Egalize (egaliz) maddesi ya da boyama düzgünleştirici (Alm. Egalisierungmittel, Fr. agent d'égalisation, égaliseur, İng. levelling agent), deri ve tekstil ürünlerinde, boyamadan önce ya da boyama sırasında ilave edilerek boyarmadde alımını yavaşlatan ve böylelikle daha düzgün renk oluşumunu sağlayan boya yardımcı maddelerine denir.
Egalizatör maddeler boyanın mamul üzerinde düzgün dağılmasını sağlayan maddelerdir. Düzgün boyama boyama süresinin uzatılmasıyla sağlanır. Boyama işlemi bir reaksiyondaki gibi denge işlemidir. Sıcaklık, pH, boyama metodu ve düzgün boyama maddesi katılarak etkilendirilebilir. Yardımcı madde boyanın çekme hızını azaltır ve çekilen boyayı lifler üzerinde veya içerisinde düzgün şekilde dağıtır. Düzgünleştirme maddesinin etkisi sıcaklığa, boyanın ve yardımcı maddenin konstitüsyonuna bağlıdır, zaman faktörü rentabilite ile sınırlıdır. Yardımcı maddeler bir arada kullanıldığında birbirini etkiler (boyama banyosunda dispers, yıkama, ıslatma maddeleri, bulunuyorsa).
Düzgün bir boyamaya katkıda bulunan iki temel mekanizma vardır.
a) Boyanın malzeme tarafından düzgün şekilde alınabilmesi için boya çekiminin kontrolü
b) Başlangıçta lif üzerine düzgünsüz olarak absorbe olmuş boyanın daha sonra migrasyonu
Egalize maddeleri yüzey aktif maddeler olduklarından yapısal bakımdan anyonik, katyonik, noniyonik veya amfoteriktirler. Bazen bunların kombinasyonu kullanılabilir.Egalize maddeleri kullanım amacı boya tipi ve lif özelliklerine göre boyama prosesinde:
1. Boya affinitesi olan
2. Liflere affinitesi olan
3. Değişik düzgünleştirme maddeleri olarak ayrım yapılır.
Liflere affinitesi olanlar; liflere çeker ve liflerdeki aktif yerleri bloke eder. Böylece, çekilen boya düzgün şekilde liflere dağılır ve liflerin içine daha çok girer. Boyaya afinitesi olanlar; boya ile kompleks oluşturur,düşük sıcaklıkta bu bileşik lif yüzeyine adsorbe olur, ısıtılınca boya difüzyon suretiyle liflerin içine girer, yardımcı madde tekrar boyama banyosuna döner. Bu olay bütün lif ve boyalarda farklılık gösterir. Düzgünleştirme maddeleri bundan başka düzgün çekmeyen boyamalarda boyanın sökülmesinde ve sonra düzgünleştirilmesinde de kullanılır.
Boyaya affinitesi olan maddeler, daha yüksek konsantrasyonda ve ağartıcı renk açıcı rol oynar. Çeşitli düzgün boyama maddeleri; ya çözücü yada dispersleme veya koruyucu kolloid olarak etki yapar ve böylece düzgün boyamaya yardım eder. Düzgün boyama maddesi seçiminde boyamadan sonra yapılacak işlemler dikkate alınır. Örneğin anyonik bir tensid kullanılırsa, boyamadan sonra hidrofob işlemi yapılırsa metal tuzları ile, zor çözünen tuzlar meydana getirir.
0 yorum:
Yorum Gönder
Merhaba, daha kaliteli bir site için yorumlarınızı bekliyoruz.