 |
| Pad steam ağartma. |
Ağartma ya da beyazlatma başta pamuklular olmak üzere keten, ipek ve yün elyafa ve bu elyaftan yapılmış tekstil ürünlerine, doğal renklerinden arındırıp parlak bir beyazlık kazandırmak ya da tekstil ürünlerinin daha açık ve parlak renklere boyanabilmesini sağlamak için uygulanan beyazlatma işlemidir. Pişirme ile kasar işlemlerinin bir parçasıdır. Ağartma işlemi elyafa doğal rengini veren pigment maddelerin, ya bir yükseltgen ya da bir indirgenle ya da her ikisinin kombine edilmiş haliyle parçalanıp uzaklaştırılması esasına dayanır. Liflerin ağartılmasında; sodyum hipoklorit, hidrojen peroksit, sodyum klorit gibi yükseltgen ağartıcılar; kükürtdioksit gazı, sülforoz asit, sodyumbisülfit, potasyum permanganat, hidrojen peroksit gibi indirgen ağartıcılar kullanılmaktadır.
Ağartma, beyaz kumaşların üretimini amaçlayan bir prosestir ve renkleri daha parlak hale getirir, kumaşların albenisi artar. Ağartma, hidrofilleşmenin aksine bir temizleme işlemi değildir; bir oksidasyon işlemi vasıtasıyla pamuğa sarımtırak-kahverengi bir renk veren doğal boyarmaddelerin yok edilmesidir (uzaklaştırma değil). Oksitleyici ajanlar (yükseltgen maddeler) indirgeyici ajanlardan daha yaygın olarak kullanılırlar. Malzemenin güneşe ve havaya maruz kaldığı açık bir alana yayılması eski ağartma yöntemlerindendir.
Genel olarak kullanılan oksitleyici ajanlar:
- Hidrojenperoksit,
- Sodyumklorit,
- Sodyumhipoklorit.
Az kullanılan diğerleri: Kireç kaymağı (Ca(ClO)2-kalsiyum hipoklorit) ve sodyumperoksit (Na2O2)
Ağartma işlemi, kumaş içindeki renkli pigmentleri bozundurmak ve bitkisel artıkları parçalamak için yapılan bir kasardır. Yaygın olarak, hipoklorit, sodyumklorit ve hidrojenperoksit ağartma maddeleri kullanılır. Hipoklorit ve sodyumklorit ağartmalarında klor (Cl) atıklarının doğaya ve canlılara zararlı olduğu gözlenmiş ve bu sebeple kullanım alanı daralmıştır. Hatta bazı yerlerde yasaklanmış durumdadır. Çevre için en sorunsuz ve an yaygın ağartma işlemi hidrojenperoksit ağartmasıdır. Hidrojenperoksit ağartmaları, alkali ortamda ve yüksek sıcaklıklarda yapıldığı için pişirme basamağını atlamak mümkün olmuştur. Pamuklu mamullerin alışagelmiş yöntemlerle ağartılmasında, uzun pişirme işlemine tabi tutulması her zaman bir engel teşkil etmiştir. Pişirme ve ağartma işlemlerini aynı adımda yapabilmek hidrojenperoksit ağartmasının en önemli avantajıdır. Pişirme basamağının atlanması çok büyük zaman ve enerji kazançları sağlamıştır. Pek çok life uygun olması ve çok çeşitli makineler ve koşullarla çalışılabilmesi, atıklarının doğaya zararsız olması, hidrojenperoksit ağartmasının avantajlarındandır. Ağartma işlemi genellikle pH=10-12'de bazik ortamda, 90-110 °C’de ve 20-30 dak. süreyle yapılır. Ağartma işleminde yardımcı madde olarak; bazik ortamın sağlanması için kostik veya soda, peroksitin parçalanmasının engellenmesi için uygun bir stabilizatör ve ıslatıcı kullanılabilir. Bunlara ilaveten kırık önleyici, yağ sökücü, kumaşı ve prosesi zararlı etkilerden korumak için iyon tutucu da kullanılabilir. Polyester mamuller doğal yapılarından kaynaklanan beyazlıkları nedeniyle, ihtiyaç duyulmadığı sürece ağartma işlemlerine tabi tutulmazlar.
Ağartma (beyazlatma) pamuklularda sık uygulanmasına rağmen yün sektöründe pamuklularda olduğu kadar önemli ve sık uygulanan bir işlem değildir. Dünyada tüketilen yünün büyük bir kısmı koyu ve donuk renkte boyanmış mamullerin yapımında kullanıldığından, ağartılmalarına gerek yoktur. Beyazlatma daha çok beyaz trikotajlar, açık tonlarda boyanacak kumaş ve trikotajlar ile basılacak yünlü mamuller için gereklidir. Bu durumlarda yünün doğal sarımtırak rengi rahatsız edeceğinden, bir ağartma işlemiyle giderilmesinde fayda vardır.
0 yorum:
Yorum Gönder