Tafta ilk defa Çin'de dokunmuştur. Ancak parlak taftaların ilk mucidi ise Lyonlu dokumacı (17. yüzyıl) Octavio May adlı bir ustadır. Tafta kumaş Türkler ve Araplar tarafından ferace, çarşaf, yazlık elbise gibi kıyafetlerin yapımında kullanılmıştır. Doğu’daki gelişmiş dokumacılık nedeniyle; "İranlıların tafta dediği ipekli kumaşının kalite düzeyine, Avrupa ancak 16. yüzyıl sonunda ulaşabildi" denilmektedir. Bursa 15. ve 16.yüzyıllarda Ortadoğu’nun en önemli ticaret ve sanayi merkezlerinden biri olarak yükselmiştir. Bursa aynı zamanda iç ve dış pazar için ağır ve hafif ipekli kumaşlar (kemha, kadife, tafta ve atlas) ihraç eden önemli bir endüstri merkezidir. 1502 tarihine doğru Bursa’da binden fazla ipekli tezgâhı çalışmaktadır. İstanbul’da 16.yüzyıl ortalarında ancak 300 tezgâh vardır. Tafta ve vâlâ kaynaklarda birlikte geçmekte olup vâlâ günümüzde tam olarak bilinemediği için benzer kumaşlar olduğu tahmin edilmektedir. Osmanlı’nın parlak dönemlerinde donanmada yelken bezi olarak da kullanılmış taftaların çözgü ve atkı telleri bir kaç katlı bükülerek istenilen kalınlık sağlanmıştır. Sert dokunuşlu taftalar ayrıca kadın elbiselerinde, perde ve çadırlarda kullanılmıştır.
Vâlâ; tafta kumaşıyla aynı özelliklere sahiptir. Taftadan farkı dokunduktan sonra pişirildiği yani ısıya tabii tutulduğu düşünülmektedir. Genişlikleri ve çözgü tellerinin sayısı ile taftalara benzeyen vâlâlar bugünkü birman veya krepdöşin’e benzediği tahmin edilir. Tafta Kanunnamelerde; vâlâ ile birlikte geçmektedir. Tafta; çözgü ve atkı sıklığı eşit, bu sebeple sert ve dayanıklı bir kumaştır. Dokunduktan sonra yüzüne elle zamk sürülüp, pürüzü giderilirdi. Çifte tafta, yekta tafta, dü-hezari tafta olmak üzere çeşitleri vardır. Orduda kullanılan bayraklar için en çok kırmızı ve yeşil tafta üretilirken, giyim-kuşamda siyah tafta da kullanılmıştır. Bu dokumalar giyim ve ev tekstilinde kullanılmaktadır. Tafta ve vâlâ dokumalarında malzeme olarak ipek kullanılmakta ve bezayağı ile desensiz olarak Bursa ve İstanbul’da dokunmaktadır. Dokumalarda kırmızı, yeşil, mavi, sarı, beyaz, nohut rengi, siyah ve krem renkler kullanılmıştır.
0 yorum:
Yorum Gönder