Cerrahi iplik ya da ameliyat ipliği, cerrahi sebepler yüzünden açılan veya tesadüfen kesilen vücut dokularını, yaranın iyileşmesini sağlanıncaya kadar birbirine yaklaştırmak, protezleri dokulara birleştirmek, kanamayı veya diğer akışkan sızıntıları önlemek amacıyla kan damarlarını veya kanal gibi ayrılmış boru şeklindeki yapıların uçlarını bağlamak için kullanılan doğal veya sentetik orijinli, steril cerrahi dikiş malzemesidir.
Cerrahi iplikler vücutta meydana gelen kesik, derin yara ve ameliyat sırasında ihtiyaç duyulan dikiş atma veya bağlama gibi işlevlere sahip olan hayati önemdeki bir tıbbi malzemelerdir. Cerrahi ipliklere tıp dilinde sütür (sutur) adı verilir. Cerrahi iplik kullanılarak yapılan dikiş veya bağlama işlemine ise dikiş atma denilir.
Cerrahi İplik Ne İşe Yarar
Yaralı bir dokuda ameliyat ipliği kullanmanın temel amacı; dokunun mekanik destek olmadan normal gerilim kuvvetlerine karşı koymaya yetecek mukavemete ulaşıncaya kadar, yara dudaklarını karşılıklı tutmaktır. Cerrahi iplik veya ameliyat ipliği sayesinde vücutta açılan yara dikilir, dokular bir araya getirilir. Kanama dindirilir, dokunun bütünlüğü korunur. Ayrıca protezlerin vücuda eklenip doku ile kaynaşması da cerrahi iplik kullanımı suretiyle gerçekleşir. Kullanım amacına göre değişiklik gösteren cerrahi iplik çeşitleri sayesinde en ince kan damarları bile birbirine bağlanabilir. Cerrahi iplik neyden yapılır diye düşünüldüğünde, gelişen teknolojik koşullar sayesinde doğal veya sentetik malzemeden üretilen farklı kalınlıklarda ipliklerin varlığından söz etmek mümkündür. Cerrahi iplik kullanılırken esas hedeflenen; hasar gören veya parçalanan vücut dokusunun, herhangi bir mekanik takviye olmaksızın, gerilmesinin engellenip bir arada tutulmasıdır. Cerrahi iplikler, dokunun iyileşme süresince, sağlamlığını koruyacak şekilde üretilir. Doku kendisini onarmadan, yara kapanmadan erimemesi için biyolojik bozulma süresinin uzun tutulması gereklidir. Uzun sürede eriyen ve fazla dayanıklı bir ameliyat ipliği dokuyu kesebilir. Bu sebeple optimum kalınlık ve sağlamlığın araştırılması önemlidir.
Ameliyat iplikleri 4000 yıldan beri cerrahlar tarafından kullanılmaktadır. M.Ö. 2000 yıllarından kalma tıbbi yazılar, bağlamak ve dikmek amacıyla tel ve sinir kullanıldığına dair ifadeler içermektedir. Yaraların kapatılması için pek çok eski kültürde ilginç metotlar denenmiştir. Örneğin, Güney Amerika Kızılderilileri, savaş karıncalarının kafalarını bir kıskaç gibi kullanmışlardır. Yunanlılar, bilenmiş kemikler halinde at kuyruğunun kıllarından faydalanmışlardır.
Ameliyat iplikleri, mekanik bir destek olmaksızın gerilime dayanacak yeterli mukavemet ile cerrahi sebepler yüzünden açılan veya tesadüfen kesilen vücut dokularını, yaranın iyileşmesi sağlanıncaya kadar birbirine yapıştırmak ve kan damarlarını bağlamak için kullanılan doğal veya sentetik orijinli cerrahi dikiş malzemesidir ve yaklaşık 4000 yıldır yaraların kapatılmasında kullanılmaktadır. Cerrahi sebepler yüzünden kesilen dokularda veya kendinden oluşan vücut yaralarında ameliyat ipliği kullanımının temel amacı normal gerilim güçlerine karşı koymaya yeterli bir iyileşme sağlanıncaya kadar yara kenarlarını karşılıklı tutturmaktır. Ameliyat ipliği malzemesinden beklenen en kısa zamanda en fazla iyileşme için yara dokusunu hassas bir şekilde yakınlaştırmasıdır. Günümüzde doğal ve sentetik materyallerden imal edilen pek çok ameliyat ipliği vardır. Yüzyıllardır en ideal ameliyat ipliğini hazırlamak için çalışmalar yapılmaktadır. Fakat tüm cerrahi uygulamalarda kullanılan ve aranan bütün özellikleri taşıyabilecek bir malzeme mevcut değildir. Cerrahın seçeceği malzemenin uygulanacak cerrahi işlem sırasında ve sonrasında en uygun sonucu verebilecek özelliğe sahip olması tercih edilir.
İdeal bir cerrahi dikiş malzemesinde aranan özellikler aşağıdaki gibi sıralanabilir:
1- İşlenmesi kolay ve üretimi ucuz olmalı. Düzgün bir yüzeye ve kolay düğüm atılabilmesini sağlayacak bir yapıya sahip olmalı,
2- Elastik olmalı,
3- Yeterli gerilim mukavemeti ve düğüm güvenilirliği olmalı,
4- İyileşme süresince mukavemetini korumalı,
5- Yara iyileşmeden absorbe edilmemeli,
6- İyileşme tamamlandıktan sonra en kısa sürede absorbe olmalı,
7- Kolayca sterilize edilebilmeli,
8- Dokuda minimum reaksiyon oluşturmalı,
9- Elektrolitik, alerjik ve kanserojen olmamalı
Cerrahi İplik Çeşitleri Nelerdir
Cerrahi iplikler sınıflandırılırken esas alınan kıstaslar şöyledir:
Cerrahi iplik materyali: Doğal ve sentetik olmak üzere 2 çeşittir.
Cerrahi iplik yapısı: Monofilament ve örgülü (multifilament) olarak ikiye ayrılır.
Dokuda erime düzeyi: Absorbe olabilen ve olamayan olacak şekilde ayrışır.
Absorbe olabilen iplikler doğal materyal ve sentetik polimerden üretilir. Absorbe olamayan iplikler ise pamuk, keten ve ipek olmak üzere doğal maddelerden, naylon ve polyester olmak üzere sentetikten, gümüş ve paslanmaz çeliğin kullanıldığı metalden üretilir.
Ameliyat iplikleri, vücut içindeki biyolojik bozunurluluğa göre sınıflandırılır. Gerilme mukavemetlerini 60 günlük bir periyod içinde kaybeden ve vücut içinde bozunarak yok olan iplikleri sınıfına girer. Bu malzemeler vücut hücreleri içinde kompleks maddeler olan doku enzimleri tarafından sindirilir veya doku sıvılarınca hidrolize edilir. Absorbe olmayan ameliyat iplikleri ise mukavemetlerini 60 günden daha fazla koruyabilen dikiş malzemeleridir. Canlı dokudaki enzimler tarafından sindirilmeye etkili bir şekilde karşı koyarlar. Lif, sindirilmek yerine doku tarafından kapsül içine alınmış veya çevrilmiştir. Derinin kapatılması için kullanıldıkları ameliyattan sonra alınırlar. Absorbe olan ameliyat iplikleri genelde vücut içinde hızla iyileşen ve uzun süre iplik mukavemetine ihtiyaç duyulmayan yerlerde (ağız ve yutak yapıları, mide, ince bağırsak, karın zarı, deri altı tabakası, idrar ve safra yollarında) kullanılırlar. Ameliyat iplikleri monofilament veya multifilament (Braided veya bükümlü) olarak kullanılırlar. Malzemenin cinsi yanında yapısı da ipliğin son kullanım özelliklerini etkiler. Multi filament ameliyat iplikleri genelde monofilamentlerden daha kolay tutulur ve düğüm atılır. Çünkü malzemenin Braided veya bükümlü yapısı yüksek bir sürtünme katsayısı sağlar ve düğümler açılmazlar.
Cerrahi İplikler Nasıl Numaralandırılır
Cerrahi iplik numaraları USP (United States Pharmacopoeia) ve EP (Eurpean Pharmacopoeia) olmak üzere iki farklı standarda göre belirlenir. İpliğin numaralandırılması üretimde kullanılan maddenin çapına göre yani cerrahi iplik kalınlıkları göz önünde bulundurularak yapılır. USP standardı EP standardına kıyasla daha çok kullanılır. 2/0 ve 3/0 şeklindeki kodlamalarla ipliğin kalınlığı ifade edilir. Rakam arttıkça kalınlık aynı ölçüde azalır. EP standardında 0.1’den 10 kadar kodlar çeşitlenir.
Cerrahi iplik fiyatları üretimde kullanılan materyale, ipliğin kalınlığına, dokusuna, dayanıklılığına göre değişkenlik gösterir.
0 yorum:
Yorum Gönder