Keten bitkisi; lifi, yağı ve tohumu için yetiştirilir. Tohumu hem yağ elde etmek, hem tıbbi amaçlar için kullanılır. Küspesi hayvan yemi olarak değerlendirilir. Fakat pamuk gibi ketene de asıl değer kazandıran, lifidir. Tüm bitkisel liflerde olduğu gibi keten de ağırlıklı olarak selülozdur. Selülozun yanında lignin, pektin, hemiselüloz gibi maddeler de bulunur.
Keten lifleri en az 5000 yıldır eğirilip dokunmaktadır. Antik Mısır’da çok ince lifler firavunların mumyalanmasında kullanılırken, Avrupa’da giyimde keten lifi kullanımı neolitik dönem kadar dayanmaktadır. Keten 30’dan fazla ülkede yetiştirilmektedir. Dünyanın lider keten lif üreticileri Çin, Rusya, Belarus ülkeleri ve Fransa’dır. Türkiye’de keten üretimi çok azaldığından, lif ihtiyacı ithalat yoluyla karşılanmaktadır. Hasat edilen ketenin tekstil sanayinde kullanılabilmesi için öncelikle bitkinin gövdesinden ayrılması gerekir. Çünkü keten lifleri bitkinin gövdesinde gelişmekte ve hüzme denilen lif demetleri halinde bulunmaktadır.
Liflerin bitki gövdesinden iki yöntemle ayrılır:
a. Mekanik: Keten yivli silindirlerin arasından geçirilir, ezilip kırılarak liflerine ayrılır. Gövdenin kabuk kısmı odun kısmından ayrılır.
b. Havuzlama: Daha çok bu yöntem kullanılır. Sak veya kabuk, suda veya çiğde bekletilerek mikroorganizmaların etkisi altında çürütülür. Bakteri ve mantarlar çoğalarak dış pektini uzaklaştırıp, lifleri huzmeler halinde gövdeden ayırır.
Enzim teknolojisindeki gelişmelerin sonucunda pektin uzaklaştırma hazır pektinaz enzimleriyle de yapılabilmektedir.
Biyolojik havuzlama
Çiğde çürütme
Durgun suda havuzlama
Akar suda havuzlama
Ilık veya sıcak suda havuzlama
Enzimlerle havuzlama
Kimyasal maddelerle havuzlama
Bu yöntemler ayrı ayrı veya birlikte uygulanabilir. Pamuktan daha sağlam oluşu, doğal görünümü, konfor özelliği ile keten günümüzde ev tekstili, giyim eşyası, sigara kağıdı, otomotiv sanayi gibi farklı yerlerde kullanılmaktadır.
2 yorum:
keten lifleri keten otundan elde edilir.
keten bitkisi, keten kumaş ham maddesi nedir, ketenli kumaş elbiseler nasıl yapılır, keten lifi nasıl üretilir, keten lifinin elde edilmesi, keten elyaf nedir,
Yorum Gönder