 |
| Bayburt ehramı kumaş. |
Ehram/İhram kelime olarak Arapça kökenlidir ve haram, mahrem kelimelerinden türetilmiştir. En basit üst giyimi olan ehram, tarihsel süreçte Anadolu’nun yanı sıra birçok kültürde kullanılmıştır. Evliya Çelebi, Bayburt’ta toplanan vergi dökümlerinde Bayburt’taki dokuma tezgâhları ve dokuma çeşitleri hakkında bilgiler verir. Ehram, yün malzemeden bezayağı dokuma örgüsünde ve renkli desen iplikleri ile desenlenerek dikdörtgen biçiminde dokunmaktadır. Dokuma tezgâhı ve dokumanın büyüklüğüne göre çift kanatlı olarak dokunarak ortadan dikilmektedir. Kanat eni yaklaşık olarak 90 cm ve kanat boyu 250-270 cm arasında değişir. Özellikle Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerindeki Bayburt, Erzurum, Şanlıurfa illerinde yaşayan yöre kadınları, ehramı üst giysi olarak sokağa çıkarken kullanırlar. Bu adete “ehram bürünme” adı verilir. Evli kadınlar tarafından kullanılan ehramın rengi açık ise kadın genç, koyu renkli ise yaşlıdır. Gelin ehramı (beyaz renkli), bohça ehramı, gerilik ehramı / baş ehramı, gündelik ehram olarak kullanılmaktadır. Bayburt Ehramı Bayburt ve çevresinde dokunur. Zemin renkleri; beyaz (doğal yün rengi), mor, sütlü kahve, siyah (doğal yün rengi), boz/açık kahverengi (doğal yün rengi) ile dokunmaktadır. Desen iplikleri ise kırmızı, beyaz, lacivert, mavi, yeşil renktedir. Bayburt Ehramı’nda dokunan desenlerin Desen Aynalı Kutu, Elma Şeleği gibi isimleri vardır.
Bayburt el sanatlarında ihram önemli bir yer tutar. Yörede ihram veya Ehram olarak tabir edilen, tamamen yünden ihram tezgahında dokunmak suretiyle hazırlanan ve Bayburt’ta hanımların örtünmek amacıyla kullandığı yerel bir giysidir. Eski bir Türk geleneği olan ihram dokunma sanatının tarihi Bayburt’ta eskilere dayanır. Ham maddesi Koyun yünü olan ihram genç kızların ve kadınların maharetli ellerinde bir sanat eseri olarak şekil bulur ve dokunur. İhramda renk çok önemlidir. Genelde beyaz genç kızların, mor, boz orta yaştaki kadınların, mor-siyah ihram ise yaşlı kadınların tercih ettiği ihramlardır. 1,5x2 metre ebadında yapılan ihram için temizlenmiş yaklaşık 2,5 kg. koyun yünü gereklidir. Günümüzde ihram olayı eskisi kadar fazla kullanılmadığı için asıl görevi olan örtünme yanında yatak örtüsü,modern ize edilmiş kadın giysileri (Yelek, heybe, şal, fular, v.s). kravat gibi gayelerle de kullanılmaktadır. İhram, renkleri yanında üzerilerinde bulunan desenlerle adlandırılır. Bunlar Arıdala ters kondu, Pirinç deni, Elma şeleği, Kar tanesi, Çark yıldızı, Uçan kuşlar, Gordo, Mercimekler ve Elifler v.b. gibi.
Günümüzde ihram eskisi kadar fazla kullanılmadığı kendi tasarım ve üretimimiz olarak yatak örtüsü, masa örtüsü, modernize edilmiş kadın giysileri (yelek, şal, fular, şapka vs.) kravat ve çanta gibi aksesuarları üretilmektedir.
Bayburt Ehramı için, Bayburt Üniversitesi Rektörlüğü tarafından 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında 01.04.2019 tarihinden itibaren korunmak üzere 478 no.lu mahreç/coğrafi işaret alınmıştır.
0 yorum:
Yorum Gönder