Sepi, sepileme ya da tabaklama (Alm. Gerbung, Fr. tannage, İng. tannage, tanning), deri kolajeninin çeşitli kimyasal maddeler ile tepkimeye sokularak mikroorganizmal bozunmaya, yaş ya da kuru durumda ısıya dayanıklı kullanılabilir bir malzemeye dönüştürüldüğü işleme denir. Sepilemek, hayvan post ve derilerini kullanılabilecek duruma getirmek için türlü işlemler uygulamaktır.
Sepileme Çeşitleri ve Sepileme ile İlgili Kavramlar
Ağartıcı tanen (Alm. Bleichgerbstoff, Fr. tannin de blanchiment, İng. bleaching tannin), derilerin renklerini açma yeteneğine sahip bitkisel ya da sentetik sepileme maddesi.
Ağartma özütü ya da ağartıcı ekstrakt (Alm. Bleichextrakt, Fr. extrait tannant de blanchiment, İng. bleaching extract), bitkisel sepilenmiş derilerin renklerinin açılmasında kullanılan, genellikle asitler ve suda çözünebilir yağlar gibi bazı katkı maddeleri içeren, yoğun bir şekilde sülfite edilmiş bitkisel sepileme maddesi özütü.
Ağırlık kazandırma maddesi (Alm. Beschwerungsmittel, Fr. alourdissant, produit de retannage, İng. loading agent), bitkisel olarak sepilenmiş derilere özellikle köselelerin ağırlığını artırmak amacıyla ilave edilen magnezyum sülfat, bentonit vb. mineral sepileme maddeleri.
Aldehit sepileme (Alm. Aldehydgerbung, Fr. tannage aldèhyde, İng. aldehyde tannage), aldehit çeşitleri kullanılarak gerçekleştirilen sepileme işlemi.
Algarobilla (Alm. Algarobilla, Fr. algarobille, İng. algarobilla), Orta ve Güney Amerika'da, özellikle Şili'de yetişen Caesalpiniaceae brevifolia'nın tohum ve meyve kabuklarından elde edilen bitkisel sepileme maddesi.
Alt işlenti (Alm. Wasserwerkstatt, Fr. atelier de rivière, İng. beamhouse; beamhouse processing), sepileme işlemi öncesinde yapılan tüm deri işlentileri.
Alüminyum sepileme (Alm. Aluminiumgerbung, Fr. tannage à l'aluminium, İng. aluminium tannage), bir alüminyum tuzu ile deri sepileme işlemi.
Amfoter sepi maddesi (Alm. amphoterer Gerbstoff, Fr. tanin amphotère, İng. amphoteric tannin), molekül yapısında hem anyonik hem de katyonik gruplar bulunan ve pH'ya bağlı olarak ilgili grubu iyonize olabilen sepi maddesi.
Asidik şerbet (Alm. Sauerbrühe, Fr. jus acide, İng. acid liquor), hidrolize olabilir bitkisel doğal asidik karakterli sepileme maddeleri ya da asitlendirme, fermantasyon sonucu asit oluşumuna bağlı düşük pH değerine sahip sepileme çözeltileri.
Aşırı sepilenme (Alm. übergerbt; Fr. surtanné; İng. overtanned), bir derinin gereksiz ve istenmeyen bir şekilde yüksek oranda sepileme maddesi içermesi.
Atık şerbet (Alm. Endfarbe, Fr. liqueur de queue, İng. tail-liquor), taneni hemen hemen tükenmiş sepileme çözeltisi.
Avaram kabuğu (Alm. Avaramrinde, Fr. écorce de Cassia, écorce d'avaram, İng. avaram bark), Hindistan ve Burma'da yetişen Cassia auriculata türü çalıların eczacılık ve sepicilikte kullanılan kabuğu.
Bağlanma değeri (Alm. Bindungswert, Fr. valeur de combinasion, İng. fixation value), bitkisel ya da sentetik sepileme maddesinin deriye ya da deri tozuna bağlanma gücünü gösteren ve 100 kısım kuru deri tozunun aşırı yoğun sepileme maddesi içeren çözeltide sepilendiğinde, bağladığı ve su ile yıkamaya karşı dayanıklı sepileme maddesi miktarı olarak tanımlanan ölçü.
Bağlanma sağlamlığı (Alm. Bindungsfestigkeit, Fr. solidité de liasion, İng. combination firmness), soğuk ve sıcak su gibi etkiler altında sepi maddesinin deride tutunma özelliği.
Bazik krom sülfat (Alm. basisches Chromsulfat; Fr. sulfate de chrome basique, m; İng. basic chromium sulphate), sepileme ve ikincil sepileme işlemlerinde kullanılan, sülfat ile maskelenmiş, farklı derecelerde bazikleştirilmiş üç değerlikli krom tuzu.
Beyaz sepilenmiş yaş deri, beyaz tabaklanmış deri ya da wet-white (Alm. wet-white; Fr. wet-white; İng. wet-white), alüminyum, aldehitler ve yapay tanenler gibi beyaz renk veren sepileme maddeleri ile tabaklanmış yaş haldeki büyük ya da küçükbaş deriler.
Bitkisel sepi şerbeti (Alm. Tannin-lösung, Fr. jusée, jus tannat, İng. vegetable tan liquor), bitkisel sepi maddesi içeren bir çözelti.
Bitkisel sepileme maddesi ya da bitkisel tanen (Alm. Pflanzengerbstoff, pflanzlicher Gerbstoff, Fr. tanin végétal, İng. vegetable tannin), bazı bitkilerin kök, kabuk, odun, yaprak ve meyve kısımlarından özütlenen yüksek moleküler ağırlıklı polifenolik esaslı sepi maddeleri. Tanence zengin bazı bitkilerin kabuk, odun, meyve, yaprak vb. kısımlarından elde edilen sepileme özelliğine sahip maddeler.
Bitkisel sepilenmiş deri (Alm. pflanzlich gegerbtes Leder, Fr. cuir de tannage végétal, İng. vegetable tanned leather), sadece bitkisel sepileme maddeleri ya da bunlarla birlikte derinin bitkisel sepileme sonucu oluşan karakterini değiştirmeyecek kadar az miktarda, sepileme işlemine yardımcı olacak ve geliştirecek bazı diğer maddeler kullanılarak üretilmiş deri.
Bitkisel sepilenmiş yarı mamul deri (Fr. peau prétannée végétal, İng. fringe-level tanned hide), genellikle mimozayla sepilenmiş ya da tipik yarı mamul kurutulmuş deriden daha hafif bir bitkisel sepileme işlemi görmüş, sadece ihracat ve daha ileri işlemler için kurutulmuş deri.
Büzüştürücü tanen (Alm. Schrumpfledergerbstoff, Fr. tanin crispant, İng. leather shrinking tanin), tola cildini önemli derecede büzüştürme özelliği olan, tepkimeye girme yeteneği yüksek sepileme maddesi.
Büzüşük deri (Alm. Schrumpftesleder, n; Fr. cuir crispé, m; İng. shrunk leather) deri. Şiddetli ve ani etki yapan bir sepileme maddesi ile cilt yüzü büzüştürülmüş deri.
Çebulinik asit (Alm. Chebulinsäure, Fr. acide chebulinique, İng. chebulinic acid), 1 mol glikozun 3 mol gallik asit ve 1 mol çebulik asit ile esterleşmesinden meydana gelmiş, zor çözünen, kristal yapılı bitkisel sepi maddelerinin içinde bulunan beyaz renkli bir asit.
Çok tane boyluluğu (Alm. Vielteiligkeit, Fr. polydispersité, İng. polydispersivity), doğal ya da yapay sepileyiciler gibi maddelerin oluşturduğu koloidal çözeltinin farklı boyutta tanecik içerme özelliği.
Çift banyo krom sepileme (Alm. Zweibadchromgerbung, Fr. tannage à deux bains, İng. two-bath chrome tanning), önce potasyum ya da sodyum dikromat ve mineral asit ve sonra da sodyum tiyosülfat ve sülfürik asit çözeltileri ile yapılan sepileme işlemi.
Deri talaşı ya da tıraş atığı (Alm. Falzspäne, Fr. dérayures, İng. shavings), sepilenmiş ıslak ya da kuru derilerin kalınlığı tıraş makinesiyle ayarlanırken ortaya çıkan atık.
Dhawa (Alm. Dhawa, Fr. dhawa, İng. dhawa), Hindistan alt kıtasında yetişen, kışın yapraklarını döken, yaprakları Dhawa veya yerel sumak adıyla sepilemede kullanılan Anogeissus latifola adlı ağaç.
Disiyandiamit ya da disiyandiamit reçine (Alm. Dicyandiamid, Fr. dicyandiamide, İng. dicyandiamide), sepileme özelliğine sahip ancak daha çok ikinci sepilemede derilerin boşluklu kısımlarının doldurulmasında tercih edilen disiyandiamidin formaldehitle yoğuşma tepkimesinden elde edilen bir tür sepi maddesi.
Dongola sepi (Alm. Dongolagerbung, Fr. tannage dongola, İng. dongola tannage), gambir sepilemesinden sonra alüminyum ile yapılan kombinasyon sepileme işlemi veya ters sırada bu malzemelerle yapılan işlem.
Formaldehit sepileme (Alm. Formaldehydgerbung, Fr. tannage au formaldéhyde, İng. formaldehyde tannage), sağlığa zararlı etkisinden dolayı artık kullanılmayan bir aldehit sepileme türü.
Fosfolipit sepileme (Alm. Phosphatidgerbung, Fr. tannage aux phospholipides, İng. phoshatide tannage), beyin, kemik iliği ve yumurta sarısı gibi fosfatid içeren maddeler ile yapılan sepileme türü.
Gallik asit değeri (Alm. Gallussäurefaktor, Fr. indice d'acide gallique, İng. gallic acid value), deri tozu yöntemiyle bitkisel sepileme maddesindeki bir gram tanenin Löwenthal yöntemiyle tespitinde kullanılan potasyum permanganatı tüketen gallik asidin miktarı.
Gambir (Alm. Gambir, Fr. gambier, İng. gambier), Borneo, Çin ve Endonezya'da yetişen Uncaria gambier çalılıklarının yapraklarından elde edilen bir sepileme özütü.
Geri sepileme ya da sepi sökme (Alm. Entgerben, Fr. détannage, İng. detannage), yükseltgenme, indirgenme ya da alkali bir çözelti ile muamele edilen deriden bağlı sepileme maddelerini az ya da çok uzaklaştırma işlemi.
Glase sepileme (Alm. Glacegerbung, Fr. tannage mégi, İng. glace tanning), eski dönemlerde uzun süre kullanılmış, şap ya da alüminyum sülfat, tuz, yumurta sarısı ve buğday unu karışımı ile tolaların terbiye edilmesi ya da sepilenmesi işlemi.
Glutaraldehit (Alm. Glutaraldehyd, Fr. glutaraldéhyde, İng. glutaraldehyde), deri üretiminde tek başına, ön ya da tekrar sepileme maddesi olarak kullanılabilen, yıkama ve alkali dayanımını artıran, OHC(CH2)3CHO formülüne sahip bir dialdehit.
Hızlı sepi (Alm. Schnellgerbung, Fr. tannage rapide, İng. quick tannage; rapid tannage), kösele üretiminde sepilemeyi klasik yöntemlerden çok daha kısa bir sürede tamamlamak üzere tasarlanmış sepileme metodu.
Kateşin sepi maddesi (Alm. Katechingerbstoff, Fr. tanin catéchique, İng. catechin tannin), 5:7:3:4 tetrahidroksiflavan-3-ol yapısındaki kateşin esaslı sepileme maddesi.
Kateşu özütü (Alm. Catechu, Fr. cachou, İng. true cutch), Hindistan ve Burma’da yetişen Acacia catechu ağacından hazırlanan sepileme özütü.
Katışım sepileme ya da kombinasyon sepileme (Alm. Kombinationsgerbung, Fr. tannage combiné, İng. combination tannage), iki ya da daha fazla farklı türde sepileme maddesinin genellikle ayrı ayrı ya da birbiri ardına uygulanmasıyla yapılan sepileme.
Kebrako özütü (Alm. Quebrachoextrakt, Fr. extrait de québracho, İng. quebracho extract), sülfitleme gibi bir işleme tabi tutulmuş ve soğuk suda tamamen çözünerek deri sepilemede kullanılan özüt.
Kesit sepileme (Alm. durchgerben; Fr. tanner de part en part; İng. tan-through), sepileme işleminde kullanılan tabaklayıcı maddenin tola kesitine sepilenmemiş kısım kalmayacak şekilde tam olarak nüfuz etmesi.
Kinon sepileme (Alm. Chinongerbung, Fr. tannage à la quinone, İng. quinone tannage), kinon sepileme maddesi kullanılarak tolanın deriye dönüştürülmesi işlemi.
Krom sepileme (Alm. Chromgerbung, Fr. tannage au chrome, İng. chrome tanning), bazik krom (III) tuzları kullanılarak yapılan sepileme türü.
Kükürt sepileme (Alm. Schwefelgerbung, Fr. tannage au soufre, İng. sulphur tannage), tolanın bitkisel sepileme ve yağlama sonrası, sodyum tiyosülfatın asitlendirilen çözeltisi ile işlenmesi sonucu bünyesindeki asıltılı kükürdün çökeltilmesi işlemi.
Maleik anhidrit (Alm. Maleinsäureanhydrid, Fr. anhydride maléique, İng. maleic anhydride), deri. Sepileme ve deri dolgu maddesi olarak geliştirilmiş strienli bir kopolimer. Kimyada formülü C4H2O3, ergime noktası 53 °C olan, maleik asitten bir su molekülü ayrılmasıyla oluşan, renksiz, katı anhidrit.
Malet (Alm. Malett, Fr. malette, İng. mallet), genellikle Güney Avustralya'da yetişen Eucalyptus occidentalis türü ağaçların kabuklarından elde edilen bitkisel esaslı sepileme maddesi.
Mangrov (Alm. Mangrove, Fr. mangrove, İng. mangrove), Avustralya, Borneo, Hindistan, Filipinler, Batı Afrika vb. bölgelerde nehirlerin denize açıldığı bölgelerde ve kıyı bataklıklarında yetişen Rhizophora mucronata ve conjugata, Bruguiera gymnonhiza, Ceriops candolleana vb. çeşitli ağaç türlerinin kabuklarından elde edilen bitkisel kaynaklı sepileme maddesi.
Metal kompleks tanen (Alm. Metallkomplexgerbstoff, Fr. tanin au complexe métallique, İng. metal complex tanning agent), genellikle çok çekirdekli ve katyonik olan bazen de anyonik olabilen, etkisi kompleks metalik bileşiklerin varlığına bağlı olan sepileme maddesi tipi.
Mineral sepileme maddesi ya da anorganik sepileme maddesi (Alm. mineralisches Gerbstoff, Fr. agent de tannage minéral, İng. mineral tanning agent), derilerin sepilenmesinde kullanılan çok değerlikli metallerin hidrolize olabilir tuzları.
Mübadele tanen (Alm. Austauschgerbstoff, Vollgerbstoff, Fr. tanin de remplacement, İng. replacement tannin), mamul derinin karakterini ya da sepileme işlemini önemli derecede değiştirmeyen, tamamen ya da kısmen bitkisel esaslı sepileme maddeleri yerine kullanılabilen yapay tanen tipi.
Nötrleştirme (Alm. Neutralisation, Fr. neutralisation, İng. neutralisation; neutralization), sepileme işlemi sonrası mineral tabaklanmış derilerin bir alkali tuz çözeltisi kullanılarak pH'sını yükseltme işlemi.
Organik sepileme (Alm. organische Gerbung, Fr. tannage organique, İng. organic tanning), sepileyici özelliğe sahip metal tuzları kullanılmadan örneğin bitkisel ya da sepileme özelliğine sahip diğer organik maddeler kullanılarak yapılan sepileme işlemi.
Ön sepileme (Alm. Vorgerbung, Fr. prétannage, İng. pretannage), ana sepileme öncesi, sepilemeyi kolaylaştırmak için genellikle doku büzme özelliği düşük olan sepileme maddeleri ile yapılan tam olmayan bir sepileme işlemi.
Polifosfat sepileme (Alm. Polyphosphatgerbung, Fr. tannage aux polyphosphates, İng. polyphosphate tannage), sodyum polifosfatın asit çözeltisi ile yapılan sepileme türü.
Polifosfat sepi maddesi (Alm. Natriumpolyphosphat, Fr. polyphosphate de sodium, İng. sodium polyphosphate), molekül ağırlığı 1500-2000 Dalton olan, sepileyici etkiye sahip, NaPO 3 ) x .Na 2 O formülünde metafosfat bileşiği.
Polimerleştirmeli sepileme veya polimerizasyon sepileme (Alm. Polymerisationsgerbung, Fr. tannage par polymérisation, İng. polymerisation tannage), glioksal ya da dialdehit ile yapılan sepilemelerde olduğu gibi kolajen ile bağ yapma prensibine dayanmayan, monomerlerin ya da düşük molekül ağırlıklı polimerlerin deri içerisinde polimerleştirilerek makromoleküllere dönüştürüldüğü sepileme türü.
Reçine sepileme (Alm. Harzgerbung, Fr. tannage aux résines, İng. resin tannage), yüksek molekül ağırlıklı, suda çözünmeyen reçinelerin polimerizasyon polimerleştirilmesi veya yoğuşması ile derinin lifleri içerisinde bu lifleri birleştirici şekilde çökelmesi işlemi.
Schorlemmer bazlığı (Alm. Schorlemmer Basizität, Fr. basicité Schorlemmer, İng. schorlemmer basicity), sepilemede kullanılan üç değerlikli krom tuzunun bazlığının, krom çekirdeği başına komplekste bulunan ve kromun bağ kurabileceği hidroksil iyonu sayısının sıfırdan başlayıp krom trihidroksitte % 100’e varan yüzdelerle ifade etmek için kullanılan yöntem.
Sentetik tanen ya da sintan (Alm. künstlicher Gerbstoff, synthetischer Gerbstoff, Syntan, Fr. agent de tannage synthétique, syntan, tanin artificiel, İng. artificial tannin; syntan; synthetic tanning agent), tolayı deriye dönüştürmek ya da deriye renk ve ışık haslığı gibi diğer sepileme maddelerinin kazandıramadığı bazı özellikleri kazandırmak, kimi işlem basamaklarının yürütülmesini kolaylaştırmak gibi farklı kullanım amaçlarına yönelik yapay olarak üretilmiş alifatik ya da aromatik esaslı sepileme maddesi; eşanlam: sentetik sepileme maddesi.
Sepi posası (Alm. Aufbereitungsrückstände, Fr. tannée de refaisage, İng. fishings; tailings), daldırma havuzları boşaltıldığında havuz dibinde kalan, sepileyici madde içeriği kısmen tüketilmiş, öğütülmüş bitki materyali kalıntısı.
Sepici ya da tabak (Alm. Gerber, Fr. tanneur, İng. tanner), işi, büyük ya da küçükbaş ham hayvan derilerini kolay bozunmaz ve kullanılabilir derilere dönüştürmek olan kişi.
Sepici uşkunu (Alm. Canaigre, Fr. canaigre, İng. Arizona dock; canaigre; ganagra; tanner's dock; wild rhubarb), kökü % 8-43 tanen içeren, Meksika ve Kaliforniya’da yetişen ve sepicilikte kullanılan bir bitki, Rumex hymenosepalus, kanegre.
Sepileme derecesi (Alm. Durchgerbungszahl, Fr. indice de tannage, İng. degree of tannage), bitkisel sepilenmiş derilerde sepilemenin değerlendirilmesinde kullanılan ve deriye bağlanan toplam organik tanen miktarının deri maddesine oranına hesaplanarak bulunan değer.
Sepileme dolabı (Alm. Gerbfaß, Fr. foulon de tannage, İng. tanning drum), büyük ve küçükbaş tolaların sepilenmesi için kullanılan, sulu ortamdaki tepkimelerin gerçekleştiği, yatay ekseninde dönen, genelde ahşap silindirik ya da kare kesitli dolap.
Sepileme kuyusu (Alm. Gerbergrube, Fr. cuve à tanning, İng. tan-pit; tanning pit), çoğunlukla ıslatma, kireçlik ve sepileme için kullanılan, iç çeperi ahşap, beton ve seramik gibi bir malzeme ile kaplanmış, yuvarlak ya da dikdörtgen yüzey kesitli yere gömülü kuyu.
Sepileme şerbeti ya da sepileme likörü (Alm. Gerbbrühe, Fr. liqueur tannante, İng. tanning liquor), sepileme maddesi çözeltisi, sepileme sıvısı.
Sepileme maddesi ya da tabaklama maddesi (Alm. Gerbmittel, Fr. matiére tannante, produit de tannant, İng. tanning material), sepileme yapabilen maddelere verilen genel ad.
Silika sepileme (Alm. Silikatgerbung, Fr. tannage à la silice, İng. silica tannage; silicate tannage), metasilisik asidin asit çözeltisi ile yapılan sepileme işlemi.
Sırça sıkılaştırma ya da sırça doldurma (Alm. Narbenverfestigung, Fr. raffermissement de la fleur, İng. grain- tightening), sepileyici ve/veya doldurucu moleküller ile sırçanın sıkılığını ve sağlamlığını artırma işlemi.
Son sepileme, dolgu sepisi ya da retanaj (Alm. Nachgerbung, Fr. retannage, İng. retannage, retanning), tam ya da yarı sepilenmiş derinin sepilenmesini tamamlamak ya da özelliklerini geliştirmek amacıyla sepileme özelliği olan ve/veya olmayan maddelerle işlenmesi.
Suda çözünen madde (Alm. wasserlöslicher Stoff, Fr. substance soluble dans l'eau, İng. water-soluble matter), belirli şartlar altında su ile bitkisel sepileme maddelerinden ya da deriden özütlenebilen maddeler.
Susuz sepileme (Alm. Trockengerbung, Fr. tannage à sec, İng. dry tannage), sepileme maddesinin toz şeklinde ya da derişik sıvı şeklinde çok az su ile ıslak deri üzerine uygulanan bir dolap sepileme tipi.
Sumak (Alm. Gerbersumach, Fr. sumac des corroyeurs, İng. tanner's sumach), Sicilya, Kıbrıs, İspanya ve diğer Akdeniz ülkelerinde görülen Rhus coriaria adlı bitkinin yapraklarının öğütülerek ya da özütlenerek deri sepilemede kullanılan bitkisel bir tanen.
Sülfoklorür sepileme (Alm. Sulfochloridgerbung, Fr. tannage au sulfochlorure, İng. sulphonyl chloride tannage), alkil sülfoklorür kullanılarak yapılan özellikle güderi işlentisine uygun bir tür sentetik yağ sepileme türü.
Şap sepileme (Alm. Alaungerbung, Fr. tannage à l'alun, İng. alum tanning), genellikle potasyum şapı bazen de alüminyum sülfat kullanılarak tolayı deriye dönüştürme işlemi.
Şlam lekesi (Alm. Schleimfleck, Fr. tache de mucosité, İng. slime stain), bitkisel olarak sepilenmiş deri yüzeyinde, sepilemenin havuzda hazırlama aşamasında, tabaka oluşturan bazı bakteriler tarafından meydana getirilen, çamursu, yapışkan madde oluşumu sebebiyle gelişen, beyaz renkli, düzensiz şekilli, belirgin, sepilemeye dirençli alan.
Taban astarı derisi (Alm. Brandsohlenleder, Fr. cuir pour semelle premiére, İng. insole leather), sığır ham derilerinin etek, boyun ve kelle kısımları veya esnek yarma deriler kullanılarak ayakkabı taban astarı yapımına uygun bir şekilde genellikle bitkisel olarak bazen de kombine olarak sepilenmiş deri.
Tanen lekesi (Alm. Gerbstoffleck, Fr. tache de tanin, İng. tannin stain), bitkisel sepilemenin daha sonraki aşamalarında çözünmeyen ya da zor çözünen bileşenlerin, deri üzerine çökmesi ile ortaya çıkan düzensiz bozuk şekilli koyu kahverengi bölgeler.
Tanen olmayan maddeler (Alm. Nichtgerbstoffe, Fr. non-tanins, İng. non-tannins), bitkisel sepileme maddelerinin özütlenmesi sırasında suya geçen anorganik tuzlar, organik asitler, karbonhidratlar vb. sepileyici özellik taşımayan maddelerin tümü.
Tanen-tanen olmayan madde oranı (Alm. Tannin-nicht Tannin - Verhältniszahl, Fr. rapport tannin-non tanin, İng. tannin-non-tannin ratio), bir bitkisel sepileme maddesinin tabaklayıcı özelliğe sahip ve tabaklayıcı özelliği olmayan madde içerikleri arasındaki oran.
Tara taneni (Alm. Tara Tannin, Fr. tannin de tara, İng. tara tannin), caesalpinia spinosa ya da tinctoria ağaç ve çalılarının tohumlarından elde edilen bitkisel sepileme maddesi.
Tek banyo krom sepileme (Alm. Einbadchromgerbung, Fr. tannage au chrome à un bain, İng. one bath chrome tanning; single bath chrome tanning), krom sülfat ve klorür gibi üç değerlikli krom tuzu kullanılarak tek banyoda sonuçlandırılan sepileme işlemi.
Temas lekesi ya da öpücük lekesi (Alm. Angerbfleck, Fr. tache de tannage, İng. kiss mark), bitkisel sepili derilerde askı sırasında derilerin birbirlerine değmesi nedeniyle oluşan soluk görünümlü lekeler.
Ters akışlı özütleme (Alm. Gegenlaufsystem, Fr. systéme à contrecourant, İng. countercurrent extraction system), özütlenecek bitkisel sepileme maddesinin veya sepileme çözeltisi ile muamele edilecek derinin bir dizi tanktan belli bir yönde ilerlerken sıvının ters yönde ilerlediği sistem; eşanlam: karşı akım sistemi.
Toplam çözünen maddeler (Alm. Gesamtmenge gelöster Stoffe, Fr. matières solubles totales, İng. total solubles), bir bitkisel sepileme maddesinde bulunan ve tanen analizi ile belirlenen suda çözünebilen maddelerin yüzdesel ifadesi.
Ürperik cilt (Alm. Gänsehaut, Fr. chair de poule, İng. goose flesh), kıl kasının bozundurulamaması ve ileriki işlem basamaklarında tolanın ya da derinin soğuk banyoda işlem görmesi sonucu kıl kasının kasılması ve sepileme ile sabitlenmesiyle deri yüzeyinde oluşan kabarık kıl gözeneği görünümlü deri kusuru.
Valeks ya da meşe palamudu taneni (Alm. orientalische Knoppern, Valonea, Fr. valonée, İng. valonia), Quercus aegilops ve Quercus macrolepis gibi bazı meşe ağacı türlerinin tanence zengin palamut kadehi ve tırnaklarından elde edilen sepileyici özüt.
Yağ alkol sülfat sepisi (Alm. Fettalkoholsulfatgerbung, Fr. tannage aux alcools gras sulfatés, İng. fatty alcohol sulphate tannage), alkil sülfat ya da alkilen sülfat ile asidik ortamda yapılan zayıf bir sepileme türü.
Yağ ile sepileme (Alm. Fettgerbung, Ölgerbung, Fr. tannage à l'huile, İng. fat tannage; oil tannage), tola ile işleme tabi tutulduğunda çeşitli yağ türevlerinin geri dönüşümsüz olarak kolajene bağlanmasına olanak sağlayan, oksitlenme ve diğer kimyasal değişimlere uğrayabilen, bazı doymamış balık ve deniz hayvanlarının yağlarının kullanıldığı sepileme türü.
Yağ lekesi (Alm. Abölfleck, Fr. tache d'huilage, İng. oiling off stain), yağın düzgün dağılmaması ile bitkisel sepili derilerin yüzeyinde ya da mamul derilerin sırça tarafında oluşan koyu bölge.
Yardımcı sepileme maddesi (Alm. Hilfsgerbstoff, Fr. tanin auxiliaire, İng. auxiliary tannin), tek başına sepileme maddesi olarak kullanılmaya uygun olmayan, ancak sepilemeye yardımcı olmak üzere bitkisel tanenlerle birlikte kullanıldığında kesite nüfuzu hızlandırmak, deri özelliklerini iyileştirmek ve derinin renk kalitesini artırmak için hazırlanmış naftalin sülfon asidi yoğuşma ürünü vb. gibi genellikle zayıf sepileme özellikli madde.
Yarı krom sepileme ya da semikrom sepileme (Alm. Semichromgerbung, Fr. semi-chrome tannage, tannage semi-chrome, İng. semi-chrome tannage), krom sepilemeye kıyasla daha düşük miktarlarda bazik krom (III) tuzları kullanılarak yapılan, hafif sepilemeyi takiben tamamlayıcı olarak bitkisel sepileme uygulaması şeklindeki bileşik sepileme türü.
Yarı sepileyici madde (Alm. Helbgerbstoff, Fr. pseudo tannin, İng. semi-tannin), çan filtresi yöntemiyle yapılan tanen analizinde belirli koşullar altında deri tozu tarafından sepileme maddeleri gibi tutulabilen, ancak aslında sepileme özelliği göstermeyen, bazıları fenolik yapılı tanenlerin ön derişiği olabilen bitkisel sepileme maddesi içerisinde bulunan organik maddeler.
Yarı sepili deri (Alm. halb-gegerbtes Leder, Fr. cuir mi-tanné, İng. semi-tanned leather), son kullanıma uygun olarak tam sepilenmemiş deri.
Zirkonyum sepileme (Alm. Zirkongerbung, Fr. tannage au zirconium, İng. zirconium tannage), zirkonyum klorür ya da zirkonyum sülfat gibi 4 değerlikli zirkonyum bazik tuzları ile yapılan sepileme.
0 yorum:
Yorum Gönder