 |
| Elde ile Baskı. |
Baskıda Kullanılan
Dispers Boyar maddeler
Dispers boyar maddeler
piyasada sıvı ya da toz formda bulunabilir. Toz formların içinde
az miktar dispersleme maddesi ve ıslatma maddesi bulunabilir. Sıvı
formları ise hazır disperiyon hâldedir. Baskı için daha uygun
olanı toz formdadır.
Dispers Boyar
Maddelerin Özellikleri
Dispers boyar maddeler,
hidrofobik liflere substantivitesi olan suda az çözünür
özellikteki boyar maddelerdir ve genellikle sulu dispersiyonlarda
uygulanmaktadır. Ayrıca dispers boyar madde buharları da
hidrofobik lifler tarafından güçlü bir şekilde
absorblanmaktadır. Bu durum dispers boyar madde ile baskının
temelini oluşturmaktadır. Saf hâlde dispers boyar maddeler suda
çözünmez ve sulu karışımlarında dispersiyon hâlde bulunur.
Ancak yüksek sıcaklıklara çıkıldığında çözünme eğilimde
olur. Dispers boyar maddeler piyasada sıvı ya da toz formda
bulunabilir. Toz formların içinde az miktar dispersleme maddesi ve
ıslatma maddesi bulunabilir. Sıvı formları ise hazır disperiyon
hâldedir. Baskı için daha uygun olanı toz formdadır.
Dispers Boyar
Maddelerin Haslıkları
Dispers boyar
maddelerin haslıkları yüksektir. Yıkamaya dayanıklı boyamalar
elde edilir. Sürtme ve ışık haslıkları da oldukça iyidir ancak
süblime olabilen boyar maddeler olduklarından ısıl haslıkları
hususunda problemlidir.
Dispers Boyar
Maddelerin Kullanım Yerleri
Öncelikli olarak
poliester lifinin boyanmasında kullanılır. Bunun yanında akrilik,
polipropilen ve selüloz asetatında renklendirilmesinde
kullanılabilir.
Dispers Boyar
Maddelerle Baskı
Dispers boyar
maddelerle baskı direkt, renkli rezerv ve aşındırma baskı ve
transfer baskı olarak uygulanır. Renkli rezerv ve aşındırma
baskıda reaktif boyar madde ile boyanmış ya da boyanacak kumaşın
renkli aşındırmasında aşındırma patına veya renkli rezervde
rezerv patına konur. Dispers boyar maddelerle yapılan direkt baskı
işleminde kullanılan kimyasallar şunlardır:
- Kıvamlaştırıcı,
- Baskı yağları,
- Asit,
- Islatıcı,
- Dispergatör.
Kıvamlaştırıcı
olarak alginat veya sentetik kıvamlaştırıcılar kullanılır.
Dispers boyar maddeler için doğal kıvamlaştırıcılardan çok
sentetik kıvamlaştırıcılar tercih edilir. Yağlayıcı olarak
çeşitli baskı yağları kullanılır. Bu yağlar baskı patının
kolay ve düzgün yayılmasını sağlar. Asit olarak asetik asit
kullanılır. Asit dispers boyar maddenin fiksajı için gerekli
ortamı sağlar. Fakat ortamın çok asitli olması gerekmez. Zayıf
asidik ortam fiksaj için yeterlidir. pH 4-5 civarında olmalıdır.
Baskı patının kumaş yüzeyinde düzgün ve bütün oluşmasını
kolaylaştırmak için dispers boyar maddenin poliestere baskısında
bir miktar ıslatıcıya ihtiyaç duyulur. Dispers boyar madde suda
çözünmeyen bir boyar maddedir ve pat içerisinde partikülerinin
homojen dağılabilmesi için bir dispergatöre ihtiyaç vardır.
Dispergatör pat içerisinde partiküllerin homojen dağılmasını
sağlar. Dispers boyar maddelerle direkt baskı tek adımda
gerçekleşir. Gerekli olan kimyasalların tümü ile bir pat
hazırlanır ve bu pat direkt olarak kumaşa uygulanır. Baskı
işleminden sonra sıcak fikse için mamul direkt bir kurutucuya
alınır. Kademeli olarak önce kurutma ardından yüksek ve kuru ısı
altında fiksaj uygulanır. Dispers boyar madde ile poliestere
uygulanan bir diğer baskı yöntemi de transfer baskı yöntemidir.
Bu yöntemde boyar madde ilk önce özel transfer baskısında
kullanılan kâğıtlara baskı yapılır. Desen önceden bir
bilgisayar ortamında hazırlanarak kâğıt üzerine yazan
yazıcılarla kâğıda aktarılır. Üzerine desen çizilmiş bu
özel kâğıtlar daha sonra poliestere sıcak pres ile preslenir.
Kâğıt üzerindeki dispers boyar madde ile hazırlanmış desen
kuru sıcak pres ile poliestere transfer olur. Bu işlem ancak
dispers boyar maddenin poliestre baskısında kullanılabilir. Çünkü
diğer elyaf türlerinde dispers boyar maddenin kuru ısı altında
transfer olması çok güçtür. Bu baskı türünün birtakım
avantajları ve dezavantajları vardır.
Avantajları: Kolay
uygulanır. Kalifiye işçi gerektirmez. Modaya uyum daha kolaydır.
Baskı için gerek duyulan yer azdır.
Dezavantajları:
Maliyeti yüksektir. Sadece dispers boyar madde ile poliestere
uygulanabilir.
Baskının Fiksajı
Baskı işleminden
sonra mamul hemen kurutma ve fikseye gider. Fiksaj işlemi yüksek
sıcaklıkta ve kuru ısı atında olmalıdır. Dispers boyar madde
kuru ısı altında elyafa nüfuz eder. Bu sıcaklık 180-200 °C
civarında olmalıdır. Bu sıcaklıkta dispers boyar madde
buharlaşarak elyafın amorf bölgelerine nüfus eder. Bu sıcaklıkta
da sentetik elyafın amorf bölgeleri boyar maddenin girebileceği
kadar büyük kanallar oluşturur. İşlem bittikten sonra soğuyan
elyafın amorf bölgeleri kapanır ve boyar madde içeride hapsolur.
Eğer ortam nemli olursa bu sıcaklıkta boyar madde su içerisinde
çözünür ve ilgisi hidrofob elyafa geçmekten yana değil sulu
çözelti içerisinde kalmaktan yana olur. Bu da fikseyi olumsuz
etkileyen bir durumdur.
Baskı Sonrası Ard
İşlemler
Baskı işlemlerinden
sonra ard işlem olarak mutlaka bir yıkama işlemi olmalıdır.
Yıkama işleminin amacı kumaş üzerinde fikse olmamış fazla
boyar maddenin uzaklaştırılmasıdır. Bu sırada bir miktar daha
boyar madde kumaş ile bağ yapar. Bu işlem hem yıkama hem de
sürtme haslıklarını iyileştirir. Dispers boyar madde için bu
yıkama işlemi redüktüf yıkama olarak adlandırılır. Kumaş
yıkama işlemi bazik ortamda yıkama maddeleri veya sabunla yapılır.
Bu işlem için çok kamaralı kontinü yıkama makineleri
kullanılır.
Işık Kabininde Renk
Kontrolü
Dispers boyar maddenin
ışık kabininde kontrolü D65 gün ışığı lambası altında
yapılır. Gün ışığı lambası güneş ışığına benzetilerek
yapılan yapay ışık kaynağıdır. Bu ışıklar altında yapılan
tüm değerlendirmeler subjektif olarak yapılır. Sayısal bir sonuç
elde edilemez. Sayısal bir değerlendirme isteniyorsa reflektans
spekrofotometresi kullanılmalıdır. Fakat en hassas gözlemcinin
insan gözü olduğu da unutulmamalıdır. Müşterinin talebine göre
de TL84 lambası (mağaza lambası) altında da ölçüm yapılabilir.
0 yorum:
Yorum Gönder