İpek Kumaş Nedir, İpek Kumaş Özellikleri

İpek kumaş. 

İpek kumaşlar, ipek böceklerinin larvalarını korumak için ördükleri kozalar, ipek lifinden oluşur. İpek, Çin’den dünyaya yayılmıştır ve İpek Yolu adını bu değerli lifi taşımaktan almıştır. Lif oluşturmak için ipek böceği, kaynar suyun içerisinde, soğukta veya basınçla öldürülür. Kozalar sırasıyla sıcak ve ılık banyolara atılır. Bu süreçte koza içerisindeki iplikleri birbirine yapıştıran madde yumuşar. Hareketli fırçalar iplik ucunu yakalayarak kozadan ipliği çözer. Çıkrık üzerine sarılan bu lif, ham ipek olarak adlandırılır.

Ham ipek üzerindeki yapıştırıcı madde, liflerin sert ve mat görünmesine sebep olur. İpek iplik ve kumaşların en önemli özelliği olan parlaklık ve yumuşaklık, pişirme işlemi ile elde edilir. Pişirme işleminde ipeğin yapısındaki yapıştırıcı madde (serisin), sabun banyosuyla arındırılır. Zamk uzaklaştırıldığında ipek elyafı veya kumaş, kendine özgü krem-beyaz renge, mükemmel bir parlaklığa ve lüks bir yumuşaklığa sahip olur. Doğal lifler arasında en uzun ve en ince olanıdır. Ayrıca, dayanıklılık açısından naylon lifinden iki kat daha esnek ve çelikten sekiz kat daha sağlamdır.

İpekli Kumaş ve Özellikleri

İpek kumaş veya ipekli kumaş, ipek böceğinin kozalarından elde edilen nadide ipek ipliklerden üretilen ya da içinde ipek bulunan kumaşlardır. İpekli kumaşlardan yapılan elbiseler, ipek elbise veya ipekli elbise olarak adlandırılır. Güzel görünüşlü, yumuşak, parlak ve dayanıklı olmasıyla bilinen ipek, iyi boya tutma özelliği sayesinde daha da güzelleştirilebilir.

Dut yaprağı ile beslenen ipek böceklerinden elde edilen dut ipeği, dünya ipek üretiminin %95’ini oluşturur. Dutla beslenen ipek böceği (Bombyx mori) kozalarından kesintisiz ipek ipliği çekilebildiği için, endüstride bu tür ham ipek ipliği tercih edilir. Ham ipek mat ve solgun görünürken, pişirilmiş ipek mükemmel bir parlaklık kazanır. Bu parlaklık, ipeğin en önemli özelliğidir.

Kışın sıcak, yazın serin tutma özelliğiyle dikkat çeken ipek, zarif kumaşların dokunmasında kullanılır. Değerli giyim eşyaları, özellikle kadın üst giysileri, çamaşırları, eşarp ve şallarda; erkek mendil ve kravat gibi aksesuar ve giyim eşyalarında ipekli kumaşlar ilk akla gelen tercihlerdir. Ayrıca dokumacılık, sağlık sektörü, ev tekstili, iç ve dış giyim ile döşemecilikte kullanılır. Hafifliği nedeniyle astronot kıyafetlerinde, dayanıklılığıyla paraşüt ve ameliyat ipliği yapımında da tercih edilir.

İpek Kumaşın Tarihçesi

Binlerce yıldır insanların ekonomik hayatında önemli bir rol oynayan ipek, Çin, Hindistan, Taşkent, Bağdat, Şam ve İstanbul’dan geçen İpek Yolu üzerinden Avrupa’ya taşınmıştır. Bu süreçte, ipek altından daha değerli bir ürün olarak alıcı bulmuştur.

İpekli dokumalar, Bursa, İstanbul, Hatay, İzmir’in Tire ve Ödemiş ilçeleri, Amasya ve Diyarbakır gibi ipekböceği yetiştiriciliği yapılan yerlerde dokunmuştur. Anadolu Selçuklu Devleti ve Bizans İmparatorluğu’na komşu olması nedeniyle ipek dokumacılığı, Osmanlı İmparatorluğu döneminde gelişmiştir. 16-17. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu'nun klasik döneminde ipekli dokumacılık daha da ilerlemiştir. 

16. yüzyıl ortalarında, İstanbul’da Osmanlı Sarayı’nın ihtiyacını karşılamak üzere ipekli dokuma atölyeleri kurulmuştur. Bu atölyelerde dönemin sanat anlayışına uygun, nakkaşlar tarafından hazırlanan desenlerde ipekli dokumalar üretilmiştir. Ayrıca, altın ve gümüş gibi değerli metallerin de kullanıldığı bu dokumalar, devlet kontrolü altında üretilmiştir.

İpekçilikte Günümüz Durumu

Tarih boyunca en değerli giysilerin dikildiği ipek, her zaman önemini korumuş olsa da günümüzde ipekçilik, doğal alanların azalması ve yüksek maliyetler nedeniyle geri planda kalmıştır. Oldukça doğal hissiyatı, dayanıklılığı ve hava geçiren ancak iyi izole eden yapısıyla ipek kumaşa talep yüksektir. Ancak az ve zahmetli üretimi nedeniyle fiyatları oldukça yüksektir.

Gerçek ipek kumaşı anlamanın yollarından biri, kumaşın kolay kırışmaması, dokunulduğunda hafif pürüzlü bir his vermesi ve el sürdüğünüzde hafif sıcaklık hissetmenizdir.