Muz Lifleri, Özellikleri ve Üretimi

Muz lifinden üretilen kumaş. 

Güneydoğu Asya'nın tropikal bölgeleri ana-vatanı olan muz, ilk olarak Papua Yeni Gine olarak bildiğimiz bölgelerde yetiştirildi. Zamanla çeşitli kültürlerin hayatının önemli bir parçası haline gelen, yiyecek olarak meyvesini tükettiğimiz muz bitkisinin bazı kısımları; evinizi süsleyip, giyim eşyası olarak da kullanım alanı buluyor. Muz lifleri: Japonya, Nepal, Filipinler gibi ülkelerde geleneksel teknikler kullanılarak çeşitli ticari ürünlere dönüştürülür. 

Muz, ekimi, hasadı ve işlenmesinin başlıca istihdam kaynakları olduğu Filipinler ve Ekvador'da önemli bir bitkidir. Muz hasadı sonrası muz gövdelerini değerlendirmeleri açısından önem taşır. Ülkemizde de Antalya’da son yıllarda muz lifleri üretimi yapılan çeşitli atölyeler kurulmuştur. Ancak bu atölyelerde üretilen kumaşlar kaba dokuma tarzında olmaktadır. 

Japonya’da muz liflerinden, kimono vb ince kumaşlar yapılabilmektedir. Muz lifleri ipekten daha güçlü ve parlaklıkta ipek ile yarışan kumaşlar üretmeye imkan verir. Japonlar yaklaşık 800 yıldır muz elyaflarını işledikleri için muz lifli kumaş üretiminde epey ilerlemiş durumdalar. Muzun en ince ve iç kısımdaki güzel elyafları; kimono ve samurayların giydiği resmi giysiler için ayrılmıştır. Nem emici ve kuru hissettiren yapısı nedeniyle muz liflerinden güzel ve lüks halılar yapılıyor. Çünkü nem çekici özellikleri onları tropik iklimler için ideal zemin kaplamaları yapıyor. 

Muz ağaçları tekstil sektöründe de kullanım alanı bulmuştur. 

Muz bitkisi benzersiz bir büyüme özelliğine sahiptir, bu özellik aslında bütün bir bitkiyi oluşturan sahte bir kökten (pseudostem) oluşmasından kaynaklanır. Tüm bitki, çeşitlerine bağlı olarak zeminden 2 ile 6 metreye kadar uzayabilir. Olgunluk döneminde, köksüz, pseudostem merkezinden geçen gerçek çekirdek sapı boyunca (pürüzsüz, dallanmamış kök) taşınan bir çiçeklenmeye neden olur. Çiçek sonunda yaprak kümeleri arasında ortaya çıkar. Çiçeklenme sıklıkla büyük bir asma dalı oluşturur. Bu dal ise 3 ile 20 demet (meyve tabakaları) içermektedir. Her dal en azından 5-10 meyve taşımaktadır. 

Muz elyafı sak lifi grubunda bulunan, muz bitkisinin sıkıca paketlenmiş üst üste binen yaprak kılıflarından oluşan, gövdeye benzeyen kısmından (pseudo-stem) elde edilen lignoselülozik bir bitki lifidir. Muz elyafı yüksek yoğunluk, az uzama, hızlı nem emilimi ve salınımı, yüksek başlangıç modülü ve iyi sanitasyon performansı gibi birçok avantajlara sahiptir. Doğal muz elyafı yenilenebilir, biyo-bozunabilir, ham madde fazlalığı, polimer işlemede ki güç tüketiminin azlığı ve malzeme maliyetinin uygun olması gibi birçok avantaja sahiptir. 

Muz liflerinin üretim süreci, muz ağacının yalancı köklerinin (pseudostem), gövdesinin kesilmesi, şeritlere ayrılmasını, açık havuzlarda çeşitli kimyasallar ile liflerin arasındaki bağların zayıflaması ve sindirimi için dinlendirilmesi, yıkanıp kurutulması işlem adımlarını içerir. 

Pseudostem (Yalancı Kök)

Kullanım Alanları 

Pürüzsüz ve dayanıklı yapısıyla bilinen muz liflerinden üretilen eşyalar uzun yıllar kullanılabiliyor. Terletmeyen doğal liflerden sağlık açısından problemi olmayan kumaşlar üretmek mümkün oluyor. Bütünüyle doğal bir üretim süreci olması nedeniyle muz lifi, tüketicinin ilgisini bu yönüyle de çekmektedir. Muz lifi üretiminin bir faydası da bitki artıklarını geri dönüştürerek, çevreye ve ekonomiye artı değer katması da bir diğer önemli özelliğidir. 

Bu liflerden; kaba dokuma kumaşlar, halatlar, sicimler, çadırlar, dokuma kumaş tuval ve perdeler, alet çantaları ve ayakkabılar üretiliyor. Muz lifi aynı zamanda yün ve pamuk ile harmanlanabilir. Bu karışım sonucu battaniye, halı ve örtü gibi çeşitli ürünler üretilmektedir. 

Ülkemizde Antalya'nın Alanya ilçesinde, muz bitkisinden elde edilen liflerle elbiseden, ayakkabıya, takıdan, hediyelik ürünlere birçok eşya üretiliyor. 

Muz Lifinin Bitkisel Özellikleri 

Muz lifi, doğal bir sak lifidir. Muz lifinin kimyasal bileşimi, selüloz, hemiselüloz ve lignindir. Son derece kuvvetli bir liftir. Yüksek nem emme özelliğine sahiptir. Nemi, çok hızlı biçimde emmektedir ve çabuk bir şekilde nemi dışarı atar, hızlıca kuruyan ve nefes alan yapıya sahiptir. Biyolojik olarak doğada parçalanabilir ve çevreye olumsuz etkisi yoktur; çevre dostu lif olarak sınıflandırılır. Ortalama inceliği 2.400 nanometre (nm)'dir.