Perlit, petrografide soğumaya bağlı olarak meydana gelen uzamanın, gözle veya mikroskopla görülebilecek konsantrik yapı ya da kırılmasının meydana getirdiği özel bir volkanik camsı kayaç türünü ifade eder. Perlit az hacimdeki düşük yoğunluğu, fiziksel esnekliği, kimyasal sabitliği, düşük ses geçirgenliği, ateşe karşı dayanıklılığı ile önem arz etmektedir.
Perlit aynı zamanda, doğal olarak oluşan silis esaslı volkanik kayaçlara verilen addır. Perlit, perlstein kelimesinden türemiş olup (Perl=inci Perlstein=İnci taşı) çok sayıda konsantrik yarıkları olan hiyaloliparit ve fetiyaloriolitler (camsı kayaçlar) gibi tanımlanır. Perlit tanımı, mağmanın asit fazında oluşan lavların soğuyup gözle ve mikroskopla görülebilecek bir yapıda kırılmasının meydana getirdiği kütle bünyesinde su damlacıkları bulunan volkanik bir cam türünü ifade eder. Bazı perlit türleri kırıldığı zaman inci parlaklığında küçük küreler elde edildiğinden perlit ismi inci anlamına gelen perle kelimesinden türetilmiştir. Ticari kullanımda ise perlit elverişli bir sıcaklığa kadar ısıtıldığında genleşen ve gözenekli bir hale gelen volkanik menşeli ve doğal olarak oluşan asidik bir camdır. Perlit belirli tane iriliğinde özel formlarda 900-1100 °C arasında ısıtıldığında hacmini yaklaşık 20 kat genleştirmekte ve mısır gibi patlayarak yoğunluğu çok hafif bir hale gelmektedir. Gözeneklilik, perlit taneciklerindeki boşluk hacmini toplam tanecik hacmine oranının ortalaması olarak tanımlanır. Gözeneklilik perlite emicilik ve yüzeyde soğuma özellikleri kazandırmakta ve bu nedenle bu özelliğin gerekli olduğu uygulama alanlarında önem taşımaktadır. Su kirliliğini giderme çalışmaları ve ısı yalıtıcılığı aranan durumlarda su emicilik istenmemektedir. Bunun nedeni gözeneklere dolan suyun ısı iletkenliğini arttırması olmaktadır. Bu durumda silikon veya bir maddeyle gözenekler pasifleştirilerek perlit hidrofobize edilmektedir. Perlit'in kırılmış olan parçaları inci parlaklığındadır. Bunun için inci gibi cilası olan, soğan kabuğu şeklinde konsantrik yapılı, bir camsı kayaç olarak tarif edilir. Ticari anlamda ise perlit, elverişli bir sıcaklığa birdenbire getirildiği zaman genleşen (patlayan) volkanik menşeli ve doğal olarak zuhur ederi asidik bir camdır. Yani perlitin halen ticarette kullanılış şekli,erime derecesine kadar ısıtıldığı veya alev temasına kısa biran bırakıldığı zaman 2-20 defa hacmi büyüyen tabii herhangi bir volkanik camsı kayacın ürününe denilir. Perlit ismi kayaca verildiği gibi gerileştirilmiş ürüne de ticari olarak verilmektedir. Diğer volkanik camlardan farklı olmasının sebebi bünyesinde yüksek miktarda su ihtiva etmesidir. Obsidiyen vitrofir ve pekstayn gibi diğer volkanik camsı kayaçlar perlitten oluşum itibarı ile farklıdır. Obsidiyen doğrudan doğruya ana magmadan teşekkül eder. Perlit ise magmatik suyun emilmesinden sonra meydana gelir.
Perlitin tüketim alanları şu şekilde bilinmektedir
İnşaat sektöründe perlit kullanımı
- Şekillendirilmiş izolasyon malzemeleri (çatı ve zemin izolasyonlarında)
- Perlitli sıvalar, perlit agregalı hafifi yalıtım betonu (Çimento veya alçı bağlayıcı)
- Perlit agregalı hafifi yapı elemanları tavan kiremitleri, boru izolasyonları vs.
- Gevşek dolgu malzemesi olarak (tavan araları zemin ve duvar boşluklarında yalıtım malzemesi olarak; silikonla özel bir işleme tabi tutularak köpük halinde)
- Yüzey döşemelerinde (ısı ve ses yalıtıcı olarak)
- Çimento ve alçı dışındaki bağlayıcılarla yapılan özel amaçla perlit betonları
Tarım sektöründe perlit kullanımı
Toprağın fiziksel özelliklerini artırıcı substrat Maddesi olarak, gerekli uygun toprak koşullarını sağlamak topraktaki sıkılığın artmasına yardım ederek su drenajını azaltmak ve nemi muhafaza etmek, fideler için üreme ortamı oluşturmak, toprağı havalandırmak gibi nedenlerle aşağıdaki alanlarla geniş olarak kullanılır.
- Tarla tarımında
- Bahçe tarımı ve seracılıkta (fide yetiştiricilik, kültür tanımı gibi)
- Çimli spor alanlarında
Gıda, ilaç ve kimya sanayisinde filtre yardımcı maddesi olarak
Gıda sanayisinde: Meyve sularını süzmede, bitkisel yemeklik yağlarını süzmede, şeker şerbeti süzmede, mısır şerbeti süzmede (glikoz /dekstroz üretiminde), bira, şarap ve likörleri süzmede.
İlaç ve kimya sanayisinde
Boyaların süzülmesinde, kağıt sanayisinde (beyaz su filtrasyonu), antibiyotiklerin süzülmesinde, pektin süzmede, sitrik asit süzmede, soda külü eriyiklerinin filtrasyonu, sodyum silikat (su cam), sülfürik asit filtrasyonu, uranyum şerbeti filtrasyonu, flok süzmede (alüminyum hidroksit ve flokülasyon işlemlerinde), fosforik asit süzmede.
Diğer süzme işlemlerinde: İçme suyu süzmede, yüzme havuzlarının suyunu süzmede, atık suları temizleme ve süzme işlemlerinde, makine yağı süzmede (kullanılmış makine yağlarının rejerasyonu).
İlaç ve kimya sanayisinde dolgu maddesi olarak
- Çeşitli ilaçlarda (insan sağlığı ilaçların veteriner ilaçları)
- Haşere ilaçlarında (bitki koruma vb.)
- Temizleyici tozlarda
- Gübrelerde
- Dinamit üretiminde
- Testüre örtücülüğü yüksek (yüzeyi genli) boyaların üretiminde
- Kozmetik sanayisinde (sabun vb.)
Sanayide ısı yalıtım malzemesi olarak;
- 1000 °C ye kadar sıcaklıktaki reaktörlerin potanların vb. yalıtımında
- Soğuk hava depolarının yalıtımında
- Sıvılaştırılmış gaz tanklarının ısı yalıtımında: Sıvılaştırılmış petrol gazları (LPG), sıvılaştırılmış doğal gazlar (LNG), sıvı oksijen, sıvı azot ve amonyak, sıvı propan, etan ve metan, sıvı soygazlar, itici gazlar (propellanlar), soğutucu gazlar (refrigeranlar vb.)
- Seramik ve cam sanayisinde katkı maddesi olarak;
Metalürjide
- Döküm kumuna katkı maddesi olarak
- Dökümcülükte metalurjik flaks olarak
- Potadaki ergimiş metalin korunmasında
- Demir ve çelik sanayisinde ergimiş metalin cüruf kontrolünde veya haddeye giden sıcak metal ingotların ısı kayıplarını önlemede
- Perlitli yalıtıcı refrakterlerin üretiminde
- Seramik bağlayıcılı refrakter tuğlalar
- Alüminyum fosfat bağlayıcılı perlit refrakter tuğla veya betonlar
- Perlitli refrakter harçlar
Diğer Alanlardaki Uygulamalar
- Tekstilde özellikle denim kumaşlarda perlit yıkama adı verilen süreçlerinde.
- Petrol, su ve jeotermal sondajlarda (çimentolama işlemini kolaylaştırıcı katkı maddesi olarak)
- Gemi diplerini kaplama ve yalıtımında (kalafat macunları)
- Petrol artıklarından veya diğer yağlı atıklarından kaynaklanan su kirliliğini gidermede (Bilhassa denizlerdeki)
- Baraj göllerinde, kentlerde, açık su rezervuarlarda buharlaşmayla su kaybını önleyici olarak
- Ambalajlamada dolgu malzemesi olarak
- Plastik köpük ve plakalara dolgu ve katkı malzemesi olarak
- Ucuz ve hafif plastik mobilya yapımında dolgu maddesi olarak (Bahçe sandalye ve masası)
- Yangına karşı özellikle çelik kontrüksiyonlarda yalıtım katı olarak Perlit genleşmiş olarak kullanıldığı gibi ham olarak da geniş kullanım alanlarına sahiptir.
0 yorum:
Yorum Gönder