Kavuk, beyaz renkte pamuk ipliğinden örülmüş olan kumaştan yapılmış, üzerine sarık sarılan erkek başlığına verilen ad. Osmanlı toplumunda kavuklar sarılış biçimi, rengi ve görüntüsüne göre çeşitlenir ve farklı adlar alır; giyen kişinin sosyal sınıfını gösterirdi. Osmanlı toplumunda kullanılan kavuklar genellikle sarıklı idi; bu nedenle genellikle kavuk ile sarık aynı anlamda kullanılmıştır. Sarık bir kavuğun, fesin, külahın etrafına sarılan bezlere verilen isimdir. Osmanlı Devlet'inde 1842 yılında fes giyilmeye başlandıktan sonra kavuk giyimi terk edilmiştir.
Kâvuk, Kamûs-ı Türkî'de; içi boş, kof anlamında kav kökünden yapılmış bir isimdir; vaktiyle başa giyilen şey ki ekseriyetle pamuklu ve yüksekçe olup üzerine sarık sarılır, şeklinde tarif edilir. Osmanlı'da köklü bir geleneğe sahip olup kavuğa, Uygurca eserlerde ve Kaşgarlı Mahmud'un eserlerinde rastlanır. Üzerine beyaz sarık sarılmış kavuk giymek Müslüman olma alametidir. Osmanlı'da çeşidi, adı ne olursa olsun kavuk mutlaka sarık sarılarak giyilmiştir, sarıksız kavuk asla giyilmemiştir. Üzerine sarılan sarıklara göre; kallâvi, mücevveze, horasânî, selimi, yusûfî, örf, kâtibi, molla kavuğu, tâc gibi isimler almıştır.
Bazı kavuk tipleri
Kallavî kavuk
En görkemli kavuk türüdür. Büyük boyutlu olan bu kavuk, aşağı doğru daralır. Osmanlı yönetiminde sadrazamlar, Kubbealtı vezirleri ve Kaptan-ı deryalar tarafından kullanılan bir başlıktı ve yalnızca orduyla birlikte sefere çıkıldığında ve arefe günlerinde giyilirdi.
Müceveze kavuk
Üstü dar silindir prizma şeklinde tepesi kırmızı renkte olan ve pamuk sargılı kavuklardır. Sadrazam ve devlet erkanı tararından kullanılırdı.
Kâtibi kavuk
Baş kapı kethüdaları kapıkulu görevlileri ve üst düzey yeniçeriler tarafından kullanılan kavuk tipidir.
Burma sarıklı kavuk
16. yüzyılda kullanılan bir sarık tipidir. Şehzadeler, beylerbeyleri, sancakbeyleri, beylerbeyleri, Kubbealtı vezirleri, defterdarlar gibi üst düzey devlet görevlileri kullanırdı.
Örfi destari kavuk
Küçük dereceli ulema, müftüler, küçük ve orta kademeden kadılar, imamlar, derviş ve şeyhlerin kullandığı kavuklardır.
0 yorum:
Yorum Gönder
Merhaba, daha kaliteli bir site için yorumlarınızı bekliyoruz.