapılan shibori. 

4-) Shiboride Boruya Sarma Tekniği 

Boruya sarma tekniğinde adından da anlaşılacağı üzere kumaş bir boruya sarılır ve daha sonrasında açılmaması ve kaymaması için iplerle sıkıca boruya tutturulur. Akabinde boru üzerindeyken kumaş ortaya doğru toplanarak, büzüştürülür. Boyama işleminde kumaş olduğu gibi boyaya sokup çıkartılabileceği gibi sadece kumaşın belli bölgelerinin boyanması da tercih edilebilir. Boyama işlemi bittikten sonra kumaş kuruyuncaya kadar borudan çıkartılmaz. Kuruduktan sonra iplerin kesilmesi suretiyle borudan çıkartılarak, kumaş kullanıma hazır hale getirilir. 

Evde Shibori Boyama Tekniğini Deneyebilirsiniz 

Shibori adı verilen toz boya kullanılan teknikte, günümüzde farklı renkler de tercih edilebilir. Turuncu, kırmızı gibi canlı renklerle de boyama yapabilirsiniz. İsterseniz sadece siyah renk tercih edebilirsiniz. Kumaşınız beyaz değilse beyaz renkte boyalar tercihiniz olabilir. Kumaşı boyamak için yukarıdaki açıklanan 4 shibori boyama tekniğinden dilediğinizi seçebilir ya da bu teknikleri kombine edip yeni şeyler deneyebilirsiniz. İstediğiniz gibi kumaşı katladıktan, büzüştürdükten sonra sabitlemeniz ve aynı batik gibi boyamanız yeterlidir. Dilerseniz benzer boyutlarda halka desenler oluşturması için bağladığınız lastiklerin içine çakıl taşı veya boncuklar yerleştirebilirsiniz. 2 litre kadar suya 1 çay kaşığı indigo mavisi boya atıp karıştırarak boyama yapabilirsiniz. Boya çeşidine göre shibori esnasında tuz veya sabitleyici kullanmak gerekebilir. Kumaşları evde olan malzemelerle taş, ahşap sopa gibi malzemelere sarıp üzerine ipler dolamak ve farklı desenler oluşturmak bu teknikte oldukça yaygındır. Boyama sonrası aynı klasik batikte olduğu gibi kumaşlar kurumaya bırakılır, kuruduktan sonra lastik, mandal veya iplikler açılır, taşlar ve boncuklar çıkarılır. Sonrasında soğuk su ile durulanan kumaşlarda renk sabitlenir ve kurumaya bırakılır. Kimi uygulayıcılar kullanım öncesi boyadıkları kumaşları ütülemeyi tercih etmektedir.