G Suit (G-Tulumu)

G tulumu pilot kıyafeti. 

G tulumu (g suit, anti g-suit) veya daha doğru kullanımıyla anti g tulumu, g kuvvetine maruz kalan genellikle, pilotlar, havacılar ve astronotlar tarafından giyilen bir uçuş kıyafetidir. Yüksek hızlı jet motorlu uçaklarda, pilotların G kuvvetinden etkilenmemeleri için geliştirilmiştir. Savaş pilotu kıyafeti veya anti yerçekimi uçuş pantolonu gibi isimlerle de bilinmektedir. 

Simüle edilmiş ortamda veya gerçek savaş manevraları yaparken, bir savaş pilotunun vücudu, çeşitli yönlerdeki hızlı değişikliklerden dolayı çok yüksek ivmelere maruz kalır. Bu ivmeler genellikle G birimiyle ifade edilir, yani bir cisim tarafından dünya yüzeyinde hissedilen yerçekimi kuvvetidir. Bir pilotun en çok etkileyen ivmeler, pilotun ani şekilde hızlı bir tırmanış veya hızlı bir yatış dönüşü gerçekleştirmek için uçak kontrol çubuğunu sert bir şekilde geri çektiğinde kokpitin dikey +Gz ekseni boyunca meydana gelen ivmelerdir. 

G Kuvveti Neden Bayıltır 

Bu ani yer değiştirmelerde pilotun oksijen taşıyan kanı, kalp-akciğerler ve beyin arasındaki normal yolundan uzaklaşmaya zorlanır ve alt ekstremitelerin kan damarlarına doğru yönlenir. Kalp ve diyafram alçalmaya eğilimlidir, kalp-göz kolon uzunluğunu arttırır ve bu durum beyne kan akışını sürdürmek için gereken kan basıncını daha da artırır. Yeterince yüksek G'lerde, retinalara giden kan akışı azaldıkça pilotun görüş alanı daralır ve pilot beyne yetersiz kan akışından dolayı bilincini kaybedebilir. 

Ani hızlanma sırasında g kuvvetinden dolayı vücudun alt kısmında kan birikmesinin neden olduğu göz kararmasını ve g-LOC'ı (g kuvveti kaynaklı bilinç kaybı) önlemek amacıyla tasarlanmıştır. Tarihte Göz kararması ve g-LOC sebepli bir dizi ölümcül uçak kazası yaşanmıştır. 

G Suit Nasıl Çalışır 

Savaş uçaklarında keskin manevralar esnasında pilota binen yükün yer çekimi kuvvetinin 9 katına (9 g) kadar çıkması sebebiyle vücuttaki kan, karın bölgesi ve ayaklara toplanır. Kalp beyine yeterince kan gönderemez. 9 g civarında nabız aşağı yukarı dakikada 200 atıma kadar yükselir. Beyine kalbin yeterli kan pompalamasına yardımcı olmak maksadıyla tasarlanan g suit giysisi, çekilen ‘g’ ile orantılı olarak hava ile şişerek bacak ve karın bölgesini sıkar, buralarda kan göllenmesini engellemeye çalışır. 

Vücudun alt bölgelerinde kan birikmesine izin verilirse, beyin kandan mahrum kalacak ve geçici hipoksiye yani oksijen yetmezliğine yol açacaktır. Hipoksi ilk önce grileşmeye (görme kararması), ardından tünel görüşüne ve sonunda tamamen görme kaybı ve ardından g kuvveti kaynaklı bilinç kaybına (g-LOC) neden olur. Uçak pilotları için g-LOC ihtimali daha yüksektir, çünkü yüksek g'lere çıkıldıkça g kuvvetinin azalması esnasında, duyular tam anlamıyla tekrar kazanılmadan önce bir yönelim bozukluğu vardır. Bir g-suit, g eşiğini çok fazla arttırmaz, ancak aşırı fiziksel yorgunluk olmadığı sürece yüksek g'ye dayanıklılığı normale göre daha çok arttırır. Tipik bir kişinin g toleransı kişiye bağlı olarak 3g ile 5g arasındadır. Tipik olarak bir g-suit ise bu sınıra 1g daha fazla tolerans ekleyecektir. g-suit yeterli toleransı sağlayamadığından dolayı pilotlar alt gövdede kan birikmesini azaltmak amacıyla kan damarlarını sıkmak zorundadırlar. Bu nedenle g kuvvetine maruz kalınan anlarda karın kaslarını gerdirerek yapılan 'g-straining manevrasını' uygulamak gereklidir. Yüksek g, bir g-suit'le bile rahat değildir. Eski savaş uçaklarında, 6g yüksek bir seviye olarak kabul edilirdi, ancak modern savaş uçakları 9g veya daha fazla g kuvvetine dayanıklı olarak tasarlanırlar. Bu, pilotu yakın hava muharebesinde yüksek manevra kabiliyetini sürdürmede kritik faktör haline getirir. 

Elbisenin işleyişi pilotlar ve diğer hava mürettebatı üyelerinin, manevraları zorlayarak, gövde ve ekstremite kaslarını gererek kan damarlarını sıkıştırarak ve kan akışını vücudun üst kısmında devam etmeye zorlayarak yüksek G'lerin etkileriyle savaşır. Anti-G giysisi, pilotun bacaklarını ve gövdesini, hızlanma sırasında otomatik olarak şişen ve bu bölgelerdeki kan damarlarını sıkıştırmak ve kan akışını beyne devam etmeye zorlayan hava keseleriyle kaplayarak bu sürece yardımcı olur. Anti-G giysisi, şişirme etkisiyle bölge üzerinde kan basıncını artırarak, vücudun alt kısmında venöz kan birikmesini azaltmak ve kalp-göz mesafesini koruyarak vücudun üst kısmında kan akışının devam etmesine yardımcı olur. 

Tipik bir modern anti-G takım elbise, şişirilebilir hava kesecikleri içeren beş dikilmiş cepli, kesitli bir pantolondan oluşur. Mesane ve karnın önünü kaplar, her biri her bacağın her uyluğun ve her baldırın önündeki kısmını kaplar. Vasküler dokuyu sıkıştırmaya ek olarak, karın mesanesi karın içine baskı yapar ve kalbin yerinde kalmasına yardımcı olur. 

Tasarım 

g-suit özel bir giysidir. üstüne giyilen elbisenin altına veya üstüne (tasarıma bağlı olarak) sıkı oturan bir pantolon şeklini alır. g-suit hava taşıtındaki veya uzay aracındaki g kuvvetine duyarlı bir valf aracılığıyla basınçlandırıldığında karın ve bacaklara basınç uygular. Böylece ani yüksek hızlanma anlarında kanın beyinden uzaklaşmasını kısıtlar. g-suit için çeşitli tasarımlar geliştirilmiştir. İlk olarak alt vücut ve bacakların etrafında su dolu mesaneler kullanıldı. Daha sonraki tasarımlarda mesaneleri şişirmek için basınçlı hava kullanıldı. Bu g-suit tasarımı sıvı dolu versiyonlardan daha hafifti, bu nedenle günümüzde hala yoğun olarak kullanılmaktadır. Bununla birlikte, İsviçre şirketi Life Support Systems AG ve Alman Autoflug GmbH, ortama göre sıvıya dönüşen ve performansı diğer tasarımlara göre daha çok arttıran Libelle suit adı verilen g-suit'leri, Eurofighter Typhoon uçaklarıyla kullanılmak üzere için işbirliği yaptı. Libelle suit, ABD Hava Kuvvetleri tarafından da onaylandı.