Yabani ipek ya da tussah ipeği (Alm. Tussahseide, Fr. tussor, İng. tassar; tussah), özellikle Antheraea paphia, A. mylitta ve A. pernyi gibi yabani ipekböceklerinden elde edilen kaba ve açık kahverengi bir ipek türüdür. Yabani ipek, genellikle doğal ortamda yetişen ipekböceklerinden elde edildiği için daha sert ve kalın liflere sahiptir.
Yabani ve Ehlileştirilmiş İpekböcekleri Arasındaki Farklar
İpek lifleri, yabani ve ehlileştirilmiş olmak üzere iki ana türden elde edilir. Yabani ipekböcekleri, insan kontrolü olmadan doğada yetişir ve beslenmeleri çok çeşitli ağaç yapraklarıyla olur. Yabani ipekböceklerinin besin kaynakları arasında meşe, kauçuk ağaçları, hint yağı gibi bitkiler bulunur.
Ehlileştirilmiş ipekböcekleri ise, sadece dut yaprağı ile beslenir ve bu tür ipek, mulberry ipeği olarak bilinir. Mulberry ipeği, daha ince ve parlak liflere sahiptir. Yabani ipek böceklerinden elde edilen ipek lifleri arasında ise Tasar, Eri, Muga ve Anaphe ipeği gibi türler bulunur.
İpek Zamkı ve Yabani İpek Liflerinin Özellikleri
Yabani ipek liflerinde bulunan ipek zamkı oranı, genellikle %20-25 civarındadır. Ancak Tussah ipeği gibi bazı yabani ipek türlerinde bu oran, %38 gibi daha yüksek değerlere çıkabilir. Zamkın rengi, kaynağına bağlı olarak değişkenlik gösterir; genellikle altın sarısı, sarımsı kahverengi, sarımsı yeşil veya bazen beyaz olabilir. Zamk, ipek liflerinin doğal sertliğini artırır ve bu nedenle Tussah ipeği ağartılmadan önce hidrojen peroksit ile beyazlatılmalıdır.
Yabani İpek Liflerinin Yapısı ve Görünümü
Mikroskop altında incelendiğinde, Tussah ipeği, farklı kalınlıklarda bantlı bir yapıya sahip olduğu gözlemlenir. Liflerin fibriler yapısında, dik çizgiler bulunur. Ayrıca, Tussah ipeği daha geniş ve yassı bir yapıdadır, bu da ona sıkıştırılmış benekli (squeezed spots) bir görünüm kazandırır. Bu benekler, kozanın üzerine gelen iki ipek ipliğinin kesiştiği yerlerde oluşur.
Tussah ipeği, lif kesitinde kama şeklinde ve köşeli bir görünüme sahiptir. Yabani Tussah ipek böceğinden elde edilen ipek lifleri, bakır rengi ve kalın liflerden oluşur, bu nedenle daha az parlak olurlar. Buna karşın, dut yaprağıyla beslenen ehlileştirilmiş ipek böceklerinden elde edilen mulberry ipeği, parlak ve daha ince liflere sahiptir.
İpek Liflerinin Kalınlığı ve Parlaklık Farkları
Mulberry ipeği ile karşılaştırıldığında, Tussah ipeği daha kalın ve parlaklık açısından zayıf bir yapıya sahiptir. Tussah ipeklerinin doğal rengi, genellikle kahverenginden açık sarıya kadar değişir ve genellikle boyanması gereklidir. Mulberry ipeği, doğal olarak daha parlak ve incelikli bir yapıya sahiptir.
Yabani İpek Üretimi ve El Sanatı
Yabani ipek üretimi zaman alıcı ve el işçiliği gerektiren bir süreçtir. Tussah ipeği ve diğer yabani ipek türleri, çok kısa sürede üretilemez ve üretim süreci özen ve zaman gerektirir. El işi, bu süreçte büyük bir zanaat gerektirir, çünkü her bir kozanın dikkatlice işlenmesi gerekir. Yabani ipek böceklerinin büyüklüğü genellikle ehlileştirilmiş ipek böceklerinden daha büyük olsa da, kozanın ince yapısı nedeniyle daha az ipek verirler. Ancak, doğal yapısı ve dayanıklılığı sayesinde, yabani ipek endüstrisinde önemli bir yer tutar.
0 yorum:
Yorum Gönder
Merhaba, daha kaliteli bir site için yorumlarınızı bekliyoruz.