Halı Nedir, Halı Ne Demek, Halının Tarihçesi

Halı. 

Halı (Alm. Teppich, m; Fr. tapis, m; İng. carpet), ilmek ipliklerinin dokuma boyunca uzanan çözgü (arış) iplikleri üzerine belirli bir desene göre düğümlenmesi ve atkı iplikleri ile sıkıştırılmasıyla oluşturulan havlı bir dokuma türüdür. Halılar; genellikle elle ya da makine ile dokunan ya da tafting, iğneleme gibi farklı yöntemlerle üretilebilen, düz ya da desenli, yere serilen, havlı kalın yaygılardır. 

Halılar, ihtiyaca göre çeşitli kalınlık, ebat, malzeme vb. gibi istenen özelliklerde üretimi yapılan özel bir dokuma kumaş türüdür. Genel olarak halılar, gündelik kullanım için seri üretim yöntemiyle üretilse de, el dokuması olan çeşitleri başlı başına bir sanat eseridir. Geçmişte çoğunlukla yünden dokunmasına rağmen günümüzde istenen maliyet ve özelliklere göre; akrilik, polyester, polipropilen gibi sentetik ipliklerden dokunabilmektedir. Genel olarak yüzeyi, hav adı verilen kısa ve sık tüylüdür. Nakışlı veya nakışsız çeşitleri olan halılar yere, mobilya üstüne sermekte, ya da duvara asmakta kullanılır. 

Halılar, atkılarının atılmasından sonra (arka iplikleri) üzerine desene göre istenilen hav yüksekliğinde iplerin geçirilerek düğümlenmesi ile yapılan ev içinde ve genellikle yer örtüsü olarak kullanılan eşyadır. Bazı evlerde de duvarda görülür. Kilimle halı bir birinden farklıdır: kilim ince bir halı tipidir ve dokunma teknikleri farklıdır. Halı, havlı bir yapıya sahip iken kilim havsız bir yapıdadır. 

Halı, insanların rahat ve sıcak bir zemin arayışı sonucu ortaya çıkan ve dekorasyonda önemli bir yer tutan bir malzemedir. 

Halının Tarihçesi 

Dünyada bilinen ilk halılar Orta Asya'da Türkler tarafından dokunmuştur. Bu halıların günümüze kadar ulaşabilmiş en eski örneğinin M.Ö. 5. ve 6. yüzyıllarda yapılmış olduğu ve halen Rusya'da Leningrad Müzesi'nde saklandığı bilinmektedir. 

Geleneksel olarak el halıları; pamuk, kıl, ipek, yün ipliklerinin halının boyuna yan yana dizilmesinden meydana gelen çözgü iskeletinin her çift teline yün, ipek, floş iplerinin değişik tekniklerle, ilme bağlanıp, üzerine atkı ipliği kirkitle sıkıştırılmak suretiyle dokunan havlı yüzlü dokumadır. Halı imalinde atkı sayısı iki veya üçtür. Yurdumuzda genellikle iki sıra atkı kullanılmaktadır. 

Halı dokumalarda genellikle iki tip düğüm görülmektedir. 

1-) Türk Düğümü (Gördes Düğümü-Çift Düğüm-Kapalı İlme): Manisa'nın Gördes kazasında kullanıldığından bu ismi almıştır, yurdumuzda hâlâ halı dokumalarda kullanılmaktadır. Dünya literatürüne de Türk düğümü olarak geçmiştir. 

2-) İran Düğümü (Sine ilmesi-Tek düğüm-Açık İlme): Batı İran'daki bir bölgeden adını alan Sine düğümü, İran düğümü olarak bilinmektedir. Bu düğümde, iplik yalnızca çözgü çiftinin önündeki teline bağlanıp, diğer çözgünün arkasından geçirilip aşağı doğru çekilerek sıkıştırılmaktadır. 

İnsanlar ihtiyaçları arttıkça, ihtiyaçlarına uygun post bulamadıkları için, yaşadıkları yerlerin zeminlerine sermek için post taklidi yaygılar ürettiler. Zamanla sevdiklerini de desenleştirerek, bugünkü halının kaba örneklerine ulaştılar. Kısaca halı insanoğlunun doğaya karşı ve doğayı kendine uydurma mücadelesinin ilk ürünlerindendir. Günümüze kadar gelen halı, yaşantımıza ekonomik, sosyal ve kültürel olarak önemli bir yer tutar. Gerek Türklerdeki, gerekse doğu ülkelerindeki ev dekorasyonundaki başlıca unsur halı ve kilimdir. Günümüzde modern teknolojinin sınırsız avantajlarını kullanan halı sektörü kendini sürekli yenilemektedir. Her yıl yeni trendlerin, kalitelerin ortaya çıktığı halı sektörü yaratıcılığın sınırlarını zorlamaya devam etmektedir.