 |
| Levent Boyama Makinası |
Boyama levendi (Alm. Färbebaum, Fr. ensouple de teinture, İng. dyeing beam), boyama aparatlarında kullanılan, boyanacak kumaşın sarıldığı delikli silindire denir.
Bu makinelerde,
çektirme yöntemine göre boyama gerçekleşir. Çektirme yöntemi;
tekstil materyalinin uzun flotte oranında bir banyo içerisinde
uzunca bir süre muamele edilmeleri esasına dayanan boyar madde
aktarma yöntemidir. Uzun flotte oranı, flotte oranının 1/3’ten
daha büyük olduğu işlem koşullarıdır. Kısaca çektirme
yöntemi, tekstil materyalinin ağırlığına oranla yüksek
miktarda sıvı içinde boyandığı metottur. Ayrıca çektirme
yöntemi kesikli (diskontinü) bir terbiye yöntemidir. Bu yönteme
uzun flotte yöntemi ya da tam flotte yöntemi de denilmektedir.
Çektirme yönteminin iki önemli özelliği vardır: Uzun muamele
süresi, Uzun flotte oranı (1/3’ten uzun). Bu iki önemli özellik
çektirme yönteminin karakteristiğidir. İşlem görecek mamul
flotte içine konur ve terbiye maddesini çekmesi beklenir. Mamul
üzerindeki terbiye maddesi ve flotte içindeki terbiye maddesi
arasında denge sağlanıncaya kadar işlem sürdürülür. Mamulün
terbiye maddesini çekme hızı; lifin cinsine, boyar maddenin veya
terbiye maddesinin difüzyon hızına, boyama ve terbiye işleminin
şartlarına (flottenin hareketi, ısı, süre) bağlıdır. Bu
etkenler kullanılan yardımcı maddelerle farklı yönlerde
geliştirilebilir. Çektirme yönteminde kullanılan levent boyama
aparatında flotte hareket ettirilmekte, kumaş sabit kalmaktadır.
Levent boyama makinelerinin ilk üretimlerinde, kumaş, delikli
levendin üzerine sarılmış ve boya banyosuna yatay olarak
daldırılmıştır. Maksimum boya banyosu sıcaklığı 90 °C
civarındaydı, banyo akışı yalnızca içten dışa şeklindeydi.
Eski makinelerin yerini, iki yönlü çalışan ve pompalama ünitesi
çok karmaşık olan, yüksek sıcaklıkta çalışabilen makineler
almıştır. Bu makinelerin kullanımının zor ve bakımlarının
pahalı olmasına rağmen bunlardan çok iyi sonuçlar alınmıştır.
İlk makineler üsten yüklemeli idi. Yeni modeller önden
yüklemelidir. Basınçlı kazanların iç çapları, 30 cm (numune
için kullanılan makinede) ile 200 cm arasında değişir.
Uzunlukları kumaş tipine göre değişir. Genellikle dokuma
kumaşlar için 2 metrenin hemen altında, çözgülü örme kumaşlar
için 4.5 m’ye kadardır. Boya banyosu makinenin orta kısmından
beslenmektedir. 2 m uzunluğunda ve 1 m çapındaki bir makine,
yaklaşık 3000 litrelik bir banyo kapasitesine sahiptir. Yaklaşık
220 kg örgü kumaş yüklenebilir. Büyük boy bir makine; 4 m
uzunlukta, 160 cm çapındadır. 8000 m uzunlukta ve 700 kg
ağırlıktaki 20 denye çözgü-örme kumaşı alabilir. Daha fazla
ağırlığa yoğunluğa bir kumaş için 1500 kg’a kadar yükleme
yapılabilir. Fakat bu durumda kumaş uzunluğu daha kısa
tutulacaktır. 10000 litre banyo kapasitesi ile en az banyo oranı
1/7,5’tir. Genel olarak banyo oranı 1/12 veya 1/15’tir.
Levent Boyama Makinesi
HT Levent boyama
makinesi, açık en kumaşların ıslak prosesinde ekonomik ve
dünyaca kabul görmüş bir boyama makinesidir. Değişik ebatlarda
ve çok geniş uygulama alanlarıyla tekstil sektörünün
kullanımına sunulmuştur. Levent boyama makinesi, uzun
metrajlardaki çeşitli kumaşlar için boyama sağlayan
makinelerdir. Dünya çapında kanıtlanmış kalite ve üretim
standardı ile açık en örme ve dokuma kumaşların kasarı ve
boyanmasında maksimum verimlilik sağlamaktadır. Levent boyama
makinesi, örme ve gevşek dokunmuş dokuma kumaşlar için aksiyel
pompa ile ve sık dokunmuş kumaşlar için ise santrafüj pompa ile
üretilmektedir. Regülasyon ünitesi ile, boya banyosunun basınç
ve miktarı, proses hâlindeki kumaşa göre ayarlanabilir. Pompa,
devamlı olarak ayarlanabilen ve kontrol edilebilen statik basınç
oluşturur ve bu basınç sıcaklıktan bağımsız olarak tüm
proses boyunca sabit kalır. Yüksek basınçlı dozaj pompası
vasıtasıyla boyar madde ve yardımcı maddeler istendiği zaman
makineye verilir. Kumaş çeşidine göre farklı çaplarda levent
aparatları mevcuttur. Ayrıca kumaş enine göre ayarlanabilen
levent başlıkları da mevcuttur. Levent taşıma arabası da makine
standart üretimine dâhildir.
Kumaşı Leventlere
Sarma
Kumaş sarılan
leventlerin değişik çapta olanları mevcuttur. Leventler sağlam
yapılı olmalıdır. Kumaş ağırlığına, boyama, su giderme ve
kurutma işlemlerine dayanıklı olmalıdır. Kumaş sarma levendinin
üzerinde, her iki ucun 20 cm içerisinden itibaren banyo geçişine
imkân sağlayan delikler mevcuttur. Uzun bir leventte, 5 mm çaplı
birkaç bin tane delik bulunur. Levendin bir ucu kapalıdır, diğer
ucu banyo iletim borusuna bağlanmıştır. Uzun levent boyama
aparatlarında gerekli durumlarda, dar kumaş boyanacak hâllerde
makine iki veya daha fazla levendin boyanmasında da
kullanılabilmektedir. Bazen uzun levent boyama aparatında, örneğin
320 cm’lik bir makinede 160 cm eninde tek bir sarım boyanabilir.
Makine tam kapasiteli çalışırken 5000 l flotte alırken 160’lık
en boyanırken yanına davul takılarak 2500 l flotte alması
sağlanır. Böylelikle büyük aparatlarda tek dar en çalışılabilir.
Öncelikle boyanacak kumaşın ilk sarım adı verilen sarımı
yapılır. İlk sarımda oluşabilecek düzgünsüzlükler, kat
izleri ve eşit olmayan sıklıklar en aza inebilmektedir. Daha sonra
kumaş delikli boyama levendine sarılır. Sarma işlemi çok önemli
olduğundan itina ile çalışılmalıdır. Çünkü kumaş levendi
boyama aparatlarındaki ustalık, kumaşların leventlere
sarılmasındadır. Burada dikkat edilecek en önemli nokta kumaşın
boyanması sırasında ne kadar çekeceğini hesaba katarak sargı
gerginliğini saptamaktır. Örneğin; bir perlon örgü kumaş % 12
kadar çekmekteyse ve bu göz önüne alınmadan sargı gergin bir
şekilde hazırlanırsa ileride iyice sıkışacak flottenin
sirkülasyonu zorlaşacaktır. Kumaş levendine önce bir miktar (20
m kadar) pamuklu kumaş gevşek olarak sarılır. Bu kumaşa kılavuz
denir. Kılavuzun üzerine esas boyanacak kumaşın ilk kısmı daha
az ve sonradan gelen kısmı biraz daha fazla gerilimle sarılır.
Bunun da üzerine tekrar pamuklu kumaştan kılavuz sarılır.
Kılavuzun eni boyanacak kumaşın eninden 20 cm kadar daha fazla
olmalıdır. Sargıları özel sarma makinelerinde hazırlamakta
fayda vardır. Birçok durumda, bilhassa ıslanınca fazla şişen
liflerden yapılmış kumaşlar ıslatıldıktan sonra levende
sarılır. Sarma makinelerinde hem kuru hem de yaş kumaşı sarma
olanağı vardır. Bazı durumlarda kumaş sıcak sudan geçirilerek
hidrofiksaj sağlanır. Böylece boyama sırasında kumaşın çekmesi
azaltılmış olur. Sargılar hazırlanırken dikkat edilecek bir
diğer husus, sargıların iki kenarının altında kalan deliklerin
kapatılmasıdır. Eğer üzerine sargı gelmeyen boş delik kalırsa
flotte en az dirençle karşılaşacağı bu deliklerden geçmeyi
tercih eder. Deliklerin bitimi ve sargı aynı hizada olursa bu
uçtaki deliklerden gelen flotte direncin fazla olduğu sargıların
içinden dışına doğru olan yön yerine, sargılar arasından
kenardan çıkmayı tercih edecektir. Böylece sargıların üst
kenar kısımları boyanamayacaktır. Bu nedenle sargının eninin
deliklerin bittiği kısımdan biraz daha geniş olması
gerekmektedir. Gevşek yapılı kumaşlarda (örneğin poliamid örgü
kumaşlarda) kumaşın içinden dışına olan yönde göstereceği
içinden geçilme direnci fazla olmayacağından, sargının
kenarlarının, deliklerin bitimini 5'er cm kadar geçmesi yeterli
olur. Ancak sıkı yapılı kumaşlarda bu fark 15'er cm'ye
kadar çıkmaktadır. Sargı kalınlığı da bu uzunluğun
saptanması sırasında göz önüne alınması gereken önemli bir
faktördür. Burada dikkat edilecek bir diğer husus da kumaşların
enine çekmesidir. Örneğin sargının, deliklerin bitimini 5’er
cm aşması gerekiyorsa ve boyama sırasında 6 cm kadar bir en
çekmesi söz konusuysa başlangıçta kenarlar deliklerin bitimini
8’er cm aşacak şekilde bir sarma yapılmalıdır. Sarılan
kumaşın enine, cinsine ve sargı kalınlığına göre deliklerin
bitiminin ayarlanması iki türlü yapılır: Delikli levendin
üzerinde kenarlarda bulunan delikli iki manşet, istenilen yerlere
kadar kaydırılır ve levendin deliklerine manşetlerin delik
olmayan kısımları gelecek şekilde ayarlanır. Ucuz olan bu
sistemde bu işlemin kumaş sarılmaya başlamadan önce yapılması
gerekmektedir. Kullanılan leventlerin içerilerinde özel pistonlar
vardır ve bu pistonlar istenilen yere kadar kaydırılarak bunun
gerisinde kalan deliklerin flotteyle ilişkisi kesilmektedir. Burada
pistonun ayarı sarma işleminden sonra yapılmaktadır.
0 yorum:
Yorum Gönder