 |
| Antik metal paralar. |
Günümüz dünyasını şekillendiren en önemli ekonomi aracı olan paranın tarihi Lidyalılara kadar dayanıyor. Tarihe parayı bulan ilk uygarlık olarak geçen Lidyalılar, M.Ö. 7. yüzyılda Anadolu’da yaşamıştır. Paranın bulunması, dünyada pek çok olgunun değişmesini ve medeniyetlerin gelişmesini sağlamıştır. Önceden bir mal almak istediğinde, malı alacağı kişiye de onun ihtiyacı olabilecek eşdeğer bir ürün ya da eşya vermeleri gereken insanlar paranın icadı ile birlikte bu yükten kurtuldu. Çünkü takas sistemi her zaman adaletli olmuyordu. İnsanlar bazen ufak bir miktar yiyecek için, çok değerli eşyalarını vermek zorunda kalabiliyordu. Paranın icadı sayesinde, artık emeğin değerini ölçen ve gelişimin önünü açan bir araç oldu.
Bugünkü anlamıyla tam bir değişim aracı olarak kullanılan ilk madeni paraları, Lidyalılar icat etmiştir. Daha önceki çağlarda takas ekonomisi vardı ve bu ekonominin değişim birimi olarak hayvanlar veya herkesin işine yarayan çeşitli mallar kullanılırdı. M.Ö. 12. yüzyılda Çin'de takas ekonomisindekilere kıyasla daha sembolik değişim araçları da kullanılmıştır. Örneğin, küçük metal eşyalar veya deniz kabukları değişim aracı olarak kullanılmıştır. Bunların kullanımı bugünkü paraya biraz daha benzese de, bu değişim araçları günümüzde kullanılan paranın tam karşılığı sayılmaz. Paranın icadı ancak M.Ö. 7. yüzyılda Lidyalılar döneminde gerçekleşebilmiştir. Ticarette oldukça ileri olan Lidyalılar döneminde, ticaretin daha kolay yapılabilmesi için madeni paralar üretilmeye başlandı. Lidya Kralı Alyattes'in emriyle basılan ilk madeni paralar, gümüş ve altın gibi değerli madenlerden üretilmiştir. Paranın mucidi Lidyalılar olmakla birlikte, eski çağlarda birçok uygarlık parayı kullanmıştır. Ayrıca Çinliler de paranın tarihsel gelişimine, ilk kâğıt paraları basarak katkıda bulunmuşlardır.
Yani, paranın ortaya çıktığı yer şu an bizim yaşadığımız topraklardır. Paranın bulunması, dünyada pek çok olgunun değişmesini ve medeniyetlerin gelişmesini sağlamıştır. Önceden bir mal almak istediğinde, malı alacağı kişiye de onun ihtiyacı olabilecek eşdeğer bir ürün ya da eşya vermeleri gereken insanlar paranın icadı ile birlikte bu yükten kurtuldu. Çünkü takas sistemi her zaman adaletli olmuyordu. İnsanlar bazen ufak bir miktar yiyecek için, çok değerli eşyalarını vermek zorunda kalabiliyordu. Paranın icadı sayesinde, artık emeğin değerini ölçen ve gelişimin önünü açan bir araç oldu.
Paranın Basıldığı Yere Neden Darphane Deniyor
Paranın basıldığı yere darphane denmesinin sebebi Lidyalılarla alakalıdır. Tarihte ilk parayı basan Lidyalılar o dönem para basmak için darp yöntemini kullanmıştır. Bu yöntemde; bir kalıba konan madeni pul, hareketli üst sistem içine yerleştiriliyor. Kalıba da çekiçle vuruluyor. Böylece para basılmış oluyor. O dönem için zahmetli bir yol olsa da tüm dünyanın seyrini değiştiren Lidyalılar, isimlerini tarihe yazdırdılar. Büyük darphaneye geçişte ise Osmanlı’nın payı vardır. Tarihin ilk büyük darphanesini Fatih Sultan Mehmet Han, İstanbul’u fethettikten sonraki süreçte kurmuştur.
Banknotun Tarihi
Madeni paranın bulunması ve banknot sistemine geçişin arasında yüzyıllar vardır. Anadolu’da bulunan madeni para zamanla tüm dünyaya yayılmış ve krallar kendi isimleri ile paralar bastırmıştır. Ancak kağıt paraya geçiş M.S. 6. yüzyılda Çin’de gerçekleşmiştir. Kağıt para, madeni paranın ihtiyacı karşılamaması sebebiyle değil, senet olarak icat edilmiş, sonrasında da senetler paraya dönüşmüştür. Avrupa’da para ilk defa 1661 yılında İsveç’te, Amerika’da ise 1690 yılında basılmıştır.
0 yorum:
Yorum Gönder