Fermuar Nedir, Fermuarın Tarihçesi, İlk Kim Buldu

Fermuarlar, pratik şekilde elbiselerin istenen bölgelerini birleştir. 

Fermuar (Alm. Reissverschluss, Fr. fermeture à glissière, İng. slide fastener; zip fastener; zipper), giysi, çanta gibi ürünlerin açılıp kapanması istenilen yerlerinde veya süsleme amacıyla kullanılan, karşılıklı iki dar dokuma şeridi üzerinde birbiri içine giren ya da spiraller aracılığıyla tam bir kapanma sağlayan düzeneklere denir. 

Adını Latincede; sağlama almak, kapatmak anlamlarına gelen firmare kelimesinden alan fermuar iki parça materyali birleştirmek için kullanılan bir çeşit aparattır. Fermuarlar, güçlü bir dar dokuma kumaşın iki yanına kenetlenmiş bir dizi dişe sahiptir. Fermuardaki her bir dişte çıkıntılar ve oyuklar bulunur. Kürsör yani fermuar sürgüsü kaydırılarak iki parça bir araya getirildiğinde bu çıkıntı ve oyuklar birbirine kenetlenir ve dişler birbirinden ayrılmaz. 

Fermuarın Kullanım Alanları 

Fermuarlar, elbise, çanta, çizme, kılıf ve benzeri eşyanın yaka, cep gibi açılıp kapanması gereken yerlerine dikilerek yerleştirilen, giyip çıkarmayı ya da açıp kapamayı kolaylaştırmak için kullanılan, üzerindeki sürgü çekilince karşılıklı dişlerinin birbirine geçmesi ve kenetlenmesi suretiyle dikildiği kumaş veya derinin iki parçasını birleştiren şerit biçiminde metal veya plastik bir sürgüden yapılmış aparatlardır. 

Günümüzde ise fermuar hayatımızın vazgeçilmez bir parçasıdır. Kullanım alanlarına göre çeşitli özelliklere sahip fermuarlar: elbise, çanta ya da ayakkabılar dışında su ve hava geçirmemesi gereken birçok özel giysi ve gereçte kullanılıyor. Dalgıç giysilerinde nikel ve gümüşten yapılmış, çok büyük basınç altında bile sağlam kalabilen fermuarlar bulunurken, hava geçirmez uzay giysilerinde de fermuarlardan faydalanılıyor. Fermuarın kullanıldığı bir diğer alan da İskoçların milli çalgısı gaydaların tulumlarının bir yandan hava ve su almayacak şekilde kapatılması, bir yandan da temizlemek için pratik bir şekilde açılması için de fermuarlardan yararlanılıyor. Sağlık alanında ise yaraların gerektiği zaman zarar vermeden açılması için iki kenarında yapıştırıcı bantlar bulunan, silikonla kayganlaştırılmış özel fermuarlar kullanılıyor. 

Fermura ait bir patent başvurusu. 

Fermuar Tarihçesi 

Fermuarlar ilk olarak Amerika’da kaygan kopça olarak adlandırılan bir şekilde geliştirilmiştir. 1851 yılında dikiş makinesinin de mucidi olan Elias Howe tarafından patenti alınan fermuar, bu ilk örnek bu şekli ile başarılı olamamıştır. 

İnsanların büyük ve iri düğmelerle giysilerini kapatmaya çalışmaları çok zahmetli olmaya başlamış 1913 yılında Amerika’da yaşayan bir İsveçli mühendis Whitcomb Judson, sineğin ağzından esinlenilerek model üzerinde değişiklik yapmış ve fermuarları daha kullanışlı hale getirmiştir. Makine mühendisi olan Whitcomb L. Judson, ilk fermuar denemesini ayakkabılar için kilit açıcı buluşuyla denemiş ancak tasarımsal eksikliklerinden dolayı bu buluş tutulmamıştır. Judson’un şirketinde çalışan İsveçli mühendis Gideon Soundback Kancasız20 isimli esnek, güvenilir sistemli ve küçük fermuarı bulmuştur. Bu fermuar ilk kez 1. Dünya Savaşı’nda kullanılmıştır. Ardından fermuar, ayakkabılar ve çizmeler için kullanılmaya başlanmıştır. 

Fermuarın yararları ilk olarak Birinci Dünya Savaşı sırasında görülmüştür. Askerlerin giydiği rüzgar geçirmeyen montlarda fermuarlar çok işe yaramıştır. 1930’lu yıllara gelindiğinde bu defa kadın giysilerinde kullanılmaya başlanmış, daha sonra da giysilerin vazgeçilmez bir parçası olmuştur. İlk önceleri çocuk giyiminde işleri kolaylaştırmak için kullanılan fermuar, 1930'larda Esquire dergisi tarafından erkek giyiminin ve terziliğinin yeni parçası olarak nitelendirdi. Elsa Schiaparelli fermuarı kadın moda dünyasına kazandıran isim oldu. Ülkemizde ilk olarak fermuar üretimi 1952 yılında olmuştur.