Yabani ipek ya da tussah ipeği (Alm. Tussahseide, Fr. tussor, İng. tasar; tussah), özellikle Antherae paphia, A. mylitta ya da A. pernyi gibi yabani ipekböceklerinden elde edilen kaba, açık kahverengi ipek çeşidi.
İpek lifleri, yabani ve ehlileştirilmiş olan 2 tür ipekböceğinden elde edilir. Yabani ipek böcekleri tamamen insan kontrolü altında yabani ağaçlarda yetiştirilir. Bu böceklerin besin seçim yelpazesi çok geniştir. Yabani ipekböceği meşe, kauçuk gibi ağaç yaprakları ve hint yağı ile beslenirler. Ehlileştirilmiş olan ipekböceği mullberry olarak adlandırılır ve sadece dut yaprağı ile beslenir. Yabani ipek böceklerinden elde edilen ipek liflerine Tasar, Eri ve Muga, Anaphe ipeği vb. örnek verilebilir. Bunlar yabani ipek olarak adlandırılmaktadır. Mulberry ipeğinde ipek zamkının oranı % 20-25'tir. Bazı istisnai durumlarda örneğin Tussah ipeğinde bu oran % 38 gibi büyük bir değer olabilir. Zamk, kaynağına bağlı olarak altın sarısı, sarımsı, sarımsı kahverengi veya sarımsı yeşil gibi renklerde olabilir. Bazen beyaz da olabilir.
Yabani ipeğin en iyi bilinen türü, Tussah ipek böceklerini zamk çıkarıldıktan sonra bile kahverengidir. Bu yüzden boyanmadan önce hidrojen peroksitle ağartılması gerekmektedir. Ağartma işlemi kimyasal maddeler ile yapıldığı için sağlıklı değildir.. Mikroskop altında incelendiğinde Tussah ipeğinin farklı kalınlıklarda bantlı bir yapısının olduğu görülür. Liflerin fibrilar yapısında görülen dik çizgiler vardır.
Mulberry ipeğiyle karşılaştırıldığında, Tussah ipek ipliklerinin daha yassı ve daha geniş olduğu görülür. Tipik Tussah ipeğinde yassı benekler vardır bu yüzden sıkıştırılmış benekli (squeezed spots) olarak adlandırılır. Kozada üst üste gelen iki ipek ipliğinin kesiştiği yerlerde oluşurlar. Tussah ipeğinin lif kesiti kama görünüşlü ve köşelidir. Uzunlamasına görünüşüne benzer olarak düz ve bantlı bir yapı gösterir. Yabani Tussah ipek böceğinden elde edilen ipek lifleri bakır rengine sahip kalın liflerdir. Dutla beslenen ipek böceklerinden elde edilen liflere göre parlak değillerdir. Mulberry ipek böceğinden elde edilen ipek lifleri ise parlaktır. Yabani ipek böceğinin ehlileştirilmiş ipekböceğinden daha büyüktür. Fakat kozaları ince olduğu için daha az ipek verir. Dut yaprağı ile beslenen ipek böceğinden oluşan ipeğin doğal rengi, fildişine, kreme yakın bir renktir. El işi büyük bir zanaat ister. Dolayısıyla hızlıca üretilemez zaman ister.
0 yorum:
Yorum Gönder