Tepebaşı Kumaş Nedir, Tepebaşı Kumaş Özellikleri

Tepebaşı üçetek entari (Etnoğrafya Müzesi - Ankara)

Tepebaşı; dokunmuş kumaşları işleyen tezgâhlar Tepebaşı ve Galata'daki atölyelerde bulunuyordu. Bu yüzden, Hüseyni işlemeli kumaşlar kaynaklarda "Tepebaşı" ve Galata işi" olarak da geçmektedir. Her çeşit kumaş üzerine değişik şekillerde bükülmüş altın gümüş alaşımlı tel iplik, düz tel kesme ve bükme tel, pul ve boncuklarla ağır işlemeli kumaşlar hazırlanırdı. Kaynaklardan, "Hüseyni" denilen bu işlemeli elbiselik kumaşların 18.yüzyıl başlarında ortaya çıktığı, 19.yüzyılda daha da zenginleşip yaygınlaştığı anlaşılır. 

Tepebaşı kumaşı, 18.yüzyılda işlemeli kumaşlardan dikilen elbiseler moda olmuştu. Sultan III. Ahmed'in kumaş ve işlemelerde kullanılan altın tel sarfiyatını önlemek üzere İstanbul kadısına 1715 tarihinde gönderdiği hüküm; " …birkaç yıldan beri ağır sırma işleme çekme ve donluk (bir kaftanlık) firenk pesent ve sırma püskül saçak ve kadınların yemenileri ve koyun makramesi yerine kullanılan yemeniler, sırma bükme gaytan,…… bürümcük üzerine dal sırma işleme şeyler peyda olup…….bu durum darphanenin tatiline sebep olacaktır, …… Bu malları miri için zapt edin, işleyenleri de fermana karşı geldiği için küreğe koyun” şeklinde uyarıcı hükümlerle doludur. 

Tepebaşı dokuma kumaştan üretilen giysi. 

Saraydan kılabdan tüketimini azaltmak için art arda yapılan uyarılar ve onların hiç önemsenmediğini gösteren pek çok belge mevcuttur. Bu kısıtlamalara, başta saray kadınları olmak üzere ne kılabdancı, ne işlemeci, ne terzi, ne de çarşı esnafı uymaz. Bu sebeple Sultan II. Mahmud'un İstanbul kadısına gönderdiği 1811 tarihli ferman "Hüseyni tabir edilen sarma işlemeli esvab sanatıyla meşgul olan esnafın kuvvetli bir nizama raptı" hakkındadır. 

Tepebaşı kumaşlarda sarma ve dival işleme teknikleri kullanılmaktadır. Tepebaşı kumaşlarında malzeme olarak ipek, kesme tel, bükme tel, kılaptan, pul, boncuk, mercan ve inci kullanılmıştır. Genellikle kırmızı zemin üzerine işlenmiştir, işleme ipliğinde değişik renkler kullanılır. Tel, kılaptan işleme, ipekle küçük çiçek, dal, yaprak, kurdele şekillerinin işlendiği yoğun, karışık bir görüntüye sahiptir. Tepebaşı kumaşlar özellikle kadın elbisesi olarak giyimde kullanılmıştır.