Buruşmazlık; kullanım kolaylığı açısından kumaşların belirti bir basınç altında kırıştırıldıktan sonra, basınç etkisi kaldırıldığında eski formuna dönebilme yeteneğidir. Buruşmazlık; bir tekstil kumaşının kullanım sırasında oluşan buruşuklulara karşı direncini ve onlardan kurtulma kabiliyetini ifade etmektedir.
Pamuklu, keten, rejenere selüloz (viskon, floş) kumaşlar buruşmaya hassas kumaşlardır. Sentetiklerin buruşmazlık özellikleri ise genelde daha iyidir.
Tekstil Kumaşlarının buruşmaya eğilimi elyaf cinsi dışında başka etkenlere de bağlıdır.
Kumaş sıklığı ve bükümü ne kadar fazla olursa, buruşma eğilimi o denli az oranda olur.
Elyaf ne kadar sertse, o kadar fazla buruşur ve kırışıklık izleri o kadar zor düzelir.
Elyaf ne kadar esnekse, buruşukluk o denli çabuk ortadan kalkar.
Buruşma eğilimine göre lifler: pamuk, rayon, viskon, asetat, doğal ipek, polyamid, akrilik, polyester, koyun yünü ve moher (tiftik keçisi kılı) olarak sıralayabiliriz.
Buruşmazlık Dayanımı;
- Elyaf içeriği
- İplik konstrüksiyonu
- Kumaş konstrüksiyonu
- Terbiye ve giysi dizaynının birbiri ilişkisi nedenleriyle kontrolü çok güç olan bir özelliktir.
Buruşmazlık dayanımı, kumaşın katlı halden ve istenmeyen kırışıklıklardan düzgün hale geçmesini sağlayan bir özelliktir. Kumaşların kırışıklıklarının düzelmesi çeşitli faktörlere bağlıdır. Genelde kırışıklıkların kendiliğinden düzelmesi özelliğinin uzun stapelli elyaf ve filamentlerle sağlanabileceği, kısa stapelli elyafın ise bu özelliğinin kötü olduğu bilinmektedir. Fakat bu durum tüketicinin kullanımı açısından her zaman doğru değildir. Kat izi ve buruşma dayanımı insan faktörü ile daha yakından ilişkilidir. Giysinin dar geldiği ve giydiği süre içinde oturan, eğrileri, esneyen ve bu suretle vücut ısısı oluşturan kişinin üzerindeki giysi ile, bol gelen ve giydiği sürece hareketsiz olan kişinin üzerindeki giysi birbirinden çok farklı olacaktır, iyi bir kırışma dayanımına sahip kumaş, aynı zamanda üzerine uygulanan ütü izine de karşı koyacaktır. Bu nedenle kamgam ve strayhgarn erkek pantolonlarına jilet gibi ütü yapılamaz, ama çok az kırışma dayanımı olan pamuklu giysilere ütü izi yapılabilir. Isı ile şekil verme işlemi ile termoplastik liflerden yapılan eşyalar kırışıklığa çok fazla dayanıklıdır, bu yüzden kalıcı, jilet gibi ütülenirler.
Buruşmazlık açısının (yatay olarak katlanmış kumaşta katın açılmasının kat düzelme açısının ölçülmesi yolu ile tayini) tayininde TS 390 EN 22313 / Nisan 1996 standardı kullanılmaktadır.
Bu standart ile standart test atmosferinde veya daha yüksek nem ve sıcaklıkta kumaşın üzerine uygulanan kuvvet kaldırıldıktan ve belirli bir süre serbest bırakıldıktan sonra kumaşın kırışıklık açısından (kat düzelme açısından) belirlenmesi sağlanır.
Standarda göre;
- Yüksek nemli ortamlarda yapılacak tayinlerde deney numuneleri (35 ± 2) °C sıcaklık ve % (90 ± 2) bağıl nemli ortamda en az 24 saat kondisyonlanmalıdır.
Yeni üretilmiş ve yıkama kuru temizleme veya ütüleme işlemi görmüş kumaşların buruşmazlık özellikleri daha iyidir. Deney numuneleri alınmadan önce kumaşlar, en az 5 gün süre ile oda şartlarında kondisyonlanmalıdır. Selüloz ve protein esaslı liflerden meydana gelen kumaşlarda kat düzeltme özelliği 6 günden daha uzun bir süreden sonra değişme gösterir.
Herhangi bir yaşlanma tesirini gidermek için bu kumaşlar 30 dakika süre ile 20 °C sıcaklıktaki suya batırılır, sudan çıkarıldıktan sonra santrüfüjlenir ve kondisyonlanmadan önce nemli haldeyken buharla ütülenir. Deney numuneleri 40 mm x 15 mm boyutlarında kesilir. Deney numunelerinin yarısı, kısa kenarı çözgü veya imalat yönüne paralel yönde, diğer yarısı ise, kısa kenarı atkı veya imalat yönüne dik yönde olacak şekilde 20 deney numunesi hazırlanır.
Deney numunelerinin yarısı ön yüzü üzerine, diğer yarısı arka yüzü üzerine, kısa kenarları üst üste gelecek şekilde katlanır, uçlardan 5 mm'den daha uzak olmayacak şekilde cımbızla tutulur.
Numune yapışma eğilimi gösteriyorsa yüzeylerin arasına 18 mm x 15 mm boyutlarında kağıt veya metal folyo konulur.
Deney numunesi cihaza yerleştirildikten sonra, üzerine (5 dk ± 5 sn) 10 Newton'luk bir kuvvet uygulanır. Bu kuvvet bir saniyeden daha kısa bir sürede dikkatli ve çabuk bir şekilde Kaldırıldıktan sonra, numune açının ölçüleceği cihazın tutucusuna yerleştirilir. Deney numunesinin serbest olan kolu daima düşey bir pozisyonda olacak şekilde cihaz devamlı olarak ayarlanır, kuvvetin kaldırılmasından 5 dk sonra kat düzelme açısı cihazdan okunur. Sonuçların aritmetik ortalaması alınır. Sonuçlar, atkı ve çözgü yönünde ayrı ayrı verilir.
0 yorum:
Yorum Gönder
Merhaba, daha kaliteli bir site için yorumlarınızı bekliyoruz.