Teknik Tekstillerden Beklenen Özellikler

Yoğun çalışmalar neticesinde tekstillere su iticilik özelliği kazandırılmıştır. 

Teknik tekstil üreticileri ile kullanıcılar arasındaki iletişim ancak malzemeden beklenen özelliklerin belirlenmesi ile sağlanabilir. Kullanıcı, ihtiyacı olan özelliği belirtir, üretici ise bu özelliği sağlayacak malzeme ve üretim teknolojisini tespit ederek malzemeyi üretir. Bu açıdan bakıldığında teknik tekstillerden beklenen özellikleri dört ana grupta toplamak mümkündür: 

1) Mekaniksel Özellikler 
Teknik tekstillerden beklenen mekaniksel özellikler üç gruba ayrılabilir. Bunlardan ilki mukavemettir. Emniyet kemeri, dağcılık ipleri, bağlama ipleri, hava yastığı, balistik yelek gibi teknik amaçlı kullanılacak tekstillerden istenen özellik yüksek mukavemettir. Ürünün mukavemetli olması yüksek mukavemetli lif kullanımı yanında tekstil yüzeyinin doku yapısıyla da yakından ilgilidir. Teknik tekstillerden beklenen ikinci mekaniksel özellik, takviyelendirme (matriksin kuvvetlendirilmesi)dir. Teknik tekstiller, termoset veya termoplastik polimer reçineler, kauçuklar, betonlar, metaller, seramikler gibi matriksleri takviyelendirecek dayanım ve katılık özelliklerine sahiptir. Helikopter pervaneleri, roket motoru, uçak kanadı, golf sopası, kayak gibi malzemelerde olduğu gibi matriks-tekstil yüzeyi arasındaki yapışma özelliğinin iyi olması halinde istenen kuvvetlendirme özelliği kullanılacak lif cinsi ve oluşturulacak doku yapısına bağlı olarak sağlanabilir. Teknik tekstillerden beklenen üçüncü mekanik özellik ise elastikiyettir. Teknik tekstil ürünleri, sahip olduğu esneklik ve elastikiyet sayesinde otomobil endüstrisinden paketleme endüstrisine kadar geniş bir yelpazede kullanım alanı bulmaktadır. 

2) Değiştirme Özellikleri 

Teknik tekstiller gözenekli malzemeler olması nedeniyle belirli büyüklükteki partiküllerin geçmesine izin vermesi, daha büyük partiküllerin geçişini engellemesi, ısı iletim veya yalıtımı, elektrik iletim veya yalıtımı gibi özellikleri sayesinde bir malzemenin durumunda değişiklik yapabilme özelliğine sahiptirler. Değiştirme özellikleri beş gruba ayrılabilir. Bunlardan ilki filtrasyondur. Tekstil yüzeyleri yapılarında gözenekler olması nedeniyle filtre amaçlı kullanılabilir. Bu tip filtreler, katı-gaz, katı-sıvı ve sıvı-sıvı ayrımında kullanılan filtrelerdir. Kompleks ve kalın yapılarının getirdiği avantajlar nedeniyle dokuma ve dokusuz filtre kumaş kullanımı oldukça yaygındır. Değiştirme özelliklerinin diğer bir parametresi, izolasyon ve iletkenliktir. Elektrik iletimi veya yalıtımı, ısı yalıtımı ve ses yalıtımının seçilen uygun lif ve malzeme doku yapısıyla sağlanabileceği bir gerçektir. Değiştirme özelliklerinin üçüncü parametresi drenajdır. Yoğun ve yüksek gözenekli tekstil yüzeyleriyle ortamdan yüksek miktarlarda su transfer edilerek (dokuya dik veya paralel olmak üzere iki yönde) toprağın su ile birlikte gitmesi engellenebilmekte ve yapının stabil kalması sağlanmaktadır. Bu özellik filtrasyon ve erozyon kontrolünde önemli bir faktördür. 

Su geçirmezlik teknik tekstillerin değiştirme özelliklerinin diğer parametresidir. Spor malzemeleri, ayakkabılar, çatı altı gibi nefes alabilen ancak su geçirmeyen malzemeler için önemli bir özelliktir. Tekstil yüzeylerinin reçine ile kaplanmasıyla da jeomembran ve çatı kaplamalarında kullanılan hem sıvı hem de gaz geçirmez malzemeler yapılabilir. Emicilik (sıvı) ise tıp, ambalaj, hijyen gibi alanlarda istenen bir özelliktir. Bu özellik tekstil yüzeyinin kalınlığına, lif inceliğine, gözenekliliğine ve özellikle de hidrofil veya hidrofob özelliğine bağlıdır. 

3) İnsan Sağlığı ile İlgili Özellikler 

Tekstil malzemeleri, mikro organizmalara karşı korunma, protez, ameliyat malzemeleri, dokulara uyumlu parçalar veya biyolojik olarak vücutta çözünebilen malzemeler olarak insan sağlığı açısından önemli olan birçok alanda kullanılmaktadır. Teknik tekstillerden beklenen önemli özelliklerden biri anti-bakteriyel özelliktir. İç giyim, çorap ve ameliyat önlüğü, hasta yatak örtüleri gibi amaçlarla kullanılan tekstiller, anti-bakteriyel özelliği ile mikro organizmalara ve sonucunda oluşan pis kokulara karşı korunma sağlamaktadır. Ameliyat ipliği, protez, yapay doku gibi malzemelerde vücuda uyumluluk özelliği onun toksik olmaması ve istenmeyen tepkimeye girmemesi ile belirlenirken, biyolojik bozunması makro moleküllerinin mikro organizmalar tarafından parçalanması ile ilgilidir ki açığa çıkan ürünler zararlı olmamalıdır. Bu amaçla vücuda uyumlu ve biyolojik olarak bozunabilen tekstiller geliştirilmiştir. 

İtfaiyeciler ateşten korunmak için teknik tekstil ürünlerini kullanırlar. 

4) Koruma Özelliği 

Koruma işlemi çok çeşitlilik göstermektedir. Kullanılan tekstil malzemesi ile kullananların ısıl, mekaniksel, kimyasal, elektriksel ve radyasyon gibi etkilerden korunması sağlanabilir. Isıl koruma, liflerin ısı iletimi ve doku içindeki hava tabakası ile yakından ilgilidir. İlave katkılarla tekstil yüzeyinin termal koruma özellikleri geliştirilebilir (faz değiştiren malzemeler). Ateşe karşı koruma insan sağlığı ile ilgili diğer bir özelliktir. Tekstillerin aleve karşı dayanıklılık özelliği, kullanılan yere ve ihtiyaç duyulan seviyeye bağlıdır. En iyi koruma itfaiyeci elbiselerinde olduğu gibi, termostabil ve aleve dayanıklı lif kullanımı ve uygun doku yapısıyla sağlanabilir. Tekstil malzemesinin alev alma davranışı, tutuşma direnci, yayılma süresi ve büyüme süresinin ölçülmesiyle belirlenir. 

Mekanik koruma ile tekstillerin balistik, bıçak kesmeleri, delinme, şarapnel parçalarına, metal eriyik sıçramalarına ve saldırılara karşı vücudu koruması amaçlanmaktadır. Bu özellik ise yüksek performanslı lif kullanımı ve uygun doku yapısıyla elde edilmektedir. Birçok endüstri kolları zararlı kimyasallar ve gazlar kullanmaktadır. Bu gibi zararlı maddelerin vücuda temasının önlenmesi yine teknik tekstillerin kimyasallara karşı koruma özelliği olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu amaçla süreli kullanımlı, süresiz kullanımlı ve atılabilir koruyucu elbise ve eldivenler yapılmıştır. Uygun reçinelerle kaplanmış kumaşlar bunlara bir örnektir. Korunma özelliklerinin diğer bir maddesi nefes alabilme ve sıvı geçirmezlik özelliğidir. Malzemenin su buharını geçirmesi ancak suyun sıvı olarak geçmesine müsaade etmemesi anlamına gelmektedir. Bu özellik tekstil yüzeyinin makro gözenekli kaplamalarla kaplanması, mikro elyaf kullanımı, tekstil yüzeyinin hidrofil film veya mikro gözenekli film ile lamine edilmesi suretiyle sağlanmaktadır. Tekstil liflerinin elektrik iletemeyen bir malzeme olmaları nedeniyle kullanım esnasında sürtünmeden dolayı üzerlerinde statik elektrik oluşabilir. Eğer çalışılan ortam patlayıcı gazlar olan ortam ise elektrik birikmesinden dolayı giysiden çıkacak kıvılcımla patlamalar olabilir. Bunun önlenmesi için lifin anti-statik apre ve kaplama işlemi ile, lif üretim aşamasında metal tozu ilavesi ile veya bakır terbiyesi ile iletken hale getirilmesi gerekir ki bu da antistatik özellik ile sağlanır. Kirlenmeme (partikül tutmama) özelliği yoğun bakım üniteleri, elektrik devre imalat odaları gibi temizliğin önemli olduğu yerler için gerekli bir özelliktir. Teknik tekstillerden yukarıda bahsi geçen özelliklerin yanı sıra; 

- Elektrik yalıtımı, 

- UV koruması, 

- NBC (Nükleer, biyolojik ve kimyasal koruması), 

- Fosforesans ve fluoresans özellik göstermesi, 

- Elektro-manyetik alanlardan koruma gibi özellikler de beklenmektedir.